อำเภอเมืองลพบุรี

อำเภอเมืองลพบุรี
อำเภอ
พิกัดภูมิศาสตร์: 14°47′53″N 100°39′13″E
อักษรไทย	อำเภอเมืองลพบุรี
อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Lop Buri
จังหวัด	ลพบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	565.6 ตร.กม. (218.4 ตร.ไมล์)
ประชากร (2562)
• ทั้งหมด	250,622 คน
• ความหนาแน่น	443.10 คน/ตร.กม. (1,147.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	15000, 15160 (เฉพาะตำบลเขาพระงาม; ตำบลโคกกะเทียม; ตำบลท่าแค เฉพาะหมู่ที่ 10, หมู่ที่ 9 (ยกเว้นเลขที่ 90, ป.พัน 11 รอ. และศูนย์อำนวยการสร้างอาวุธ กองทัพบก); ตำบลบางขันหมาก เฉพาะหมู่ที่ 11) , 15210 (เฉพาะตำบลโคกตูม) , 13240 (เฉพาะตำบลโก่งธนู)
รหัสภูมิศาสตร์	1601
ที่ตั้ง ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรี ถนนนารายณ์มหาราช ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี 15000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

อำเภอเมืองลพบุรี เป็นอำเภอศูนย์กลางการปกครอง การบริหารเศรษฐกิจ การคมนาคม ของจังหวัดลพบุรี เป็นที่ตั้งของหน่วยงานราชการสำคัญ สถานศึกษา สาธารณสุข และค่ายทหารอยู่หลายแห่ง จนได้ชื่อว่าเป็นเมืองข้าราชการ เมืองการศึกษา และเมืองทหาร พื้นที่อำเภอเมืองลพบุรีเป็นที่ราบลุ่มต่ำสลับสูง มีแม่น้ำ 2 สายสำคัญไหลผ่าน คือ แม่น้ำลพบุรี และคลองอนุศาสนนันท์ อีกทั้งยังเป็นที่ตั้งของโบราณสถานสำคัญทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดลพบุรี

ประวัติ

ที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรี ครั้งแรกยังไม่มีอาคารเป็นเอกเทศ ต้องอาศัยอาคารในพระนารายณ์ราชนิเวศน์ ร่วมกันกับศาลากลางจังหวัดลพบุรี หลวงจารุมัย (อิ้ว สิงหพันธ์) เป็นนายอำเภอคนแรก ต่อมาจนกระทั่งถึง พ.ศ. 2461 ร้องอำมาตย์ตรี หลีใจไทย ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ เห็นว่าบริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศน์ สถานที่ราชการคับแคบ ให้สมกับเป็นโบราณสถานที่เชิดหน้าชูตาของประกอบกับทางราชการมีโครงการที่จะบูรณะพระราชวัง ชาวจังหวัดลพบุรี จึงได้ย้ายสถานที่ที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรีออกมาตั้งอยู่ริมถนน ราชดำเนินทางทิศเหนือฝั่งถนนตรงข้ามกับกำแพงพระนารายณ์ราชนิเวศน์ หรือทางทิศตะวันออกของวัดเสาธงทอง ซึ่งบริเวณนี้มีหอทะเบียนที่ดินจังหวัดลพบุรี (สำนักงานที่ดินจังหวัดลพบุรี) ปัจจุบันเป็นตลาดสดเทศบาลเมืองลพบุรี โดยเทศบาลเมืองลพบุรีได้ให้ประชาชนปลูกสร้างอาคารพาณิชย์ จึงไม่มีสิ่งใดเป็นสัญลักษณ์ให้เห็นว่าสถานที่นี้เคยเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรีเหลืออยู่เลย หลังจากประเทศไทยได้เปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบอบประชาธิปไทย รัฐบาลสมัยนายกรัฐมนตรี จอมพลแปลก พิบูลสงคราม ได้มีบัญชาให้ขยายตัวเมืองไปทางทิศตะวันออกของตลาดลพบุรีเริ่มตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2479 ซึ่งเป็นสมัยที่ เรือเอกขุนชาญ ใช้จักร์ ร.น. ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ รัฐบาลได้สั่งการให้กรมโยธาธิการมาวางผังปลูกสร้างศาลากลางจังหวัดลพบุรีที่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของวงเวียนเทพสตรีและที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรี ที่ทางทิศใต้ของวงเวียนเทพสตรี ถนนพหลโยธิน ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมืองลพบุรี ซึ่งเป็นที่ตั้งของศาลากลางจังหวัดลพบุรีและที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรีในปัจจุบันศาลากลางจังหวัดลพบุรีและที่ว่าการอำเภอเมืองลพบุรี ได้เริ่มทำการก่อสร้างพร้อมกันในปี พ.ศ. 2480 พร้อมกันนั้นได้สร้างบ้านพักนายอำเภอ บ้านพักปลัดขวา บ้านพักปลัดซ้าย บ้านพักเสมียนตราสมุห์บัญชี บ้านพักศึกษาธิการอำเภอ บ้านพักพนักงานของอำเภอ ซึ่งปัจจุบันยังคงสภาพอยู่ครบ เมื่อทำการก่อสร้าง อาคารที่ว่าการอำเภอ และบ้านพักข้าราชการเสร็จเรียบร้อยแล้ว ก็ขนย้ายสิ่งของมาเปิดทำการ ณ ที่ว่าการอำเภอหลังใหม่ เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2482 ชาวบ้านจึงพากันเรียกอำเภอที่ตั้งใหม่ว่า " เมืองใหม่ " ส่วนที่ตั้งอำเภอเดิมชาวบ้านเรียกกันว่า " เมืองเก่า " นายศักดิ์ ไทยวัฒน์ ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งนายอำเภอ วันที่ 1 ธันวาคม 2482 ได้ทำการปรับปรุงพัฒนาบริเวณอาคารสถานที่อำเภอเมืองลพบุรี ตัวอาคารและบริเวณต่าง ๆ ก็ได้รับการพัฒนาให้เจริญก้าวหน้า มาโดยลำดับ และในปี พ.ศ. 2537 ได้สร้างอาคารที่ว่าการอำเภอหลังใหม่ในบริเวณเดียวกัน ตั้งแต่ตั้งอำเภอเมืองลพบุรีมาจนถึงปัจจุบันนี้

