เจ้าปางคำ

เจ้าอุปราช (นอง)
กษัตรย์แห่งเวียงจันทน์
กษัตรย์แห่งเวียงจันทน์
ครองราชย์	พ.ศ. 2283 – 2294
ก่อนหน้า	เจ้าองค์ลอง
ถัดไป	พระเจ้าสิริบุญสาร
เจ้าเมืองหนองบัวลุ่มภู
ครองราชย์	ไม่ปรากฏ – พ.ศ. 2283
ถัดไป	เจ้าพระตา
สวรรคต	พ.ศ. 2294 เวียงจันทน์
พระราชบุตร	เจ้าพระตา เจ้าพระวอ
ราชวงศ์	แสนทิพย์นาบัว
พระราชบิดา	แสนทิพย์นาบัว

พระโพสาทธรรมิราชาไชยจักรพรรดิภูมินทราธิราช หรือเจ้าอุปราช (นอง) แห่งเวียงจันทน์ หรืออีกนามหนึ่งเรียกว่า เจ้านอง หรือ เจ้าปางคำ หรือ เจ้าสุวรรณปางคำ ปฐมบรรพบุรุษของเจ้าเมืองผู้ก่อตั้งเวียงใหม่นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน (พ.ศ. ไม่ระบุ-2294) ถือเป็นปฐมราชวงศ์แสนทิพย์นาบัว และปฐมวงศ์แห่งเมืองอุบลราชธานีศรีวนาไลยประเทศราช เมืองยศสุนทร เมืองเขมราษฎร์ธานี เมืองหนองคาย เมืองอำนาจเจริญ เมืองพิบูลมังสาหาร เมืองตระการพืชผล เมืองมหาชนะชัย เมืองเสลภูมินิคม เมืองวารินทร์ชำราบ เมืองไชยบุรี ฯลฯ พระองค์มีศักดิ์เป็นพระโอรสของแสนทิพย์นาบัวผู้มีเชื้อสายสามัญชนทางไทพวนจากบิดาและไทดำทางมารดา เดิมเป็นขุนนางล้านช้าง ภายหลังได้รับโปรดเกล้าฯจากกษัตริย์ล้านช้างเวียงจันทน์ให้ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอุปราชในสมัยพระเจ้าไชยองค์เว้จนถึงสมัยเจ้าองค์ลองแห่งกรุงเวียงจันทน์ และภายหลังได้รับการโปรดเกล้าจากพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 หรือพระเจ้าไชยองค์เว้ ให้ลงไปตั้งเมืองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบานขึ้นกับนครหลวงเวียงจันทน์ จึงมีการตั้งราชวงศ์เป็นของตนเองขึ้นโดยใช้นามมาจากพระบิดาของท่าน คือ แสนทิพย์นาบัว ภายหลังอุปราชนองยึดอำนาจจากเจ้าองค์ลอง พระราชโอรสของเจ้าไชยองเว้ พี่น้องต่างบิดา จนได้ปกครองนครหลวงเวียงจันทน์ แต่ได้ยอมรับเป็นเพียงเจ้าอุปราชครองเมือง ไม่อาจได้รับการยอมรับหรือรับรองจากขุนนางให้ขึ้นเป็นกษัตริย์อย่างเป็นทางการแต่อย่างใดเนื่องจากเจ้านองไม่มีเชื้อสายทางกษัตริย์ล้านช้างแต่เป็นเพียงเชื้อสายสามัญชน ภายหลังได้ครองนครเวียงจันทน์จึงมอบให้พระตาบุตรชายไปปกครองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบานแทน ภายหลังบุตรชายทั้ง 2 คือ พระวอและพระตาร่วมมือกับเจ้าศิริบุญสาร พระราชโอรสของเจ้าลอง เข้ายึดอำนาจจากเจ้าอุปราชนอง พระบิดาของตน

พระราชประวัติ

เจ้าอุปราชนองหรือเจ้านองเป็นเชื้อสามัญชนชาวไทพวน ได้รับโปรดเกล้าจากพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 หรือ พระเจ้าไชยองค์เว้ พระมหากษัตริย์อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ลงไปตั้งเมืองขึ้นใหม่นามว่า นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน ขึ้นใหม่แทนเมืองเก่าที่รกร้างและให้ขึ้นตรงกับนครหลวงเวียงจันทน์

ต่อมาเจ้านองเสกสมรสกับหญิงชาวลาวเวียงจันทน์ และมีพระโอรส 2 พระองค์ คือ

1. เจ้าพระตา
2. เจ้าพระวอ

เมื่อพระโอรสทั้งสองพระองค์เจริญชนม์ เจ้านองทรงโปรดให้เข้ารับราชการสนองพระคุณพระเจ้าไชยองค์เว้ ผู้เป็นพระเชษฐาต่างบิดาของตน

