รัฐหาน

หาน 韓/韩 *Gar
403 ปีก่อนคริสตกาล–230 ปีก่อนคริสตกาล
สถานะ	ราชอาณาจักร
เมืองหลวง	ผิงหยาง (平陽) อี๋หยาง (宜阳) หยางตี๋ (陽翟) ซินเจิ้ง (新鄭)
ศาสนา	ศาสนาพื้นเมืองจีน การบูชาบรรพบุรุษ
การปกครอง	ราชาธิปไตย
ยุคประวัติศาสตร์	ยุครณรัฐ
• รัฐจิ้นล่มสลาย	403 ปีก่อนคริสตกาล
• รัฐฉินผนวก	230 ปีก่อนคริสตกาล
สกุลเงิน	เงินพลั่ว และเหรียญกระษาปณ์อื่น ๆ
ก่อนหน้า ถัดไป จิ้น (รัฐจีน) ราชวงศ์ฉิน

รัฐหาน
อักษรจีนตัวเต็ม	韓
อักษรจีนตัวย่อ	韩
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Hán กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ Harn เวด-ไจลส์ Han2 IPA [xǎn] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Hòhn ยฺหวิดเพ็ง Hon4 ภาษาหมิ่นใต้ ไถหลัว Hân ภาษาจีนเก่า Baxter–Sagart (2014) *[g]ˤar

State of Han
(ตัวอักษรรัฐหาน, 220 BC)

หาน (จีนตัวย่อ: 韩; จีนตัวเต็ม: 韓; พินอิน: Hán) เป็นรัฐจีนโบราณในยุครณรัฐ (戰國時代) ตั้งอยู่ในท้องที่ซึ่งปัจจุบันเป็นชานซีและเหอหนาน ที่ตั้งดังกล่าวกีดกันมิให้รัฐฉิน (秦國) เข้าถึงที่ราบจีนเหนือ ทำให้รัฐหานตกเป็นเป้าโจมตีของรัฐฉินบ่อยครั้ง ที่สุดแล้ว รัฐหานก็เป็นรัฐแรกในกลุ่มเจ็ดรณรัฐ (戰國七雄) ที่ผนวกเข้ากับรัฐฉิน หลังจากการรบราจนเลือดนองแผ่นดินในยุทธการที่ฉางผิง (長平之戰) เมื่อ 260 ปีก่อนคริสตกาล

ประวัติ

การก่อตั้ง

อ้างอิงจากบันทึกบทที่ 45 ของ บันทึกประวัติศาสตร์อันยิ่งใหญ่ หรือที่รู้จักกันในชื่อ สือจี้ , เชื้อพระวงศ์แคว้นหาน เป็นหนึ่งในสาขาของผู้ปกครองของ รัฐจิ้น. โดยผู้ก่อตั้งรัฐหาน หวู๋จื่อมีศักดิ์เป็นลุงของ จิ้นหวู่กง โดยเชื้อพระวงศ์แคว้นหานได้กลายเป็นคณะรัฐมนตรีที่มีอำนาจใน รัฐจิ้น แล้วได้รับให้ดูแลพื้นที่ หานเฉิง มฑทล ส่านซีในปัจจุบัน

ยุควสันตสารท

ในช่วงยุค ยุควสันตสารท, หรือยุคชุนชิว สมาชิกตระกูลหาน ได้กลายเป็นหนึ่งในสามตระกูลที่ทรงอิทธิพลใน รัฐจิ้น. In 403 BC, หานจิ่งโหว,ร่วมมือกับสองตระกูลที่มีอิทธิ์ในแคว้นจิ้น ได้แก่ ตระกูล เว่ย นำโดย เว่ยเหวินโหว และตระกูล จ้าว นำโดย จ้าวเลี่ยโหว ได้ร่วมกันแบ่งแคว้นจิ้นออกเป็นสามส่วนให้แก่ตระกูลของตนเอง ซึ่งเหตุการณ์นี้ถือเป็นการสิ้นสุดของยุค ยุควสันตสารท และถือเป็นจุดเริ่มต้นของยุค ยุครณรัฐ. โดยรัฐหานถือเป็นรัฐอิสระ . และเป็นที่รับรู้กันว่ารัฐหานได้กลายเป็นรัฐใหม่ในช่วง 403 ปีก่อน ค.ศ. โดยในช่วงนี้ผู้ปกครองรัฐหานได้เรียกตัวเองว่า 侯 (โหว, "marquess"). หรือเทียบกับตำแหน่งขุนนางไทยคือ พระยา

