ข้ามไปเนื้อหา

พงศาวดาร

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

พงศาวดาร คือบันทึกเหตุการณ์เกี่ยวกับประเทศชาติหรือพระมหากษัตริย์ผู้เป็นประมุขของประเทศชาตินั้น ๆ[1]

พงศาวดารในฐานะหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ปัจจุบันมีการถกเถียงกันเรื่องความน่าจะเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ว่า เป็นหลักฐานชั้นรองหรือหลักฐานชั้นต้น เพราะมีการเขียนพงศาวดารหลายฉบับในลักษณะที่คล้ายกันแต่แตกต่างกันในเนื้อหาและรายละเอียด ประกอบกับการใช้ศักราชในพงศาวดารไม่สอดคล้องกัน กล่าวคือ บ้างใช้มหาศักราช บ้างใช้จุลศักราช และพงศาวดารมีการเขียนขึ้นภายหลังเหตุการณ์ เช่น พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ ซึ่งเขียนขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่กล่าวถึงก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยา เป็นต้น

รายชื่อพระราชพงศาวดารไทย

[แก้]

พงศาวดารเกี่ยวกับกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร์

[แก้]
ชื่อ ปีที่เขียนหรือชำระ เนื้อหา ชื่ออื่นๆ
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ รัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถหรือก่อนหน้า (สันนิษฐาน) เหตุการณ์ระหว่าง พ.ศ. 1982–1984 และ พ.ศ. 1986–1987 ฉบับปลีก
ฉบับหมายเลข 222, 2/ก.104
ฉบับหมายเลข 223, 2/ก.125
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับเยเรเมียส ฟาน ฟลีต พ.ศ. 2183 เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ฉบับวันวลิต
พระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ บานแผนกระบุปี พ.ศ. 2223 เหตุการณ์ระหว่าง พ.ศ. 1867–2147 ฉบับ จ.ศ. 1042
พระราชพงศาวดารความเก่า รัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (สันนิษฐาน)[2] ปลายรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิจนถึงรัชสมัยสมเด็จพระมหินทราธิราช ฉบับจำลอง จ.ศ. 1136
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับจำลอง จ.ศ. 1145 บานแผนกระบุปี พ.ศ. 2326[2] ส่วนที่หนึ่งกล่าวถึงรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ส่วนที่สองกล่าวถึงรัชสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ภาษามคธ แล คำแปล พ.ศ. 2332 ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนถึงการล่มสลาย สังคีติยวงศ์ ปริเฉทที่ 7
พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) บานแผนกระบุปี พ.ศ. 2338 ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนสิ้นสุดรัชกาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ฉบับ จ.ศ. 1157
พระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติชมิวเซียม กรุงลอนดอน บานแผนกแรกระบุปี พ.ศ. 2350 บานแผนกที่สองระบุปี พ.ศ. 2338 ตั้งแต่แรกสร้างเมืองสวรรคโลกจนถึงปี พ.ศ. 2327 ฉบับ จ.ศ. 1169
จุลยุทธการวงศ์ ผูก 2 พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 1999
พระราชพงศาวดาร ฉบับหมอบรัดเล หลังฉบับพันจันทนุมาศและพระราชพงศาวดารกรุงสยาม และก่อนฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ฉบับตัวเขียน (สันนิษฐาน)[2] เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2335 ฉบับพิมพ์สองเล่ม
ฉบับสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส
ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์
พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน บานแผนกระบุปี พ.ศ. 2338 เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2333
พระราชพงศาวดารย่อ พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว[3] ลำดับพระนามพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา และเหตุการณ์สำคัญในแต่ละรัชกาล[3]
เทศนาจุลยุทธการวงศ์ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (สันนิษฐาน) เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงการล่มสลาย
พระราชพงศาวดารสังเขป พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส พ.ศ. 2393[4] เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงการล่มสลาย[3]
พระธรรมเทศนาพระราชพงศาวดารสังเขป พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส พ.ศ. 2394[3] ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนถึงต้นรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์[3]
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพระจักรพรรดิพงศ์ (จาด) สมัยราชวงศ์บ้านพลูหลวงจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (สันนิษฐาน) ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2270
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับนายแก้ว สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (สันนิษฐาน)[2] ปลายรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2333
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ในหอพระราชกรมานุสร รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงศรีอยุธยาจนถึงการล่มสลาย
พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ ในหอพระราชพงศานุสร รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีตีผ่าวงล้อมพม่าออกจากกรุงศรีอยุธยา จนถึงสิ้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีสังเขป
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1-4 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ฉบับตัวเขียน พ.ศ. 2412 เหตุการณ์ในรัชกาลที่ 1–4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1-4 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ฉบับพิมพ์ หลังฉบับตัวเขียน (สันนิษฐาน)[5][6] ชำระส่วนรัชกาลที่ 1 อีกครั้งในปี พ.ศ. 2443 เหตุการณ์ในรัชกาลที่ 1–4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระราชพงษาวดาร ฉบับกรมศึกษาธิการ พ.ศ. 2444 เหตุการณ์ก่อนการสร้างกรุงศรีอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2335
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับปลีก หมายเลข 2/ก.101 ก่อน พ.ศ. 2450 เหตุการณ์ระหว่าง พ.ศ. 2301–2310
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 2 ฉบับสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ พ.ศ. 2457 เหตุการณ์ในรัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 5 พ.ศ. 2458 และ 2469[7] ตั้งแต่เริ่มต้นรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์จนถึงปี พ.ศ. 2412
พระราชพงศาวดาร ฉบับหมายเลข 2/ไฆ[8]
พระราชพงศาวดาร ฉบับหมายเลข 2/แฆ[8]
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาสังเขป ฉบับวัดสุทัศนเทพวราราม[9]

