รัฐผู้คัดเลือกไมนทซ์

ราชรัฐอัครมุขนายกไมนทซ์ Kurfürstentum Mainz (เยอรมัน) Electoratus Moguntinus (ละติน)
ค.ศ. 780–ค.ศ. 1803
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
ตำแหน่งอัครมุขนายกไมนทซ์ ค.ศ. 1729
สถานะ	รัฐในจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
เมืองหลวง	ไมนทซ์
ภาษาทั่วไป	เยอรมัน
ศาสนา	โรมันคาทอลิก
การปกครอง	รัฐศาสนจักร
เจ้าชายอัครมุขนายก
• ค.ศ. 754–786	นักบุญลัลลุส (องค์แรก)
• ค.ศ. 1802–1803	คาร์ล เทโอดอร์ ฟ็อน ดาลแบร์ค (องค์สุดท้าย)
ยุคประวัติศาสตร์	ยุคกลาง ยุคสมัยใหม่ตอนต้น
• ได้รับดินแดน, ยกฐานะเป็นอัครสังฆมณฑล	ค.ศ. 780 ค.ศ. 780
• ได้รับดินแดน	ค.ศ. 983
• อัครเสนาบดี	ค.ศ. 1251
• ไมนทซ์กลายเป็นเสรีนคร	ค.ศ. 1242–1462
• สาธารณรัฐไมนทซ์	18 มีนาคม – 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1793
• สนธิสัญญากัมโป ฟอร์มิโอ	17 ตุลาคม ค.ศ. 1797
• การปฏิรูปดินแดนในเยอรมนี	ค.ศ. 1803 ค.ศ. 1803
ก่อนหน้า ถัดไป ดัชชีฟรังโกเนีย มง-โตแนร์ ราชรัฐอชัฟเฟินบวร์ค แกรนด์ดัชชีเฮ็สเซิน ดัชชีนัสเซา ราชอาณาจักรปรัสเซีย
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	เยอรมนี

รัฐผู้คัดเลือกไมนทซ์ (เยอรมัน: Kurfürstentum Mainz หรือ Kurmainz) หรือ ราชรัฐอัครมุขนายกไมนทซ์ (เยอรมัน: Erzbistum Mainz) เป็นราชรัฐอัครมุขนายกที่สำคัญในคริสตจักรและเป็นเขตปกครองทางการเมืองของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ระหว่างปี 780 หรือ 782 ถึง 1802 ตามลำดับชั้นบังคับบัญชาในคริสตจักรโรมันคาทอลิกถือว่าพระอัครสังฆราชแห่งไมนทซ์เป็น "primas Germaniae" หรือผู้แทนของพระสันตะปาปาบริเวณทางตอนเหนือของเทือกเขาแอลป์ นอกจากกรุงโรม ก็มีเพียงมุขมณฑลโรมันคาทอลิกไมนทซ์เท่านั้นที่เรียกว่า "สันตะสำนัก"

ราชรัฐอัครมุขนายกแห่งนี้ถือเป็นราชรัฐคริสตจักรที่มีความสำคัญต่อจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ มีพื้นที่รวมทั้งดินแดนต่าง ๆ ที่บางดินแดนก็ไม่มีอาณาเขตติดต่อกันที่รวมทั้ง บริเวณไม่ไกลจากไมนทซ์ทั้งทางฝั่งซ้ายและขวาของแม่น้ำไรน์ อาณาบริเวณตามแม่น้ำไมน์เหนือแฟรงก์เฟิร์ต (รวมทั้งอชัฟเฟินบวร์ค) แคว้นไอชส์เฟ็ลท์ในนีเดอร์ซัคเซินและทือริงเงิน และดินแดนบริเวณแอร์ฟวร์ทในทือริงเงิน นอกจากนั้นพระอัครสังฆราชแห่งไมนทซ์ยังมีตำแหน่งเป็นเจ้านครรัฐผู้คัดเลือกของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และเป็นสมาชิกของคณะผู้คัดเลือกจักรพรรดิ (electoral college) ตามทฤษฎีตั้งแต่ปี 1251 และอย่างเป็นการถาวรตั้งแต่ปี 1263 ถึง 1803

ประวัติ

อัครสังฆมณฑลในยุโรปกลางประมาณ ค.ศ. 1500

หลังจากสนธิสัญญาสันติภาพเว็สท์ฟาเลิน อัครสังฆมณฑลแห่งไมนซ์ยังคงเป็นอัครสังฆมณฑลที่ใหญ่ที่สุดในเยอรมนี โดยครอบคลุมสังฆมณฑลภายใต้การปกครองจำนวน 10 แห่ง โดยทั่วไปแล้วอาณาเขตของสังฆมณฑลและอัครสังฆมณฑล (ทางศาสนจักร) นั้นมีขนาดใหญ่กว่าอาณาเขตของเจ้าชายมุขนายกและอัครมุขนายก/รัฐผู้คัดเลือก (archbishoprics/electorates) (ทางอาณาจักร) ซึ่งปกครองโดยบุคคลคนเดียวกัน สังฆมณฑลไมนซ์ถูกก่อตั้งขึ้นตั้งแต่สมัยโรมโบราณ ในเมืองไมนซ์ซึ่งเดิมเคยเป็นเมืองหลวงของมณฑลโรมันที่เรียกว่า โมกุนทิอาคุม รายชื่อพระสังฆราชองค์แรก ๆ ก่อนศตวรรษที่ 4 เป็นเพียงตำนาน โดยเริ่มจากนักบุญเครสเซนส์ ส่วนพระสังฆราชคนแรกที่ได้รับการยืนยันในประวัติศาสตร์คือมาร์ตินุสใน ค.ศ. 343 ความสำคัญของไมนซ์ทั้งในแง่ศาสนาและทางโลกเริ่มขึ้นเมื่อนักบุญโบนิเฟซได้รับตำแหน่งพระอัครสังฆราชในปี 747 เดิมทีโบนิเฟซเป็นอัครสังฆราชโดยไม่มีเขตปกครองที่แน่นอน และสถานะดังกล่าวไม่ได้ถูกโอนไปยังสังฆมณฑลไมนซ์ในทันที จนกระทั่งในสมัยของผู้สืบตำแหน่งต่อจากเขาคือนักบุญลัลลุส ไมนซ์จึงได้รับสถานะเป็นอัครสังฆมณฑลในปี 781 อีกหนึ่งพระสังฆราชที่มีบทบาทในยุคแรกคือ นักบุญออเรอุสแห่งไมนซ์

