กรรติก (มีด)
กรรติก หรือ ชีคูก (ละติน: kartika; ทิเบต: གྲི་གུག་, ไวลี: gri-gug,[1][2]) หมายถึงมีดปอกหนังขนาดเล็กแบบถือมือ รูปจันทร์เสี้ยว สำหรับใช้ในพิธีกรรมของตันตระในพุทธศาสนานิกายวัชรยาน กรรติกเป็น "หนึ่งในคุณลักษณะอันสำคัญของเทพเจ้าตันตระปางดุร้าย"[3] อีกชื่อหนึ่งของมีดกรรติกคือ "มีดของพระฑากิณี"[1]
ในประติมานวิทยาวัชรยาน โดยทั่วไปมักปรากฏกรรติกนี้ถือในมือขวาของพระฑากิณี แต่ก็สามารถพบถือโดยเทพเจ้าชายบางองค์ที่ไม่ปรากฏบ่อย (esoteric)[4] เช่นปางหนึ่งของพระยมันตกะ[5] เช่นเดียวกับที่ฆัณฏากับวัชระมักปรากฏคู่กันเป็นวัตถุพิธีในวัตรและประติมานวิทยาของวัชรยาน กรรติกมักปรากฏคู่กับถ้วยกะโหลกกปาละ[6]
รูปของมีกรรติกซึ่งเป็นรูปจันทร์เสี้ยวที่มีปายให้จับอีกฝั่งหนึ่งได้มาจากมีดแล่สัตว์โดยธรรมเนียมแบบอินเดีย[3]
ประติมานวิทยาของพระวัชรโยคินีมักมีกรรติกปรากฏอยู่ด้วย ในประติมานวิทยาของพระฑากิณีและยิดัมมักปรากฏมีดกรรติกในมือขวา และกปาลในมือซ้าย ซึ่งแสดงถึง "ความเป็นหนึ่งระหว่างปัญญา กับ อุปายะ ที่แยกขาดจากกันมิได้"[3]
อ้างอิง[แก้]
- ↑ 1.0 1.1 Beer (2003), p. 112.
- ↑ Huntington & Bangdel (2004), p. 327.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Huntington & Bangdel (2004), p. 356.
- ↑ Beer (2003), p. 114.
- ↑ Anon (2020).
- ↑ Harderwijk (2011).
บรรณานุกรม[แก้]
- Allione, Tsultrim (1986). Women of Wisdom. London: Arkana. ISBN 1-85063-044-5.
- Anon (2020). "About Yamantaka/Vajrabhairava". Yamataka.org. สืบค้นเมื่อ 2021-07-26.
- Beer, Robert (2003). The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols. Boston: Shambhala.
- Beyer, Stephen (1973). The Cult of Tara: Magic and Ritual in Tibet. Berkeley, CA: University of California Press.
- Harderwijk, Rudy (2011). "Tantric Symbols". A View on Buddhism. สืบค้นเมื่อ 2008-09-28.
- Huntington, John; Bangdel, Dina (2004). The Circle of Bliss: Buddhist Meditational Art, Columbus Museum of Art, Columbus, Ohio. Chicago: Serindia Publications.