ชาห์

สมเด็จพระเจ้าชาห์แห่งอิหร่าน หรือที่มักเรียกว่าพระเจ้าชาห์ เป็นตำแหน่งที่ปกครองราชวงศ์ซาฟาวิดจนถึงราชวงศ์ปาห์ลาวี โดยระบอบจักรวรรดินับตั้งแต่ ค.ศ. 1501 – ค.ศ. 1979 พระมหากษัตริย์พระองค์สุดท้ายคือ พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี โดยนับตั้งแต่การปฏิวัติอิหร่านมีพระจักรพรรดิเป็นเชื้อพระวงศ์ในราชวงศ์กอญัร และ ราชวงศ์ปาห์ลาวี ที่สืบราชสกุล และ อ้างสิทธิในราชบัลลังก์

ราชวงศ์ซาฟาวิยะห์[แก้]

ราชวงศ์อาฟชาริยะห์[แก้]

ราชวงศ์แซนด์[แก้]

การปฏิวัติรัฐธรรมนูญอิหร่าน[แก้]

ราชวงศ์กอญัร[แก้]

พระปรมาภิไธย		พระอิสริยยศ	ช่วงพระชนม์ชีพ	เริ่มการครองราชย์	สิ้นสุดการครองราชย์
1	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด ข่าน กอญัร	ชาฮันชาห์	1742–1797	1789	17 มิถุนายน 1797
2	พระเจ้าชาห์ ฟาตห์ แอลี ชาห์ กอญัร	ชาฮันชาห์	1772–1834	17 มิถุนายน 1797	23 ตุลาคม 1834
3	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด ชาห์ กอญัร	ชาห์	1808–1848	23 ตุลาคม 1834	5 กันยายน 1848
4	พระเจ้าชาห์ นัสเซอร์ อัลดิน ชาห์ กอญัร	ชาฮันชาห์	1831–1896	5 กันยายน 1848	1 พฤษภาคม 1896
5	พระเจ้าชาห์ โมซัฟฟาร์ อัลดิน ชาห์ กอญัร	ชาฮันชาห์ และ สุลต่าน	1853–1907	1 พฤษภาคม 1896	3 มกราคม 1907
6	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด แอลี ชาห์ กอญัร	ชาฮันชาห์	1872–1925	3 มกราคม 1907	16 กรกฎาคม 1909
7	พระเจ้าชาห์ อะห์หมัด ชาห์ กอญัร	สุลต่าน	1898–1930	16 กรกฎาคม 1909	15 ธันวาคม 1925

ราชวงศ์ปาห์ลาวี[แก้]

พระปรมาภิไธย		ความสัมพันธ์	ดำรงพระชนม์ชีพ	เสด็จขึ้นครองราชย์	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	หมายเหตุ
สมเด็จพระจักรพรรดิ
1	พระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี	พระราชโอรสของอับบาส อาลี	ค.ศ. 1878–1944	15 ธันวาคม ค.ศ. 1925	16 กันยายน ค.ศ. 1941	ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ปาห์ลาวี
2	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี	พระราชโอรสของพระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี	ค.ศ. 1919–1980	16 กันยายน ค.ศ. 1941	11 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1979	สิ้นสุดการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในประเทศอิหร่าน
สมัยเปลี่ยนผ่าน
1	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี	พระราชโอรสของพระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี	ค.ศ. 1919–1980	11 กุมภาพันธ์ 1979	27 กรกฎาคม ค.ศ.1980
2	จักรพรรดินีฟาราห์ ปาห์ลาวี	พระอัครมเหสี	ค.ศ. 1938–	27 กรกฎาคม 1980	27 กรกฎาคม 1981
3	เจ้าชายเรซา ปาห์ลาวี มกุฎราชกุมารแห่งอิหร่าน	พระราชโอรสของพระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี	1960–	27 กรกฎาคม 1981	ปัจจุบัน

พระบรมราชินี[แก้]

พระปรมาภิไธย		เสด็จขึ้นครองราชย์	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	พระราชสวามี
	สมเด็จพระราชินีตาจ อัล-โมลูก	ค.ศ. 1925	ค.ศ. 1941 พระราชสวามีสละราชสมบัติ	พระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี
	เจ้าหญิงเฟาซียะห์	16 กันยายน ค.ศ. 1941	17 พฤศจิกายน ค.ศ. 1948 ทรงหย่า	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี
	เจ้าหญิงโซรยา อัสฟานดิยารี-บักติยารี	12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1951	6 เมษายน ค.ศ. 1956 ทรงหย่า	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี
	จักรพรรดินีฟาราห์ ปาห์ลาวี	21 ธันวาคม ค.ศ. 1959	11 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1979 พระราชสวามีสละราชสมบัติ	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี

ผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์[แก้]

ราชวงศ์กอญัร[แก้]

ราชวงศ์ปาห์ลาวี[แก้]

พระปรมาภิไธย		เริ่มการอ้างสิทธิ	สิ้นสุดการอ้างสิทธิ	หมายเหตุ
	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี	11 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1979	27 กรกฎาคม ค.ศ. 1980	ผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์ชาห์แห่งอิหร่าน
	จักรพรรดินีฟาราห์ ปาห์ลาวี	27 กรกฎาคม ค.ศ. 1980	27 กรกฎาคม ค.ศ. 1982	ผู้อ้างสิทธิตำแหน่งจักรพรรดินีนาถผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
	มกุฎราชกุมารเรซา ปาห์ลาวี	27 กรกฎาคม ค.ศ. 1982	ปัจจุบัน	ผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์อิหร่านองค์ปัจจุบัน