ยุครณรัฐ

รัฐหานได้เข้าสู่ยุคทองในช่วงของ หานหลีโหว โดยที่ หานหลีโหว ได้แต่งตั้ง เฉินปู๋ไห้ เป็นนายกรัฐมาตรีและดำเนินนโยบายด้านกฎหมายของเขา การปฏิรูปเหล่านี้ทำให้การบริหารของรัฐหานดีขึ้นและเพิ่มขีดความสามารถทางทหาร ในยุคของหานเชี่ยนฮุ่ยอ๋อง (332–312 ปีก่อนคริสตกาล) แคว้นหานได้ประกาศตัวเป็นอาณาจักรอิสระ

การล่มสลาย

ในช่วงการตกต่ำลงอย่างต่อเนื่องในที่สุดแคว้นหานก็สูญเสียอำนาจในการปกป้องดินแดนของตนและต้องคอยขอความช่วยเหลือทางทหารจากรัฐอื่น ๆ ประกอบกับการแข่งขันระหว่าง รัฐเว่ย และ รัฐฉี เพื่อที่จะเป็นผู้ควบคุมแคว้นหาน ส่งผลให้เกิด ยุทธการหม่าหลิงซึ่งส่งผลให้ทำให้ รัฐฉี เป็นรัฐที่มีชื่อเสียงในภาคตะวันออก ใน 260 ปีก่อนคริสตกาล นอกจากกนี้ การรุกรานของ รัฐฉิน นำไปสู่การแทรกแซงของ รัฐจ้าว และการต่อสู้ทในสงครามฉางผิง

ในช่วงท้ายของยุคแคว้นหานมีความพยายามที่จะทำให้ รัฐฉิน สิ้นเปลืองทรัพยากรไปกับการก่อสร้างสาธารณูปโภคที่มีราคาแพง รัฐหาน จึงได้ส่งวิศวกรชื่อ เจิ้งกั๋ว ไปยัง รัฐฉิน เพื่อชักชวนให้ รัฐฉิน ลงทุนในระบบสาธารณูปโภคที่มีราคาแพง หรือที่รู้จักในปัจจุบันว่า คลองเจิ้งกั๋ว หากแต่ คลองเจิ้งกั๋วนั้นกลับสร้างผลประโยชน์ให้กับ รัฐฉิน มหาศาล ทั้งช่วยพัฒนระบบเกษตรกรรม และเศรษฐกิจให้กับ รัฐฉิน ส่งผลให้ผลผลิตทางเกษตรกรรมและเศรษฐกิจของ รัฐฉิน มีมูลค่ามากกว่า รัฐทั้ง 6 และ รัฐหาน ก็ถูกรัฐฉินผนวกเป็นรัฐแรก ในช่วง 230 ปีก่อนคริสตกาล

