อันดับไก่

อันดับไก่ ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยอีโอซีน-ปัจจุบัน, 55–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N อาจมีต้นกำเนิดนานกว่านี้ตามนาฬิกาโมเลกุล
ตามเข็มนาฬิกาจากซ้าย: นกยูงอินเดีย (Pavo cristatus), ไก่ป่า (Gallus gallus), ไก่ฟ้าสีทอง (Chrysolophus pictus), Chukar partridge (Alectoris chukar), Gunnison grouse (Centrocercus minimus), ไก่งวงป่า (Meleagris gallopavo), great curassow (Crax rubra), ไก่ต๊อกหมวกเหล็ก (Numida meleagris)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	สัตว์ปีก
เคลด:	Pangalliformes
อันดับ:	อันดับไก่ Temminck, 1820
วงศ์ขยาย
Megapodiidae Cracidae วงศ์ใหญ่ Phasianoidea Odontophoridae Numididae Phasianidae
ชื่อพ้อง
Phasianiformes

อันดับไก่ เป็นอันดับของสัตว์ปีกอันดับหนึ่ง ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Galliformes

สัตว์ปีกหรือนกในนี้มีขนาดลำตัวตั้งแต่เล็กมากจนถึงใหญ่มาก ตั้งแต่ 12 – 223 เซนติเมตร จะงอยปากสั้น ปลายปากทู่ จะงอยปากบนโค้งเล็กน้อย รูจมูกไม่ทะลุถึงกัน ขาใหญ่ แข้งปกคลุมด้วยเกล็ดแบบเกล็ดซ่อน นิ้วหลังอยู่ในระดับเดียวกับนิ้วหน้า เล็บทู่ ปากสั้น ปลายปากมนและเว้าเข้าข้างใน ขนปลายปากแข็งและโค้ง มี 10 เส้น และมีขนกลางปากเส้นที่ 5 ขนหางมี 8 – 32 เส้น ขนแต่ละเส้นมีแกนขนรอง ตัวเต็มวัยลำตัวมีขนอุยปกคลุมห่าง ๆ ต่อมน้ำมันเป็นพุ่มขน แต่บางชนิดก็ไม่เป็นพุ่มขน

มีพฤติกรรมเป็นนกที่คุ้ยเขี่ยหาอาหารตามพื้นดิน อาศัยตามต้นไม้ อาหารได้แก่ เมล็ดธัญพืช ผลไม้ เมล็ดพืช แมลง และสัตว์ขนาดเล็ก ทำรังตามพื้นดินหรือกิ่งไม้ วางไข่คราวละ 1 – 20 ฟอง ไข่มีสีเนื้อหรือสีขาว อาจมีลายจุด ลูกอ่อนในระยะแรกเกิดมีขนอุยปกคลุมเต็มลำตัว สามารถเดินตามพ่อแม่ไปหาอาหารได้ทันทีหลังจากขนแห้ง

การจำแนก

จำแนกออกได้เป็น 3 วงศ์ใหญ่ (แยกย่อยได้เป็นวงศ์ได้ทั้งหมด 5 วงศ์) ในประเทศไทยพบเพียงวงศ์เดียวเท่านั้น และพบทั้งหมด 26 ชนิด

• Cracidae
• Megapodiidae
• Phasianoidea
• †Sylviornithidae

Galliformes classification

Megapodiidae Talegalla Leipoa Alectura Aepypodius Macrocephalon Eulipoa Megapodius Cracidae Penelopinae Chamaepetes Penelopina Aburria Penelope Cracinae Ortalis Oreophasis Cracini Nothocrax Pauxi Mitu Crax Phasiani Numididae Guttera Numida Acryllium Agelastes Phasianoidea Odontophoridae Ptilopachus Odontophorinae Rhynchortyx Cyrtonyx Dactylortyx Odontophorus Oreortyx Dendrortyx Philortyx Colinus Callipepla Phasianidae Rollulinae ?Melanoperdix ?Rhizothera Xenoperdix Arborophila Rollulus Caloperdix Pavoninae Tropicoperdix Tetraogallini Ammoperdix Synoicus Excalfactoria Anurophasis Margaroperdix Coturnix Tetraogallus Alectoris Pternistis †Ophrysia Perdicula Gallini Bambusicola Gallus Scleroptila Peliperdix Francolinus Pavonini Rheinardia Argusianus Afropavo Pavo Polyplectronini Haematortyx Galloperdix Polyplectron Phasianinae Ithaginis Lophophorini Tragopan ?Lerwa Tetraophasis Lophophorus Phasianini Perdix Syrmaticus Phasianus Chrysolophus Lophura Catreus Crossoptilon Tetraonini Pucrasia Meleagris Bonasa Tetrastes Centrocercina Centrocercus Dendragapus Tympanuchus Tetraonina Lagopus Falcipennis Canachites Tetrao Lyrurus

