ภาษาโนไก

ภาษาโนไก
ногай тили, ногайша (nogay tili, nogayşa)
ประเทศที่มีการพูด	คอเคซัสเหนือ, Dobruja (โรมาเนียและบัลแกเรีย), ตุรกี, คาซัคสถาน, ยูเครน, อุซเบกิสถาน, ในสมัยโนไกฮอร์ดและรัฐข่านไครเมียรวมไครเมีย (Jamboyluk, Jedisan, Yedickul, Kuban, Budjak)
ภูมิภาค	คอเคซัส, Dobruja
ชาติพันธุ์	ชาวโนไก
จำนวนผู้พูด	87,000  (2010 census)
ตระกูลภาษา	เตอร์กิก เตอร์กิกทั่วไป เคียปชัก เคียปชัก–โนไก ภาษาโนไก
ระบบการเขียน	อักษรซีริลลิก, อักษรละติน
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	ดาเกสถาน (รัสเซีย) คาราชาเยโว-ซีร์คัสเซีย (รัสเซีย)
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	โรมาเนีย
รหัสภาษา
ISO 639-2	nog
ISO 639-3	nog

ภาษาโนไก หรือภาษาตาตาร์ โนไก เป็นภาษาที่ใช้พูดทางตะวันตกเฉียงใต้ของรัสเซีย แบ่งได้เป็นสำเนียงหลักสามสำเนียงคือ Qara-Nogay (โนไกเหนือหรือโนไกดำ), ใช้พูดในดาเกสถาน Nogai Proper, ใช้พูดใน Stavropol; และ Aqnogay (โนไกตะวันตกหรือโนไกขาว), ใช้พูดในบริเวณแม่น้ำกูบัน Qara-Nogay และNogai Proper มีลักษณะทางภาษาศาสตร์ใกล้เคียงกันแต่ Aqnogay มีลักษณะที่ต่างออกไป จัดอยู่ในภาษากลุ่มเคียปชัก-โนไก ของภาษากลุ่มเตอร์กิก สาขาเคียปชัก เช่นเดียวกับภาษาตาตาร์ ไครเมีย ภาษาการากัลปัก และภาษาคีร์กีซ

ประวัติ

ชาวนาไกเป็นลุกหลานของนาไกข่าน ผู้มีศักดิ์เป็นหลานของเจงกีสข่าน ซึ่งได้ขยายอาณาเขตไปจนถึงแม่น้ำดานูบในราวพุทธศตวรรษที่ 18 เริ่มแรกภาษานี้เขียนด้วยอักษรอาหรับ และมีอักษรที่ใช้เฉพาะเสียงในภาษาโนไกคือ

ڮ, ۇ, ۋ, پ, ںُ, چ, ژ , گ

เปลี่ยนมาใช้อักษรละตินเมื่อ พ.ศ. 2471 รูปแบบการเขียนกำหนดโดยนักวิชาการชาวโนไก A. Dzhanibekov และใช้อักษรละตินสำหรับภาษาตุรกีเป็นพื้นฐาน ตัวอักษรที่ใช้ได้แก่

A a	B в	Ç ç	D d	E e	Ә ә	G g	Ƣ ƣ
I i	K k	L l	M m	N n	N̡ n̡	O o	Ө ө
P p	Q q	R r	S s	Ş ş	T t	U u	Y y
J j	Ь ь	Z z	V v

และเปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิกแบบภาษารัสเซียในอีกสิบปีต่อมา ตัวอักษรที่ใช้ได้แก่

А а	Аь аь	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё
Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Л л	М м	Н н
Нъ нъ	О о	Оь оь	П п	Р р	С с	Т т	У у
Уь уь	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ
Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

การก่อตั้งสหภาพโซเวียตและกำหนดเขตสาธารณรัฐปกครองตนเอง เมื่อราว พ.ศ. 2493 ได้แบ่งเขตของชาวโนไกส่วนหนึ่งอยู่ในสาธารณรัฐดาเกสถาน อีกส่วนอยู่ในสาธารณรัฐเชเชน-อิงกุซ การสอนภาษารัสเซียในยุคนั้นมีความสำคัญมากกว่าภาษาของชนกลุ่มน้อย ผู้พูดภาษาโนไกจึงลดจำนวนลง ปัจจุบันคาดว่ามีผู้พูดราว 80,000 คน หนังสือพิมพ์ภาษาโนไกเริ่มตีพิมพ์ครั้งแรกในพ.ศ. 2516 แต่เพราะการติดต่อสื่อสารยังไม่ดีพอ หนังสือพิมพ์เหล่านี้จึงมักไม่ถึงมือชาวโนไก ปัจจุบันมีการใช้สอนในโรงเรียนในดาเกสถานจากปีที่ 1 ถึงปีที่ 10

แหล่งข้อมูลอื่น

• The Red Book of the Peoples of the Russian Empire