อาณาเขตของรัฐผู้คัดเลือกไมนทซ์ประกอบด้วยดินแดนที่ไม่ติดกันหลายแห่ง ได้แก่ ดินแดนใกล้เมืองไมนซ์ ทั้งสองฝั่งแม่น้ำไรน์รวมถึงพื้นที่ตามแนวแม่น้ำไมน์เหนือแฟรงก์เฟิร์ต (รวมถึงเขตอชัฟเฟินบวร์ค) ไอชส์เฟลด์ ในเนีดอร์ซัคเซินและทือริงเงินและดินแดนรอบเมืองแอร์ฟวร์ทในทือริงเงิน

เช่นเดียวกับในจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์โดยทั่วไป ดินแดนที่ปกครองโดยเจ้าชายมุขนายกหรืออัครมุขนายกจะแตกต่างจากอาณาเขตของสังฆมณฑลหรืออัครสังฆมณฑล ซึ่งมีลักษณะเป็นการปกครองทางศาสนาเท่านั้น ในยุคต้นของสมัยใหม่ อัครสังฆมณฑลไมนทซ์เป็นรสังฆมณฑลที่ใหญ่ที่สุดในเยอรมนีโดยครอบคลุมเมืองไมนซ์และมี 10 สังฆมณฑลภายใต้การปกครอง

ใน ค.ศ. 1802 ไมนซ์สูญเสียสถานะอัครสังฆมณฑล เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่เกิดขึ้นในช่วง ไรชส์เดพูตาซีโยนส์เฮาพท์ชลุสส์ (การปฏิรูปดินแดนในเยอรมนี) ใน ค.ศ. 1803 ที่ทำให้เกิดการยึดและปรับเปลี่ยนอาณาเขตของรัฐศาสนา เจ้าผู้เลือกตั้งแห่งไมนทซ์ คาร์ล เทโอดอร์ ฟ็อน ดาลแบร์ค ต้องย้ายที่ราชสำนักไปยังเรเกินส์บวร์ค อาณาเขตฝั่งซ้ายของแม่น้ำไรน์ตกเป็นของฝรั่งเศส ขณะที่ดินแดนฝั่งขวาตามแนวแม่น้ำไมน์ (ด้านล่างแฟรงก์เฟิร์ต) ตกเป็นของเฮสเซิน-ดาร์มสตัดท์และราชวงศ์นัสเซาส่วนไอชส์เฟลด์และแอร์ฟวร์ทถูกผนวกโดยปรัสเซีย ดาลแบร์กยังคงปกครองดินแดนอชัฟเฟินบวร์คต่อไปและก่อตั้งราชรัฐอชัฟเฟินบวร์ค จนกระทั่งใน ค.ศ. 1810 เขาได้รวมอชัฟเฟินบวร์ค แฟรงก์เฟิร์ต เว็ทซ์ลาร์ ฮาเนา และฟุลดาเข้าเป็นแกรนด์ดัชชีแฟรงก์เฟิร์ต

ดาลแบร์กสละตำแหน่งใน ค.ศ. 1813 และใน ค.ศ. 1815 ที่การประชุมใหญ่แห่งเวียนนา ได้แบ่งอาณาเขตของเขาออกเป็นส่วน ๆ โดยถูกผนวกเข้าไปในราชอาณาจักรบาวาเรีย รัฐผู้คัดเลือกเฮ็สเซิน แกรนด์ดัชชีเฮ็สเซิน และเสรีนครแฟรงก์เฟิร์ต

สังฆมณฑลไมนซ์ถูกก่อตั้งขึ้นใหม่ใน ค.ศ. 1802 แต่ไม่มีสถานะเป็นอัครสังฆมณฑลอีกต่อไปอาณาเขตทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำไรน์ตกอยู่ภายใต้ฝรั่งเศสและเป็นเพียงสังฆมณฑลภายในฝรั่งเศสเท่านั้น ต่อมาใน ค.ศ. 1814 อำนาจของสังฆมณฑลขยายครอบคลุมไปยังดินแดนเฮสเซิน-ดาร์มสตัดท์ นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา สังฆมณฑลไมนซ์มีพระคาร์ดินัลสององค์ และยังคงรักษาประเพณีของสภามหาวิหารผ่านความตกลงระหว่างสันตะปาปากับรัฐบาลต่าง ๆ ในยุคต่อมา

• 
• 
• 
• 
• 

ดูเพิ่ม

• จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
• ราชรัฐมุขนายก
• รัฐผู้คัดเลือกโคโลญ
• รัฐผู้คัดเลือกเทรียร์