อ่านเพิ่ม

• Agnolin, Federico L.; Novas, Fernando E. & Lio, Gabriel (2006): Neornithine bird coracoid from the Upper Cretaceous of Patagonia. Ameghiniana 43(1): 245–248. HTML fulltext
• Clarke, Julia A (2004). "Morphology, Phylogenetic Taxonomy, and Systematics of Ichthyornis and Apatornis (Avialae: Ornithurae)" (PDF). Bulletin of the American Museum of Natural History. 286: 1–179. doi:10.1206/0003-0090(2004)286<0001:mptaso>2.0.co;2.
• Crowe, Timothy M.; Bloomer, Paulette; Randi, Ettore; Lucchini, Vittorio; Kimball, Rebecca T.; Braun, Edward L. & Groth, Jeffrey G. (2006a): Supra-generic cladistics of landfowl (Order Galliformes). Acta Zoologica Sinica 52(Supplement): 358–361. PDF fulltext เก็บถาวร 2010-06-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Crowe, Timothy M.; Bowie, Rauri C.K.; Bloomer, Paulette; Mandiwana, Tshifhiwa G.; Hedderson, Terry A.J.; Randi, Ettore; Pereira, Sergio L. & Wakeling, Julia (2006b): Phylogenetics, biogeography and classification of, and character evolution in, gamebirds (Aves: Galliformes): effects of character exclusion, data partitioning and missing data. Cladistics 22(6): 495–532. doi:10.1111/j.1096-0031.2006.00120.x PDF fulltext
• Dyke, Gareth J; Gulas, Bonnie E. & Crowe, Timothy M. (2003): Suprageneric relationships of galliform birds (Aves, Galliformes): a cladistic analysis of morphological characters. Zool. J. Linn. Soc. 137(2): 227–244. doi:10.1046/j.1096-3642.2003.00048.x PDF fulltext
• Kimball, Rebecca T.; Braun, Edward L.; Zwartjes, P.W.; Crowe, Timothy M. & Ligon, J. David (1999): A molecular phylogeny of the pheasants and partridges suggests that these lineages are not monophyletic. Mol. Phylogenet. Evol. 11(1): 38–54. doi:10.1006/mpev.1998.0562 PDF fulltext เก็บถาวร 2011-04-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Kimball, Rebecca T.; Braun, Edward L.; Ligon, J. David; Lucchini, Vittorio & Randi, Ettore (2001): A molecular phylogeny of the peacock-pheasants (Galliformes: Polyplectron spp.) indicates loss and reduction of ornamental traits and display behaviours. Biol. J. Linn. Soc. 73(2): 187–198. doi:10.1006/bijl.2001.0536 PDF fulltext
• Kimball, Rebecca T.; Braun, Edward L.; Ligon, J. David; Randi, Ettore & Lucchini, Vittorio (2006): Using molecular phylogenetics to interpret evolutionary changes in morphology and behavior in the Phasianidae. Acta Zoologica Sinica 52(Supplement): 362–365. PDF fulltext
• Mandiwana-Neudani, T.G.; Little, R.M.; Crowe, T.M.; Bowie, R.C.K. (2019). "Taxonomy, phylogeny and biogeography of African spurfowl Galliformes, Phasianidae, Phasianinae, Coturnicini: Pternistis spp". Ostrich. 90 (2): 145–172. doi:10.2989/00306525.2019.1584925. S2CID 195417777.
• Mayr, Gerald; Weidig, Ilka (2004). "The Early Eocene bird Gallinuloides wyomingensis – a stem group representative of Galliformes". Acta Palaeontologica Polonica. 49 (2): 211–217.
• Smith, Edward J.; Shi, Li & Tu, Zhijian (2005): Gallus gallus aggrecan gene-based phylogenetic analysis of selected avian taxonomic groups. Genetica 124(1): 23–32. doi:10.1111/j.1095-8312.2001.tb01356.x (HTML abstract)
• Zelenitsky, Darla K.; Hills, L.V. & Currie, Philip J. (1996): Parataxonomic classification of ornithoid eggshell fragments from the Oldman Formation (Judith River Group; Upper Cretaceous), Southern Alberta. Canadian Journal of Earth Sciences 33(12): 1655–1667. PDF fulltext
• Bent, Arthur C. 1963. Life Histories of North American Gallinaceous Birds, New York: Dover Publications, Inc.
• Eaton, Stephen W. 1992. The Birds of North America: Wild Turkey No. 22. The Academy of Natural Sciences; Washington DC: The American Ornithologists’ Union.
• Forbush, Edward H. 1929. Birds of Massachusetts and Other New England States, Norwood Massachusetts: Norwood press.
• Harrison, Kit and George. 1990. The Birds of Winter, New York: Random House.
• Pearson, T. Gilbert, et al. 1936. Birds of America, New York: Garden City Publishing Company, Inc.
• Peterson, M.J. 2000. The Birds of North America: Plain Chachalaca (Ortalis vetula), No. 550. The Birds of North America, Inc., Philadelphia, PA.
• Robbins, Chandler S. et al. 1966. A Guide to Field Identification: Birds of North America, New York: Golden Press.