กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์

กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์
ประเทศ	ไทย
รูปแบบ	กรมทหารปืนใหญ่รักษาพระองค์
กองบัญชาการ	เลขที่ 4 ถนนประดิพัทธ์ แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร 10300
อิสริยาภรณ์	เหรียญรัตนาภรณ์ ชั้นที่ 1 (เฉพาะกองพันที่ 1 และกองพันที่ 11)

กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ เป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตั้งอยู่ที่แขวงถนนนครชัยศรี เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร

กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ มีผลงานดีเด่น 3 ประการ คือ

1. ได้จัดกำลังเข้าร่วมรบในสงครามอินโดจีน
2. ป้องกันประเทศชาติในจังหวัดปราจีนบุรี
3. ได้รับจารึกไว้ที่โล่เกียรติยศว่า “ลูกกระสุน ของ ป.พัน.1 รอ. ตกที่ไหน ที่นั่นคือถิ่นไทย”

หน่วยขึ้นตรง

• กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์
• กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 11 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์
• กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 31 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์

เครื่องแบบเต็มยศทหารรักษาพระองค์

• หมวกยอดมีพู่สีดำ ตราครุฑพ่าห์
• เสื้อสักหลาดสีเหลือง แผงคอและข้อมือสักหลาดสีดำปักลายกนก
• ที่ข้อมือปักรูปอักษรพระปรมาภิไธยย่อ ภปร. อยู่ภายใต้พระมหาพิชัยมงกุฎดิ้นทอง
• กางเกงสักหลาดสีดำ แถบสีเหลืองข้างละ 2 แถบ รองเท้าหนังหุ้มข้อสีดำ
• ประดับเครื่องหมาย พระปรมาภิไธยย่อ ภปร. ทำด้วยโลหะสีทอง ประดับที่อกเสื้อเบื้องขวา

วันสถาปนาหน่วย

วันที่ 6 กุมภาพันธ์ ของทุกปี

• ในปี พ.ศ. 2395 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้รวบรวมทหารจากกองทหารรักษาพระองค์ปืนลายหอกเดิม จัดเป็นกองรักษาพระองค์อย่างยุโรป และโปรดเกล้าฯให้ตั้งกองปืนใหญ่อาสาญวนขึ้นใหม่โดยเพื่อทดแทนกองอาสาญวนเดิมที่โอนไปขึ้นกับวังหน้าทหารทั้ง 2 กองนี้มีข้าหลวงเดิมซึ่งเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยเป็นผู้บังคับบัญชา คือ พระยาบุรุษรัตนาราชวัลลภ (เพ็ง เพ็ญสกุล) และพระยาพิชัย (คิด) ในปีเดียวกันนี้เองได้โปรดให้ตั้งกองทหารหน้า (กองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์ ในปัจจุบัน) ขึ้นก่อนหน่วยอื่น เพื่อไปปฏิบัติราชการพิเศษในการปราบปรามโจรผู้ร้ายตามหัวเมือง และเข้าขบวนในการตามเสด็จด้วย

• ในปี พ.ศ. 2397 ได้จัดตั้งกองทหารขึ้นหน่วยหนึ่งคือ กรมทหารล้อมวัง (ต้นกำเนิดของ กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์) ซึ่งได้รวบรวมกำลังพลจากทหารที่ได้รับการฝึกแบบฝรั่งเป็นอย่างดีแล้ว และโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส เป็นผู้บังคับบัญชา ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายพลตรี พระยาสีหราชเดโชไชย ซึ่งได้รับตำแหน่งเป็นนายพันตรี พระอมร วิไสสรเดช (โต บุนนาค)เป็นผู้บังคับการทหารปืนใหญ่จนถึงปี พ.ศ. ๒๔๔๔ (จัดกองทหารปืนใหญ่ตามแบบอังกฤษ อัตราเป็นแบบแบตเตอรี่)

• พ.ศ. 2450 ได้มีการแยกทหารปืนใหญ่พร้อมกับการจัดตั้งกรมทหารขึ้น ทั้งในกรุงเทพฯ และหัวเมือง โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ได้จัดตั้งหน่วยทหารเรียกว่า "กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1"ขึ้น ซึ่งเป็นหน่วยแรกที่กำหนดหมายเลขและต่อมาในปีเดียวกันได้รับการสถาปนาเป็นหน่วยรักษาพระองค์ ตามหนังสือศาลายุทธนาธิการ เรื่อง ขนานนามกองทหารที่ ๒๖๓/๑๘๐๖๘ ลง ๖ ก.พ.๒๔๕๐ ขึ้นอยู่ในบังคับบัญชาของกองพลที่ 1 รักษาพระองค์ตลอดมา

• พ.ศ. 2475 ได้มีการปรับปรุงกองทัพบกขึ้นใหม่ซึ่งครั้งนั้น กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ ได้ยุบและแปรสภาพเป็นกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ และกองพันทหารปืนใหญ่ต่อสู้อากาศายานที่ 1 กับได้รับโอน กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 3 กรมทหารปืนใหญ่ (ต่อมา กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 2 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 และกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 11 กรมทหารปืนใหญ่ รักษาพระองค์ในที่สุด) มาขึ้นการบังคับบัญชาด้วยเมื่อ พ.ศ. 2490

• พ.ศ. 2497 ทางราชการได้ปรับปรุงกิจการปืนใหญ่ใหม่ซึ่ง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2498 ได้รับการช่วยเหลือทางราชการจากสหรัฐอเมริกา กิจการทหารปืนใหญ่จึงได้รับการปรับปรุงตามคำสั่ง กห.พิเศษที่ ๑๗/๔๐๕๖ ลง ๑๖ ก.พ. ๒๔๙๗ เรื่องอัตรากรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 กับให้ผู้บังคับการกรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ ทำหน้าที่เป็นผู้บังคับทหารปืนใหญ่ของ กองพลที่ 1 ด้วย พร้อมกันนี้ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาหน่วยทหารปืนใหญ่เป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์เช่นเดิม รวมทั้งหน่วยขึ้นตรงในบังคับบัญชาที่ยังมิเคยได้รับการสถาปนามาก่อนด้วย คือ กองพันทหารปืนใหญ่ที่ 11 รักษาพระองค์ (คำสั่ง ทบ.ที่ ๔๐/๑๘๔๐๑ ลง ๑ ก.ย.๒๔๙๘)

• พ.ศ. 2548 มีการสร้างที่ทำการทหารรักพระองค์ในกรุงเทพมหานคร 13 หน่วยให้เป็นตึกสูง 20 ชั้น รวมดาดฟ้าเสร็จในปีพ.ศ. 2547

• ปัจจุบัน กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ มีที่ตั้งอยู่ที่ เลขที่ 4 ถนนประดิพัทธ์ แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร โดยกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ ตั้งอยู่ ณ บริเวณเดียวกันกับกองบังคับการกรม ส่วนกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 1 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ ตั้งอยู่ที่ ตำบลท่าแค อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี และกองพันทหารปืนใหญ่ที่ 31 กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์ ตั้งอยู่ที่ ตำบลเขาพระงาม อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ กรมทหารปืนใหญ่ที่ 1 รักษาพระองค์
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์