ผู้อ้างสิทธิในตำแหน่งจักรพรรดินี[แก้]

พระปรมาภิไธย		เริ่มการอ้างสิทธิ	สิ้นสุดการอ้างสิทธิ์	คู่สมรส
	จักรพรรดินีฟาราห์ ปาห์ลาวี	11 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1979	27 กรกฎาคม ค.ศ. 1980 พระราชสวามีสวรรคต	พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี
	เจ้าหญิงยัสมิน ปาห์ลาวี มกุฎราชกุมารี	12 มิถุนายน ค.ศ. 1986	ปัจจุบัน	เจ้าชายเรซา ปาห์ลาวี มกุฎราชกุมาร

ฐานันดรศักดิ์[แก้]

ฐานันดรศักดิ์หรือคำนำหน้าพระนามของพระราชวงศ์ปาห์ลาวี ได้แก่

ชาห์ (شاه, Shah) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระเจ้าแผ่นดินของอิหร่าน โดยใช้นำหน้าพระนาม และตามด้วยคำว่า ชาฮันชาห์แห่งอิหร่าน (Shahanshah of Iran) โดยมีความหมายเทียบเท่ากับคำว่าสมเด็จพระจักรพรรดิ (HIM) ได้แก่ พระเจ้าชาห์ เรซา ปาห์ลาวี และพระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี
ชาห์บานู (شاهبانو, Shabanou หรือ Shahbanou) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระจักรพรรดินีแห่งอิหร่าน โดยใช้นำหน้าพระนาม และลงท้ายพระนามด้วยคำว่าแห่งอิหร่าน มีความหมายเทียบเท่าสมเด็จพระจักรพรรดินี (HIM) มีผู้ใช้คำนำหน้าพระนามนี้เพียงพระองค์เดียวคือ จักรพรรดินีฟาราห์ ปาห์ลาวี
มาเลเก (ملکه, Maleke) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกสมเด็จพระราชินีแห่งอิหร่าน โดยมาจากรากศัพท์อาหรับคำว่า มาลิก (ملك‎) ที่มีความหมายว่ากษัตริย์ และเป็นพระนามหนึ่งของอัลลอหฺ ปัจจุบันตำแหน่งนี้ถูกยกเลิก และใช้คำนำหน้าเป็นจักรพรรดินีหรือชาห์บานูแทน มีผู้ใช้คำนำหน้าพระนามนี้ 3 พระองค์คือ สมเด็จพระราชินีทัดจ์ อัล-โมลุก, สมเด็จพระราชินีเฟาซียะห์ และสมเด็จพระราชินีโซรยา
มกุฎราชกุมารแห่งอิหร่าน เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระราชโอรสพระองค์แรกในพระเจ้าชาห์ โดยจะรับสืบทอดตำแหน่งพระเจ้าชาห์ต่อจากพระราชบิดา ผู้ดำรงตำแหน่งนี้มีเพียง 2 พระองค์ได้แก่ มกุฎราชกุมารโมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี และมกุฎราชกุมารเรซา ปาห์ลาวี
ชาห์ปูร์ (شاهپور, Shahpur) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระราชโอรสองค์รองลงไป โดยใช้นำหน้าพระนาม และตามด้วยพระราชสกุล เช่น เจ้าชายอาลี เรซา ปาห์ลาวีที่ 1, เจ้าชายกอลัม เรซา ปาห์ลาวี เป็นต้น
ชาห์ดอคต์ (شاهدخت, Shahdokht) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระราชธิดา ใช้นำหน้าพระนาม และตามด้วยพระราชสกุลเช่นเดียวกับชาห์ปูร์ เช่น เจ้าหญิงชามส์ ปาห์ลาวี และเจ้าหญิงอัชราฟ ปาห์ลาวี เป็นต้น
วาลา กอฮัร และวาลา กอฮารี (Vala Gohar และ Vala Gohari) เป็นฐานันดรที่ใช้เรียกพระเจ้าหลานเธอในพระเจ้าชาห์ โดยหากพระราชโอรสได้เสกสมรสกับสตรีใดก็ตามบุตรที่เกิดมาจะต้องใช้คำนำหน้านี้และตามด้วยพระราชสกุล ส่วนพระราชธิดาของพระเจ้าชาห์ได้เสกสมรสกับชายใดก็ตาม บุตรหรือธิดาจะมีพระนามและตามด้วยสกุลของผู้เป็นบิดา เช่น เจ้าหญิงซาห์รา มาห์นาซ ซาเฮดี และเจ้าหญิงฟอเซห์ จาฮันบานีเป็นต้น

อย่างไรก็ตามหากเจ้าหญิงในพระราชวงศ์ได้เสกสมรสกับชาวต่างชาติ ในกรณีของเจ้าหญิงฟาติเมห์ ปาห์ลาวี พระขนิษฐาต่างพระมารดาในพระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี ได้เสกสมรสกับนักธุรกิจชาวอเมริกันเป็นสวามี พระโอรส-ธิดาที่ประสูติออกมา จะไม่มีคำนำหน้าพระนาม โดยใช้ราชสกุลปาห์ลาวีและตามด้วยนามสกุลของบิดา เป็น Pahlavi Hillyer

ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]