ภาษาโนไก
ภาษาโนไก | |
---|---|
Noghay, Nogay | |
ногай тили nogay tili ногайша nogayşa | |
![]() ภาษาโนไกในอักษรซีริลลิกและอักษรละติน | |
ประเทศที่มีการพูด | รัสเซีย, โรมาเนีย, บัลแกเรีย, ตุรกี, คาซัคสถาน, ยูเครน, อุซเบกิสถาน |
ภูมิภาค | คอเคซัส |
ชาติพันธุ์ | ชาวโนไก 108,000 คน (สำมะโน ค.ศ. 2020)[1] |
จำนวนผู้พูด | [1] |
ตระกูลภาษา | เตอร์กิก
|
ระบบการเขียน | ซีริลลิก, ละติน[2] |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | ![]() |
รหัสภาษา | |
ISO 639-2 | nog |
ISO 639-3 | nog |
![]() แผนที่ชาวโนไกในคอเคซัส | |
![]() แผนที่ชุดภาษาใกล้สูญของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาโนไกอยู่ในสถานะภาษาใกล้สูญอย่างแน่นอน[3] |

ภาษาโนไก (Ногай тили, Nogay tili, Ногайша, Nogayşa) หรือภาษาตาตาร์โนไก เป็นภาษาเตอร์กิกที่มีผู้พูดในรัสเซียยุโรปตะวันออกเฉียงใต้, คาซัคสถาน, อุซเบกิสถาน, ยูเครน, บัลแกเรีย, โรมาเนีย และตุรกี ถือเป็นภาษาบรรพบุรุษของชาวโนไก ในฐานะภาษาที่อยู่ในสาขาเคียปชัก ทำให้ภาษานี้มีความใกล้ชิดกับภาษาคาซัค การากัลปัก และตาตาร์ไครเมีย ใน ค.ศ. 2014 มีการตีพิมพ์วรรณกรรมภาษาโนไกเล่มแรก (Akşa Nenem) ที่เขียนด้วยอักษรละติน[4]
การจัดอันดับ
[แก้]โดยทั่วไปภาษาโนไกจัดให้อยู่ในสาขาเคียปชัก–โนไก จากเตอร์กิกเคียปชัก[5] ภาษากลุ่มเตอร์กิกเคียปชักยังมีภาษาตาตาร์ไซบีเรียในประเทศรัสเซีย ภาษาคาซัคในประเทศคาซัคสถาน และภาษาการากัลปักในประเทศอุซเบกิสถาน
มีสำเนียงที่ได้รับการรับรอง 3 สำเนียง:[6]
- คาราโนกัย หรือ การา-โนไก (แปลตรงตัวว่า "โนไกดำ"; "โนไกเหนือ") พูดกันในสาธารณรัฐดาเกสถานและเชชเนีย
- โนไกตอนกลาง หรือ Nogai Proper ในสตัฟโรปอล
- อักโนไก (โนไกขาวหรือตะวันตก) ที่ริมแม่น้ำคูบัน แม่น้ำสายสาขาในสาธารณรัฐคาราชาเยโว-ซีร์คัสเซีย และในอำเภอ Mineralnye Vody โดยการา-โนไกและ Nogai Proper มีลักษณะทางภาษาศาสตร์ใกล้เคียงกัน แต่อักโนไกมีลักษณะที่ต่างออกไป กระนั้น ทั้งสามสามารถเข้าใจร่วมกันได้
บริเวณนอกคอเคซีัสใต้ มีวิธภาษาอื่นที่อาจถือเป็นภาษาย่อย หรือภาษาเฉพาะ ได้แก่:
- Nogais ในบัลแกเรีย, โรมาเนีย และตุรกีมีอิทธิพลของภาษาตุรกีออตโตมัน
- Astrakhan Nogai กับสามวิธภาษา คือ:[7][8]
- Karagash (มีอีกชื่อว่า Kundrov Tatar)
- Yurt Tatar หรือ Yurt Nogai
- Alabugat Tatar หรือ Alabugat Nogai (มีอีกชื่อว่า Utar)
ประวัติ
[แก้]ชาวนาไกเป็นลุกหลานของนาไกข่าน ผู้มีศักดิ์เป็นหลานของเจงกีสข่าน ซึ่งได้ขยายอาณาเขตไปจนถึงแม่น้ำดานูบในราวพุทธศตวรรษที่ 18
![]() | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
สัทอักษร