รายนามผู้ปกครอง

ยศ	พระนาม	ช่วงเวลาครองราช	พระนามาภิไธย
ยุคก่อนตั้งรัฐ
หวู๋จื่อ 韓武子	หานว่าน 韓萬
หานเฉี๋ยวโป๋ 韓赇伯	ไม่ปรากฏ
หานติ้งโป๋ 韓定伯	หานเจี่ยน 韓简
หานจื่อหยื๋อ 韓子輿	หานหยื๋อ 韓輿
หานเซี่ยวจื่อ 韓獻子	หานเจี๋ย 韓厥
หานเชียนจื่อ 韓宣子	หานฉี 韓起
หานเจินจื่อ 韓貞子	หานชี 韓須
หานเจี่ยนจ่อ 韓簡子	หานปู่ชิ่ง 韓不信
หานจวงจื่อ 韓莊子	หานเกิง 韓庚
หานคังจื่อ 韓康子	หานฉู่ 韓虎
หานหวู๋จื่อ 韓武子	หานฉี่จาง 韓啓章	424 BC – 400 BC
ยุคตั้งรัฐ
หานจิ่งโหว 韓景侯	หานเฉี่ยน 韓虔	408 BC – 400 BC
หานเลี่ยโหว 韓烈侯	หานฉื่อ 韓取	399 BC – 387 BC	หวู่โหว (韓武侯)
หานเหวินโหว 韓文侯	ไม่ปรากฏ	386 BC – 377 BC
หันอายโหว 韓哀侯	ไม่ปรากฏ	376 BC – 374 BC
หานก้งโหว 韓共侯	หานรั่วชาน 韓若山	374 BC – 363 BC	หานจวงโหว (韓莊侯) หานยี่โหว(韓懿侯)
หานหลีโหว 韓厘侯	หานหวู่ 韓武	362 BC – 333 BC	หานเจาโหว (韓昭侯)
หานเซี่ยนฮุ่ยอ๋อง 韓宣惠王	ไม่ปรากฏ	332 BC – 312 BC	หานเชียนอ๋อง(韓宣王) พระยาหานเวย (韓威侯), ก่อน 323 BC
หานเชียงอ๋อง 韓襄王	ไม่ปรากฏ	311 BC – 296 BC	หานเชียงอายอ๋อง (韓襄哀王) หานต้าวเชียงอ๋อง (韓悼襄王)
หานหลี่อ๋อง 韓釐王	หานจิ่ว 韓咎	295 BC – 273 BC
หานหวนฮุ่ยอ๋อง 韓桓惠王	ไม่ปรากฏ	272 BC – 239 BC
หานหวังอัน 韓王安	หานอัน 韓安	238 BC – 230 BC

ผังแสดงผู้ปกครองแคว้นหาน

แคว้นหาน

พระยาจิ้นมู่ 晉穆侯 พระยาแห่งจิ้น 812–785 BC พระยาจิ้นเหวิน 晉文侯 พระยาแห่งจิ้น 780–746 BC หวนชูแห่งฉือหว้อ 曲沃桓叔 745–731 BC พระยาเจาแห่งจิ้น 晉昭侯 พระยาแห่งจิ้น 745–739 BC หานว่าน 韓萬 หวู๋จื่อแห่งหาน (Spring and Autumn) จวงป๋อแห่งฉืหว้อ 曲沃莊伯 731–716 BCE {{{หวู๋จื่อแห่งหาน 韩武子 Ruler of Han}}} พระฉิวแห่งหาน 韓赇伯 ผู้ปกครองหาน หานเจี่ยน 韓简 พระติ้งแห่งหาน 韓定伯 ผู้ปกครองหาน Hán Yú 韓輿 Ziyu 子舆 <ผู้ปกครองหาน Hán Jué 韓厥 Xianzi of Han 韩献子 <ผู้ปกครองหาน Hán Qǐ 韓起 Xuanzi of Han 韓宣子 <ผู้ปกครองหาน Hán Xū 韓須 Zhenzi of Han 韓貞子 <ผู้ปกครองหาน Hán Bùxìn 韓不信 Jianzi of Han 韓簡子 <ผู้ปกครองหาน Hán Gēng 韓庚 Zhuangzi 韓莊子 <ผู้ปกครองหาน Hán Hǔ 韓虎 Kangzi of Han 韓康子 <ผู้ปกครองหาน Hán Qǐzhāng 韓啓章 Wuzi of Han 韓武子 ผู้ปกครองหาน 424–409 BC Hán Qián 韓虔 Jing of Han 韩景侯 Marquess of Han 408–400BC Hán Qǔ 韓取 Lie (Wu) of Han Marquess of Han 399–387 BC Wen of Han Marquess of Han 386–377 BC Ai of Han 韓哀侯 Marquess of Han 376–374 BC Hán Ruòshān 韓若山 Gong of Han 韓共侯 Marquess of Han 374–363 BC Hán Wǔ 韓武 Xi of Han 韓厘侯 Marquess of Han 362 BC–333 BC Xuanhui of Han 韓宣惠王 King of Han 332–312 BC Xiang of Han 韓襄王 King of Han 311–296 BC Hán Jiù 韓咎 Xi of Han 韩釐王 King of Han 295–273 BC Jǐ shī 虮虱 Huanhui of Han 韩桓惠王 King of Han 272–239 BC Xin of Han King of Han 205–196 BC Hán Ān 韓安 An of Han 韩王安 King of Han ?–238–230–226 BC