พงศาวดารเกี่ยวกับหัวเมืองและตำนานท้องถิ่น

[แก้]
  • พงศาวดารเหนือ
  • พงศาวดารเมืองถลาง
  • พงศาวดารเมืองปัตตานี
  • พงศาวดารเมืองสงขลา
  • พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย
  • พงศาวดารหัวเมืองมณฑลอีสาน
  • พงศาวดารโยนก
  • ราชวงศปกรณ์ พงศาวดารเมืองน่าน
  • พงศาวดารเมืองพัทลุง
  • พงศาวดารเมืองนครศรีธรรมราช
  • พงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสน
  • พงศาวดารเมืองยโสธร
  • พงศาวดารเมืองนครพนม สังเขป
  • พงศาวดารภาคอีสาน ฉะบับของพระสุนทรราชเดช (แข้ ประทุมชาติ)
  • พงศาวดารภาคอีสาน ฉะบับของพระยาขัติยวงษา (เหลา ณร้อยเอ็จ)

รายชื่อพงศาวดารเกี่ยวกับประเทศอื่นที่มีการแปลเป็นภาษาไทย

[แก้]

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศกัมพูชา

[แก้]

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศจีน

[แก้]
  • พงศาวดารจีนฉบับภาษาไทย
  • พงศาวดารเมืองเชียงรุ้ง
  • พงศาวดารไทยใหญ่ (พงศาวดารไทยเมาฤๅไทยหลวง)

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศญี่ปุ่น

[แก้]
  • พงศาวดารญี่ปุ่น

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศพม่า

[แก้]
  • พงศาวดารเมืองเชียงตุง
  • พงศาวดารพม่ารามัญ (พงศาวดาร มอญ พม่า)
  • พงศาวดารมอญฉบับปากลัด
  • พระราชพงศาวดารพม่า
  • พงศาวดารไทยใหญ่ (พงศาวดารแสนหวี)
  • มหาราชวงษ์ พงษาวดารพม่า

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศมาเลเซีย

[แก้]
  • พงศาวดารเมืองไทรบุรี
  • พงศาวดารเมืองตรังกานู
  • พงศาวดารเมืองกลันตัน

