วัดเขาพลอยแหวน

วัดเขาพลอยแหวน
ที่ตั้ง	ตำบลพลอยแหวน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดเขาพลอยแหวน เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลพลอยแหวน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี บริเวณวัดแวดล้อมด้วยธรรมชาติ มีต้นไม้ครึ้ม ร่มรื่น บริเวณวัดด้านล่าง มีอุโบสถ และเมรุเผาศพ สำหรับประกอบพิธีทางศาสนา ชั้นต่อมามีซุ้มศาลา และบันไดทางขึ้นเขาอีก 600 กว่าขั้น เป็นรัตนคีรีเจดีย์ มณฑป และจุดชมวิว

วัดเขาพลอยแหวนสร้างขึ้นในปีจุลศักราช 1183 (พ.ศ. 2364) โดยพระยาจันทบุรี ที่ชื่อ พระนนทบุรี (สองเมือง) สร้างขึ้นในช่วงที่ย้ายตัวเมืองมาตั้งที่ค่ายเนินวงได้ราว 2 ปี ต่อมาได้มีการสร้างเจดีย์ และมณฑป เพิ่มเติมขึ้นบนบริเวณยอดเขา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เคยเสด็จประพาส ปัจจุบันกรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการ ได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2530 มีพื้นที่โบราณสถานประมาณ 2 ไร่ 90 ตารางวา

พระบรมธาตุรัตนคีรีเจดีย์สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2379 เป็นเจดีย์ก่ออิฐถือปูนทรงกลมลังกา มีขนาดกว้าง 5 วา สูง 6 วา 3 ศอก เดิมสร้างไว้โดยยังไม่มีชื่ออะไร ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์เคยเสด็จธุดงค์ขณะทรงผนวชเป็นพระภิกษุจึงทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาพิชัยธิบดีศรีรณรงค์ฤๅชัย (โต บุญนาค) บรรจุพระบรมธาตุไว้ในเจดีย์ และให้เรียกว่า รัตนคีรีเจดีย์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2495 ได้มีการบูรณะปฏิสังขรณ์ ทำให้เจดีย์มีขนาดกว้างขึ้นและสูงขึ้น เป็นกว้าง 6 วา สูง 7 วา 3 ศอก มีมณฑปอยู่ข้างรัตนเจดีย์ แต่สร้างขึ้นภายหลัง เมื่อ พ.ศ. 2471 เป็นมณฑปจัตุรมุข ฐานกว้าง 4 วา 2 ศอก สูง 7 วา ภายในประดิษฐานพระพุทธบาทจำลอง เป็นทองเหลืองเพื่อแทนรอยพระพุทธบาทเดิมที่เป็นศิลาทราย สันนิษฐานว่าเป็นศิลาที่ย้ายมาจากเมืองเพนียดหน้าวัดทองทั่ว ปัจจุบันศิลาชิ้นนี้แตกหักจึงถูกเก็บรักษาไว้ในศาลาข้างรัตนคีรีเจดีย์