ข้ามไปเนื้อหา

กิเลน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
กิเลน
กิเลนในจินตนาการสมัยราชวงศ์ชิง
กลุ่มสัตว์ในตำนาน
กลุ่มย่อยคิเมียรา
สัตว์คล้ายคลึงkirin, kỳ lân, gilen
บันทึกครั้งแรกศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสต์ศักราช
ประเทศจีน
กิเลน
"Qilin" in Chinese characters
ชื่อภาษาจีน
ภาษาจีน麒麟
ชื่อภาษาเวียดนาม
จื๋อโกว๊กหงือkỳ lân
จื๋อฮ้าน麒麟
ชื่อภาษาเกาหลี
ฮันกึล
기린
ฮันจา
麒麟
ชื่อภาษาญี่ปุ่น
คันจิ麒麟
ฮิรางานะきりん
การถอดเสียง
โรมาจิkirin
ชื่อภาษาแมนจู
อักษรแมนจู ᡴᡳᠯᡳᠨ
อักษรโรมันkilin
กิเลนในราชวงศ์ชิง ตั้งอยู่ ณ พระราชวังต้องห้าม กรุงปักกิ่ง - ลักษณะเขาของกิเลนใกล้เคียงกับกิเลนของทางญี่ปุ่น

กิเลน (จีน: 麒麟; พินอิน: qílín; เวด-ไจลส์: ch'i-lin ฉีหลิน; แต้จิ๋ว: คี้ลิ้ง; ญี่ปุ่น: 麒麟โรมาจิคิริง) และอาจสะกดเป็น Qilin, Kylin หรือ Kirin เป็นคำที่มาจากภาษาจีน ซึ่งเป็นชื่อของสัตว์ชนิดหนึ่งในเทพนิยายของจีน[1]

ตามตำนานของจีน

[แก้]

ถ้าเป็นตัวผู้เรียกว่า "กี" ถ้าเป็นตัวเมียเรียกว่า "เลน" หรือ "กิเลน" กิเลน ตามตำนานจีนว่ามีรูปร่างเหมือนกวาง แต่มีเขาเดียว หางเหมือนวัว หัวเป็นมังกร เท้ามีกีบเหมือนม้า (บางตำราว่ามีตัวเป็นสุนัข ลำตัวเป็นแอนทิโลป บ้างก็ว่า ลำตัวเป็นกวางชะมด ใบหน้าคล้ายหมาป่า และบางตัวก็มีสองเขาหรือสามเขา[2]) เกิดจากธาตุทั้งห้า คือ ดิน, น้ำ, ไฟ, ไม้ และโลหะ ผสมกัน

เชื่อว่ามีอายุอยู่ได้ถึงพันปี และถือว่าเป็นยอดแห่งสัตว์ทั้งหลาย เป็นสัญลักษณ์แห่งคุณงามความดี ปรากฏให้เห็นเมื่อใด ก็จะเกิดผู้มีบุญมาปกครองบ้านเมืองให้อยู่เย็นเป็นสุขเมื่อนั้น เช่น ในยุคของฝูซีเป็นผู้ปกครองโลก กิเลนได้ปรากฏตัวขึ้นที่แม่น้ำฮวงโห หลังกิเลนมีลายอักขระจารึก ซึ่งต่อมาได้พัฒนากลายมาเป็นตัวอักษร กิเลนถือเป็นหนึ่งในสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งประกอบด้วย หงส์, เต่า, มังกร และกิเลน (บ้างว่าเป็น เสือ)[3]

กิเลนของไทย

[แก้]

ชาวไทยรู้จักกิเลนของจีนมานานแล้ว ปรากฏในสมุดภาพสัตว์ป่าหิมพานต์ที่ช่างโบราณได้ร่างแบบสำหรับผูกหุ่นเข้า กระบวนแห่พระบรมศพครั้งรัชกาลที่ 3 ก็มีรูปกิเลนจีนทำหนวดยาว ๆ ส่วนภาพกิเลนแบบไทย มีกระหนกและเครื่องประดับเป็นแบบไทย ๆ การจัดลายประกอบผิดไปจากในสมุดภาพสัตว์ป่าหิมพานต์ของโบราณนั้นบ้าง ที่แปลกอีกอย่างหนึ่ง คือ กิเลนไทยมีสองเขา ส่วนของจีนแท้ ๆ มีทั้งที่ปรากฏรูปเป็นกิเลนเขาเดียว (ซึ่งทำให้มีการเปรียบเทียบกับยูนิคอร์นของนิยายตะวันตก) และที่เป็นสองเขาเหมือนเขากวางก็มี แม้แต่กิเลนจีนที่มีสามเขาก็มีปรากฏอยู่บ้าง ดังภาพถ่ายกิเลนจีนในพระราชวังต้องห้ามกรุงปักกิ่ง ก็มีสองเขา

ในวรรณคดีไทยเรื่องพระอภัยมณี ของกวีเอกสุนทรภู่ ก็มีสัตว์ประหลาดรูปร่างคล้ายกิเลนนี้ในเรื่องด้วย คือ ม้ามังกร หรือ ม้านิลมังกร นั่นเอง[4] ปัจจุบันกิเลนเป็นมาสคอตของสโมสรฟุตบอลเอสซีจี เมืองทอง ยูไนเต็ด

ที่มาของกิเลน

[แก้]

เชื่อว่า กิเลนมีที่มาจากยีราฟ ที่มากับเรือสินค้าที่กลับจากเบงกอลในยุคจักรพรรดิหย่งเล่อ (ค.ศ. 1402-1424) แห่งราชวงศ์หมิง โดยนำมาจากเมืองมาลินดี (เคนยา) กลับโดยผ่านนานกิง ซึ่งเป็นสัตว์ที่ชาวจีนไม่เคยเห็นมาก่อน จึงเชื่อว่าเป็นกิเลน และทรงโปรดให้จิตรกรวาดภาพกิเลนเอาไว้ประดับในพระราชวัง ต่อมาภาพนี้ชำรุดเสียหาย ต่อมาในยุคราชวงศ์ชิง พระจักรพรรดิจึงสั่งให้วาดเอาไว้[2]

ส่วนเกี่ยวข้อง

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. [https://web.archive.org/web/20110926151725/http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-1-search.asp เก็บถาวร 2011-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กิเลน น. ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542]
  2. 2.0 2.1 "สัตว์มงคล". ไทยรัฐ. 12 September 2014. สืบค้นเมื่อ 27 September 2014.
  3. สนุกกับเทศกาลเฉลิมฉลอง, แปลและเรียบเรียงโดย แสงจินดา กันยาทิพย์, (พ.ศ. 2541) สำนักพิมพ์ดอกหญ้า ISBN 974-604-217-3
  4. กิเลนไทย