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองลพบุรีมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านหมี่และอำเภอโคกสำโรง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพัฒนานิคม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพระพุทธบาท อำเภอหนองโดน อำเภอดอนพุด (จังหวัดสระบุรี) และอำเภอบ้านแพรก (จังหวัดพระนครศรีอยุธยา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอไชโย (จังหวัดอ่างทอง) และอำเภอท่าวุ้ง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

1.

ท่าหิน

(Tha hin)

13.

ท่าแค

(Tha Khae)

2.

ทะเลชุบศร

(Thale Chup Son)

14.

ท่าศาลา

(Tha Sala)

3.

กกโก

(Kok Ko)

15.

นิคมสร้างตนเอง

(Nikhom Sang Ton-eng)

4.

โก่งธนู

(Kong Thanu)

16.

บางขันหมาก

(Bang Khan Mak)

5.

เขาพระงาม

(Khao Phra Ngam)

17.

บ้านข่อย

(Ban Khoi)

6.

เขาสามยอด

(Khao Sam Yot)

18.

ท้ายตลาด

(Thai Talat)

7.

โคกกะเทียม

(Khok Kathiam)

19.

ป่าตาล

(Pa Tan)

8.

โคกลำพาน

(Khok Lam Phan)

20.

พรหมมาสตร์

(Phrommat)

9.

โคกตูม

(Khok Tum)

21.

โพธิ์เก้าต้น

(Pho Kao Ton)

10.

งิ้วราย

(Ngio Rai)

22.

โพธิ์ตรุ

(Pho Tru)

11.

ดอนโพธิ์

(Don Pho)

23.

สี่คลอง

(Si Khlong)

12.

ตะลุง

(Talung)

24.

ถนนใหญ่

(Thanon Yai)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองลพบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 22 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองลพบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าหินทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลทะเลชุบศร
• เทศบาลเมืองเขาสามยอด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาสามยอดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโคกตูม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกตูมและตำบลนิคมสร้างตนเองทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเขาพระงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาพระงามทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลท่าศาลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าศาลาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลถนนใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถนนใหญ่ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลกกโก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกกโกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลป่าตาล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าตาลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทะเลชุบศร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทะเลชุบศร (นอกเขตเทศบาลเมืองลพบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโก่งธนู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโก่งธนูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกกะเทียม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกกะเทียมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกลำพาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกลำพานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลงิ้วราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลงิ้วรายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนโพธิ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตะลุง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะลุงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าแค ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าแคทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางขันหมาก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางขันหมากทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านข่อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านข่อยและตำบลสี่คลองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท้ายตลาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท้ายตลาดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพรหมมาสตร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพรหมมาสตร์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์เก้าต้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์เก้าต้นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ตรุ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์ตรุทั้งตำบล

รายชื่อสถานศึกษา

มหาวิทยาลัยของรัฐ

• มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี
• มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดลพบุรี

โรงเรียนสังกัด สพฐ

• โรงเรียนพิบูลวิทยาลัย
• โรงเรียนพระนารายณ์
• โรงเรียนโคกกระเทียมวิทยาลัย
• โรงเรียนอนุบาลลพบุรี
• โรงเรียน​อนุบาล​จังหวัด​ทหารบก​ลพบุรี​

โรงเรียนสาธิตสังกัด สกอ.

• โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี

โรงเรียนในสังกัดเทศบาลเมืองลพบุรี

• โรงเรียนเทศบาล 4 วัดเมืองใหม่ ระบบสาธิตมหาวิทยาลัยรามคำแหง

สถาบันการศึกษาในสังกัดการศึกษาเอกชน

• โรงเรียนวินิตศึกษา ในพระราชูปถัมภ์
• โรงเรียนกำจรวิทย์
• โรงเรียนจินดารัตน์
• โรงเรียนบรรจงรัตน์

สถาบันการศึกษาในสังกัดอาชีวศึกษา

• วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี

สถาบันการศึกษาอาชีวศึกษาเอกชน

• โรงเรียนเทคโนโลยีละโว้
• โรงเรียนโปลีเทคนิคลพบุรี
• โรงเรียนเอเชียบริหารธุรกิจ
• โรงเรียนบริหารธุรกิจละโว้

สถานที่ท่องเที่ยว

• วัดสิริจันทรนิมิตรวรวิหารหรือวัดเขาพระงาม
• พิพิธภัณฑ์จอมพล ป. พิบูลสงคราม
• วัดท่าแค
• พระปรางค์สามยอด (เปิดเวลา 06.00-18.00 น.)
• พระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์
• ศาลพระกาฬ (เปิดเวลา 07.30-18.00 น.)
• วัดยาง ณ รังสี
• ทุ่งทานตะวัน
• อ่างเก็บน้ำซับเหล็ก

ภาพพาโนรามาของตัวเมืองลพบุรี พ.ศ. 2553