[แก้]![]() | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ชุดตัวอักษร
[แก้]ประวัติรูปเขียนโนไกแบ่งออกเป็น 4 ขั้น:
- ก่อนคริสต์ทศวรรษ 1920 — ไม่มีรูปเขียน โดยใช้เคียปชักและ/หรือชากาทายแทนด้วยอักษรเปอร์เซีย-อาหรับ
- 1926-1928 — อักษรอาหรับมาตรฐานเฉพาะสำหรับภาษาโนไก
- 1928—1938 — รูปเขียนอิงจากอักษรละติน
- ตั้งแต่ ค.ศ. 1938 — รูปเขียนอิงจากอักษรซีริลลิก
ชุดตัวอักษรโนไกอิงจากอักษรซีริลลิกประดิษฐ์ขึ้นใน ค.ศ. 1938 โดยรวมชุดตัวอักษรรัสเซียทั้งหมด ยกเว้น Ё ё และเพิ่มทวิอักษร Гъ гъ, Къ къ, Нъ нъ จากนั้นจึงเพิ่มทวิอักษร Оь оь, Уь уь ในปีเดียวกัน แต่ใน ค.ศ. 1944 ทวิอักษร Гъ гъ, Къ къ ถูกนำออกจากชุดตัวอักษรนี้
การปฏิรูปรูปเขียนโนไกครั้งสุดท้ายเกิดขึ้นใน ค.ศ. 1960 ที่มีการเพิ่มอักษร Аь аь และ Ё ё ตามผลการอภิปรายที่ Karachay-Cherkessia Research Institute, Language and Literature หลังจากนั้น ชุดอักษรโนไกกลายเป็นรูปแบบปัจจุบัน[9]
А а | Аь аь | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з |
И и | Й й | К к | Л л | М м | Н н | Нъ нъ | О о | Оь оь | П п |
Р р | С с | Т т | У у | Уь уь | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш |
Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 ภาษาโนไก at Ethnologue (26th ed., 2023)
- ↑ "türkevi araştırmalar merkezi". www.turkevi.org. สืบค้นเมื่อ 2024-01-28.
- ↑ "Nogai in Russian Federation". UNESCO WAL. สืบค้นเมื่อ 23 July 2024.
- ↑ "İlk Nogayca roman kitabı yayınlandı… – türkevi araştırmalar merkezi".
- ↑ "Glottolog 4.4 - Nogai". glottolog.org. สืบค้นเมื่อ 2021-07-25.
- ↑ Baskakov, N.A. (1940). Nogaysky yazyk i ego dialekty Ногайский язык и его диалекты: грамматика, тексты и словарь [The Nogai language and its dialects: grammar, texts, and dictionary] (ภาษารัสเซีย). Moscow: Akademii Nauk SSSR. OCLC 12067444.
- ↑ "Yazyki | Malye yazyki Rossii" Языки | Малые языки России [Languages | Minor languages of Russia]. minlang.iling-ran.ru (ภาษารัสเซีย). สืบค้นเมื่อ 2023-05-11.
- ↑ Alekseev, F.G. (2017). "Yazyki Astrakhanskoi oblasti" Языки Астраханской области [Languages of Astrakhan Oblast]. Malye Yazyki. 4: 16–18.
- ↑ Калмыкова, С. А. (1972). Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР: Алфавит ногайского языка. Наука (ภาษารัสเซีย): 118–125.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- "The Red Book of the Peoples of the Russian Empire". www.eki.ee. สืบค้นเมื่อ 2024-01-28.