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศลาว

[แก้]
  • พงศาวดารเมืองล้านช้าง
  • พงศาวดารเมืองหลวงพระบาง ตามฉบับที่มีอยู่ในศาลาลูกขุน
  • พงศาวดารเมืองหลวงพระบาง
  • พงศาวดารย่อเมืองเวียงจันทน์
  • พงศาวดารเมืองเชียงแขง
  • พงศาวดารเมืองหัวพันห้าทั้งหก
  • พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศเวียดนาม

[แก้]
  • พงศาวดารญวน ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์
  • ราชพงศาวดารญวน
  • พงศาวดารญวน ฉบับนายหยอง (เวียดนามสือกี้)
  • พงศาวดารเมืองไล
  • พงศาวดารเมืองแถง

หัวเมืองและอาณาจักรในเขตประเทศอินโดนีเซีย

[แก้]
  • พงศาวดารและโบราณวัตถุสถานในเกาะชวา

ดูเพิ่ม

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. พิมพ์ครั้งที่ ๒, กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 800. ISBN 978-616-7073-80-4
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 อรรถพันธุ์, อุบลศรี (1981). การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (PDF) (วิทยานิพนธ์). มหาวิทยาลัยศิลปากร. pp. 27–28, 41, 46–47. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-01-14. สืบค้นเมื่อ 2024-06-16.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 ปรมานุชิตชิโนรส, สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระ (2016), "พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส", ใน วิงวอน, เสาวณิต; ภักดีคำ, ศานติ (บ.ก.), ฉันท์วรรณพฤติและมาตราพฤติ, กรุงเทพฯ: คณะสงฆ์วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม, สืบค้นเมื่อ 2024-07-30
  4. ↑ หุตางกูร, ตรงใจ; และคณะ (2017), โครงการพัฒนาองค์ความรู้ด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดีจากเอกสารโบราณและจารึก ปีที่ 4 การศึกษาวิจัยพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ (PDF), กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, pp. 8–9, สืบค้นเมื่อ 2024-11-27
  5. ↑ ไพโรจน์ธีระรัชต์, สมใจ (1985). "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ ๑-๔ : เปรียบเทียบฉบับตัวเขียนและฉบับพิมพ์". Journal of the Faculty of Arts, Silpakorn University. 8: 72–73. สืบค้นเมื่อ 2024-07-30 – โดยทาง Thai Journals Online.
  6. ↑ เกตุจุมพล, จีรพล (1996). "ความสำคัญของหลักฐานพงศาวดารและการชำระพงศาวดาร" (PDF). การเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างขององค์ความรู้ ของกลุ่มชนชั้นนำสยามรุ่นใหม่ พ.ศ. 2367-2468 (ศึกษากรณีการชำระพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1-4) [The structural change of the knowledge of the modern Thai elites, 1824-1925 (The case study of the rewriting of the Bangkok Chronicles Rama I-IV)] (วิทยานิพนธ์). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. pp. 26–29. สืบค้นเมื่อ 2024-07-30.
  7. ↑ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (1996), "ตำนานการแต่งพระราชพงศาวดาร รัชกาลที่ ๕", พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๕ (PDF), กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพและหม่อมเจ้าจงจิตรถนอม ดิศกุล พระธิดา, pp. 1–9, ISBN 974-7305-57-7, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-04-27, สืบค้นเมื่อ 2024-07-30
  8. ↑ 8.0 8.1 กรมศิลปากร (ผู้รวบรวม) (1937), "พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ ( เจิม )" [Phraratchaphongsawadan Chabap Phan Channumat (Choem)], ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๕ [Collection of Historical Archives] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์เดลิเมล์, p. 2, สืบค้นเมื่อ 2024-11-27
  9. ↑ ภักดีคำ, ศานติ (2019), "พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาสังเขป ฉบับวัดสุทัศนเทพวราราม", ประวัติศาสตร์อยุธยาจากพระราชพงศาวดาร: พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับปลีกและฉบับความย่อ, กรุงเทพฯ: สมาคมประวัติศาสตร์ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, pp. 317–330, ISBN 978-616-93269-0-8

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]
วิกิซอร์ซมีเอกสารต้นฉบับในเรื่องนี้: พงศาวดาร
วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ:
Stub icon

บทความประวัติศาสตร์นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พงศาวดาร&oldid=11982411"