วัดท่าโพธิ์วรวิหาร

วัดท่าโพธิ์วรวิหาร
ชื่อสามัญ	วัดท่าโพธิ์วรวิหาร, วัดท่าโพธิ์
ที่ตั้ง	ตำบลท่าวัง อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นตรีชนิดวรวิหาร
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดท่าโพธิ์วรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีชนิดวรวิหาร สังกัดคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย ตั้งอยู่ในตำบลท่าวัง อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช

ประวัติ

วัดท่าโพธิ์สร้างขึ้นในสองยุคสมัย วัดท่าโพธิ์เดิมสร้างขึ้นในสมัยอยุธยา บริเวณชุมชนท่าโพธิ์ซึ่งเป็นท่าน้ำที่มีต้นโพธิ์ขึ้นอยู่ สร้างวัดเมื่อ พ.ศ. 2181 ในสมัยที่พระรามราชท้ายน้ำดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช เมื่อโจรสลัดที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ ณ เกาะสิงคโปร์ยกพวกเข้าปล้นเมืองนครจนทำให้พระรามราชท้ายน้ำเสียชีวิต โจรสลัดเข้าถึงวัดท่าโพธิ์ และเผาทำลายบ้านเรือนราษฎร รวมถึงวัดต่าง ๆ จนเสียหายทั้งหมด ภายหลังทหารเมืองนครได้ขับไล่โจรสลัดออกจากเมืองได้ ปัจจุบันวัดท่าโพธิ์เดิมตั้งอยู่ที่โรงเรียนเทศบาลวัดท่าโพธิ์ ด้านหน้าโรงเรียนยังมีร่อยรอยของวัดเดิมคือ ซากพระอุโบสถก่อด้วยอิฐ 1 หลัง ภายในมีพระพุทธรูปประธานปูนปั้นปางมารวิชัย 1 องค์และเศียรพระพุทธรูปศิลาทรายขาวสมัยอยุธยา 3 เศียร

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (พัฒน์) ได้ย้ายไปสร้างวังใหม่ในเขตกำแพงเมือง (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งศาลากลางและศาลจังหวัดนครศรีธรรมราช) และอุทิศที่ตั้งวังเดิมถวายวัดสร้างพระอารามวัดท่าโพธิ์ขึ้นใหม่ ไม่มีหลักฐานที่แน่นอนว่าสร้างเมื่อใดแต่สันนิษฐานว่าประมาณ พ.ศ. 2327 หรือหลังจากนี้ไม่นานนัก เพราะเป็นช่วงเวลาที่ท่านได้สถาปนาเป็นเจ้าพระยานครศรีธรรมราช ที่ตั้งวัดท่าโพธิ์ใหม่ แต่เดิมเรียกว่า ท่าวัง เพราะเป็นย่านมีท่าเรือใกล้วังเจ้าเมือง

วัดท่าโพธิ์มีความเจริญรุ่งเรืองมากที่สุดในสมัยพระรัตนธัชมุนี (ม่วง รตนทฺธโช) เป็นเจ้าอาวาสระหว่าง พ.ศ. 2427-2477 ท่านได้บูรณะปฏิสังขรณ์และสร้างสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ รวมทั้งก่อตั้งโรงเรียนสามัญ โรงเรียนช่างถม และตึกรัตนธัชมุนี ขึ้นภายในวัด ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2460 ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว วัดท่าโพธิ์ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวง ชั้นตรีชนิดวรวิหารมีชื่อทางราชการว่า "วัดท่าโพธิ์วรวิหาร"

อาคารเสนาสนะ

อาคารที่ได้รับขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน คือ ตึกรัตนธัชมุนี เป็นตึกก่อด้วยอิฐถือปูน พระรัตนธัชมุนี (ม่วง) ครั้งดำรงสมณศักดิ์เป็นพระธรรมโกศาจารย์ ได้ใช้ช่างก่อสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2459 ด้วยทุนส่วนตัว สร้างตามแบบจากรูปถ่ายบ้านพักของผู้สำเร็จราชการรัฐปีนัง ประเทศมาเลเซีย เมื่อครั้งพระรัตนธัชมุนี (ม่วง) ไปตรวจการศึกษามณฑลภูเก็ต พระธรรมปาลจารย์ (เอี่ยม) เจ้าคณะมณฑลภูเก็ตได้นิมนต์พระรัตนธัชมุนีไปเยี่ยมคณะสงฆ์ไทยในรัฐปีนัง พระยารัษฎานุประดิษฐ์มหิศรภักดี (คอซิมบี๊ ณ ระนอง) สมุหเทศาภิบาลมณฑลภูเก็ตเป็นผู้จัดเรือพาหนะและอำนวยความสะดวกในการเดินทางไปและกลับ พระรัตนธัชมุนี (ม่วง) พอใจในแบบบ้านพักผู้สำเร็จราชการรัฐปีนังเป็นอันมากจึงได้ให้ช่างถ่ายภาพไว้แล้วนำมาก่อสร้างขึ้นในวัดท่าโพธิ์

พระอุโบสถสร้างในสมัยเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร) พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่ององค์ใหญ่ สร้างคู่กับพระอุโบสถ พระวิหารสร้างเมื่อ พ.ศ. 2494 สิ่งก่อสร้างอื่น เช่น หอรัตนานุสรณ์ ตึกสว่างวิทยา และมีสระน้ำซึ่งสร้างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 2 แล้วสร้างหอไตรกลางสระ