ต่อมา หลังจากสถาปนา อาณาจักร์ล้านช้างเวียงจันทน์ได้ไม่นาน เพื่อสร้างความเข้มแข็งและป้อมปราการให้แก่อาณาจักร์ พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้านองทรงนำกำลังไพร่พลครัวลาวที่ติดตามไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่เมืองหนองบัวลุ่มภู ซึ่งพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ทรงนำไพร่พลหลวงพระบางและเวียงจันทน์มาก่อสร้างขึ้นครั้ง พ.ศ. 2106 ให้เป็นเมืองหน้าด่านของกรุงศรีสัตตนาคนหุต (เวียงจันทน์) ยันกับอยุธยาและอาณาจักร์ล้านช้างหลวงพระบาง เมื่อเจ้านองได้มาถึงเมืองหนองบัวลุ่มภู ทรงเลือกหน้าทำเลที่ตั้งบ้านเมืองใหม่ บริเวณริมหนองบัวอันมีปราการทางธรรมชาติคือ เทือกเขาภูพานสูงตระหง่าน สามารถป้องกันข้าศึกศัตรู พร้อมก่อสร้างค่ายคูประตูหอรบ กำแพงคูเมืองล้อมรอบพร้อมประตูเวียงอย่างแน่นหนา สถาปนาเวียงแห่งใหม่นี้ว่า "เวียงใหม่นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน" แต่ประชาชนทั่วไปนิยมเรียกว่า "หนองบัวลุ่มภู" ซึ่งแรกเริ่มเป็นเมืองตรงต่ออาณาจักรล้านช้าง ทรงให้ตั้งกฏบัญญัติบ้านเมืองหนองบัวลุ่มภู มีลำพระเนียงเป็นแม่น้ำสายหลักไหลหล่อเลี้ยงชาวเมือง มีพญาช้างเผือกคู่เวียง และมีเมืองขึ้นของนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน ได้แก่ เมืองนาด้วง เมืองภูเวียง เมืองผ้าขาว เมืองพันนา

เมื่อเจ้านองนำครัวชาวลาวมาอยู่ที่หนองบัวลุ่มภูแล้ว ก็ให้มีการนำขนบธรรมเนียม และประเพณีของล้านนาโบราณ เช่น ธรรมเนียมการเผาศพเจ้านายบนเมรุนกหัสดีลิงค์ และธรรมเนียมประเพณีดังกล่าวนั้น ภายหลังเมื่อชาวหนองบัวลุ่มภูได้ย้ายลงไปตั้งเมืองใหม่ที่อุบลราชธานีและยโสธรก็ยังคงไว้ซึ่งธรรมเนียมของล้านนานี้ไว้ด้วย

ต่อมาเจ้าอุปราชนองมีความพยายามที่จะแย่งชิงอำนาจจากเจ้าองค์ลอง กษัตริย์ล้านช้างเวียงจันทน์องค์ที่ 2 และสามารถยึดอำนาจได้เป็นผลสำเร็จ ในปี พ.ศ. 2283 แม้จะสามารถยึดอำนาจได้และสามารถครองนครหลวงเวียงจันทน์ได้แต่เนื่องจากเจ้านองไม่ได้มีเชื้อสายกษัตริย์แต่เป็นเพียงสามัญชน เหล่าบรรดาขุนนางจึงยอมรับท่านให้ดำรงตำแหน่งเจ้านครเพียงแค่เป็น เจ้าอุปราชนองตามเดิม ภายหลังพระโอรสทั้งสอง คือ พระวอและพระตาร่วมมือกับเจ้าศิริบุญสาร พระราชโอรสของเจ้าองค์ลอง ยึดอำนาจคืนได้สำเร็จ หลังจากพ่ายแพ้ เจ้าอุปราชนองจึงถูกพระเจ้าศิริบุญสารซึ่งได้รับการสนับสนุนจากพระโอรสทั้งสองของท่านนี้เองสำเร็จโทษจนถึงแก่พิราลัย ในปี พ.ศ. 2294

เมื่อเจ้าอุปราชนองขึ้นครองเมืองมีพระนามตามใบจุ้มเลขที่ 1 ว่าพระโพสาทธรรมิกราชาไชยจักรพรรดิภูมินทราธิราชเจ้า ท้ายหนังสือใบจุ้มเลขที่ 1 ระบุว่า “ศักราช 104 ตัว เดือนยี่ ขึ้น 5 ค่ำ วัน 2 ฤกษ์ 24 ลูก" (ศักราช 104 ดังกล่าวคือจุลศักราช 1104 หรือ พ.ศ. 2285) ใช้ตราจุ้มเป็นรูปนกยูง เหตุที่ใช้ตราจุ้มเป็นรูปนกยูงนั้นก็เพราะว่าบิดาของเจ้าอุปราชนองมีเชื้อสายพวน ซึ่งให้การช่วยเหลือเจ้าชมพูในการหลบหนีไปพึ่งเวียดนาม เมื่อครองราชย์เจ้าอุปราชนองจึงใช้ตรานกยูงซึ่งเป็นสัตว์ที่กลุ่มคนพวนให้การนับถือ และยังใช้เป็นตราจุ้มของอาณาจักรพวน

พิราลัย

เจ้านองหรือเจ้าปางคำ ทรงพิราลัยเมื่อปี พ.ศ. 2294 ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา พระองค์ที่ 31 ทรงปกครองเมืองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน 33 ปี และนครหลวงเวียงจันทน์ 11 ปี

พงศาวลี

พงศาวลีของเจ้าปางคำ
4. สามัญชนชาวไทพวน                             2. แสนทิพย์นาบัว                                   1. เจ้าอุปราชนองหรือเจ้านองหรือเจ้าปางคำ                                         5. สามัญชนชาวเวียดนาม                             3. พระมเหสี พระราชมารดาของเจ้าไชยองค์เว้ มีเชื้อสายเวียดนาม                                   7. สามัญชนชาวเวียดนาม

เชิงอรรถ

ก่อนหน้า		เจ้าปางคำ		ถัดไป
เจ้าองค์ลอง		เจ้าผู้ครองอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ (พ.ศ. 2283-2294)		พระเจ้าสิริบุญสาร
—		เจ้าเมืองหนองบัวลุ่มภู (ไม่ปรากฏ-พ.ศ. 2283)		พระวรราชปิตา (เจ้าพระตา)