จักรพรรดิขาย ดิ่ญ
 | ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
| จักรพรรดิขาย ดิ่ญ | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| จักรพรรดิแห่งเวียดนาม | |||||||||||||||||
| ครองราชย์ | 18 พฤษภาคม ค.ศ. 1916 – 6 พฤศจิกายน ค.ศ. 1925 (9 ปี 172 วัน) | ||||||||||||||||
| ก่อนหน้า | จักรพรรดิซวี เติน | ||||||||||||||||
| ถัดไป | จักรพรรดิบ๋าว ดั่ย | ||||||||||||||||
| ประสูติ | 8 ตุลาคม ค.ศ. 1885 เหงียน ฟุก บื๋ว ด๋าว เหงียน ฟุก ต๊วน | ||||||||||||||||
| สวรรคต | 6 พฤศจิกายน ค.ศ. 1925 (40 ปี) | ||||||||||||||||
| ฝังพระศพ | อึ๊งลัง | ||||||||||||||||
| พระจักรพรรดินี | Imperial Noble Consort Trương Như Thị Tịnh Noble Consort of First Rank, Ân phi Hồ Thị Chỉ Hoàng Thị Cúc, Empress Mother Đoan Huy | ||||||||||||||||
| พระราชบุตร | บ่าว ดั่ย | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| พระราชบิดา | จักรพรรดิด่ง คั้ญ | ||||||||||||||||
| พระราชมารดา | จักรพรรดินีหืว เทียน | ||||||||||||||||
สมเด็จพระจักรพรรดิขาย ดิ่ญ (เวียดนาม: Khải Định, จื๋อโนม: 啟定 ; 8 ตุลาคม ค.ศ. 1885 – 6 พฤศจิกายน ค.ศ. 1925) ทรงเป็นจักรพรรดิองค์ที่ 12 ของราชวงศ์เหงียนในเวียดนาม ขึ้นครองราชย์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1916 ถึง ค.ศ. 1925 ทรงมีพระนามเดิมว่า เจ้าชายเหงียน ฟุก บื๋ว ด๋าว (Nguyễn Phúc Bửu Đảo, 阮福寶嶹) ทรงเป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระจักรพรรดิด่ง คั้ญ แต่พระองค์ไม่ได้สืบทอดราชสมบัติโดยทันที
พระราชประวัติ[แก้]
หลังจากรัชกาลของจักรพรรดิด่ง คั้ญ มาถึงยุคจักรพรรดิถั่ญ ท้าย และจักรพรรดิซวี เติน ซึ่งพระองค์ทั้งสองก็ทรงถูกฝรั่งเศสเนรเทศจากการที่พระองค์พยายามต่อต้านการปกครองอาณานิคมของฝรั่งเศส หลังจากผ่านพ้นปัญหาเหล่านั้น ฝรั่งเศสตัดสินใจให้เจ้าชายบื๋ว ด๋าว ขึ้นครองราชย์ในฐานะที่เป็นพระราชโอรสของจักรพรรดิด่ง คั้ญ ซึ่งพระองค์นั้นทรงอ่อนน้อม มีส่วนต่อการปกครองและเลือกข้างอยู่ฝ่ายเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศส และต่อต้านการเคลื่อนไหวเพื่ออิสรภาพใด ๆ ทั้งสิ้น
เจ้าชายเหงียน ฟุก บื๋ว ด๋าว ได้กลายเป็นพระจักรพรรดิแห่งอันนัมในวันที่ 18 พฤษภาคม ค.ศ. 1916 หลังจากการสั่งเนรเทศจักรพรรดิซวีเติน และทรงใช้พระนาม ขาย ดิ่ญ ซึ่งมีความหมายว่า "ผู้ทำนายสันติภาพและความมั่นคง" พระองค์ตรัสว่ามีพระประสงค์ที่จะเรียกคืนศักดิ์ศรีของจักรวรรดิ แต่ก็เป็นไปไม่ได้จากการบริหารบ้านเมืองร่วมกันอย่างใกล้ชิดของพระองค์กับฝรั่งเศส แม้ว่าพระองค์จะไม่ทรงพอพระทัยกับตำแหน่งของพระองค์ แต่ก็ต้องทรงตรานโยบายในการบริหารบ้านเมืองร่วมกันอย่างใกล้ชิดกับรัฐบาลฝรั่งเศสและก็เป็นหุ่นเชิดทางการเมืองสำหรับเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสได้อย่างดี ทุกคำแนะนำต่อการบริหารบ้านเมืองจะต้องมีความชอบธรรมต่อการปกครองของฝรั่งเศส
ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงไม่ทรงเป็นที่นิยมในหมู่ประชาชนชาวเวียดนามเท่าไหร่นัก ฟาน จู จิญ ผู้นำชาตินิยมกล่าวหาพระองค์ว่าได้ทรงขายชาติให้กับฝรั่งเศสและประทับอยู่ในพระราชวังอย่างหรูหราในขณะที่ประชาชนถูกเอาเปรียบโดยฝรั่งเศส เหงียน อ๊าย โกว๊ก (เป็นที่รู้จักในภายหลังคือ โฮจิมินห์) ได้เขียนเรื่องเล่น ๆ เกี่ยวกับพระองค์เรื่อง "มังกรไม้ไผ่" ซึ่งเยาะเย้ยพระองค์ว่าพระองค์ทรงมีความยิ่งใหญ่ทางสัญลักษณ์เชิงพิธี แต่ก็เป็นแค่หุ่นเชิดไร้อำนาจของรัฐบาลฝรั่งเศสเท่านั้น การเสด็จเยือนฝรั่งเศสของพระองค์ในปี ค.ศ. 1922 เพื่อเยี่ยมชมนิทรรศการอาณานิคมมาร์แซย์ ก็ยังถูกเสียดสีโดยผู้นำชาตินิยม ผู้ซึ่งเกลียดชังสถานะของเวียดนามที่กลายเป็นเมืองขึ้นฝรั่งเศสและไม่เห็นว่าจะมีอะไรที่น่าจัดแสดงในงานนิทรรศการ
ความไม่นิยมพระองค์มาถึงจุดเดือดในปี ค.ศ. 1923 เมื่อพระองค์ได้ทรงอนุญาตให้ฝรั่งเศสเพิ่มภาษีชาวนาซึ่งส่วนหนึ่งจะนำมาใช้เป็นค่าก่อสร้างหลุมฝังพระศพของพระองค์ ส่งผลให้เกิดความยากลำบากอย่างใหญ่หลวง นอกจากนี้พระองค์ยังได้ทรงลงพระนามในคำสั่งของการจับกุมกับผู้นำชาตินิยมจำนวนมาก เช่น ฟาน โบ่ย เจิว เป็นต้น ทำให้พวกเขาต้องลี้ภัยและมีผู้สนับสนุนถูกประหารชีวิตจำนวนมาก
อภิเษกสมรส[แก้]
เมื่อพระองค์ยังเป็นเจ้าชายแห่งฝุงฮหว่า พระองค์ได้ทรงอภิเษกสมรสกับเจือง ญือ ถิ ติ่ญ (Trương Như Thị Tịnh) ในปี ค.ศ. 1907 หลังจากนั้นหลายปีที่ต้องยอมและทนเห็นนิสัยนักพนันของพระองค์ พระนางได้จากพระองค์ไปในปี ค.ศ. 1915 และออกบวชเป็นชีก่อนที่พระองค์ขึ้นครองราชย์ เพื่อแสดงความรักต่อการอภิเษกสมรสครั้งแรก พระองค์ได้แต่งตั้งให้พระนางเป็นสมเด็จพระจักรพรรดินี
หลังจากพระองค์ขึ้นครองราชย์แล้ว พระองค์อภิเษกสมรสเป็นครั้งที่สองกับเอินฟี (Ân phi) ซึ่งเป็นพระยศของพระมเหสีขั้นแรกนามว่า โห่ ถิ จี๋ (Hồ Thị Chỉ, ค.ศ. 1902–1982) บุตรสาวของโห่ ดั๊ก จุง ผู้เป็นรัฐมนตรีศึกษาธิการ ทั้งสองพระองค์ไม่มีพระราชโอรสธิดาด้วยกัน
พระองค์มีพระราชโอรสองค์แรกและองค์เดียวกับนางสนมที่มีชื่อว่า ฮหว่าง ถิ กุ๊ก (Hoàng Thị Cúc, ค.ศ. 1890–1980) พระนางได้ให้กำเนิด เหงียน ฟุก หวิญ ถวิ (Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy ภายหลังได้เป็นจักรพรรดิบ๋าว ดั่ย) ในปี ค.ศ. 1913 พระองค์ได้เลื่อนขึ้นเป็นพระมเหสีขั้นฮเหวะเติ่น (Huệ tần) พระมเหสีขั้นที่ 3 และภายหลังได้ขึ้นเป็นพระเหสีขั้นฮเหวะฟี (Huệ phi) พระมเหสีขั้นที่ 2
สวรรคต[แก้]
พระองค์มีพระสุขพลานามัยที่ไม่ดีเช่นเดียวกับพระราชบิดาของพระองค์และพระองค์ก็กลายเป็นผู้ติดยา ท้ายที่สุด พระองค์ก็สวรรคตด้วยพระโรควัณโรค ในพระราชวังต้องห้ามสีม่วงในเว้ ตามบันทึกของพระสนมบ่าฟี ซึ่งกล่าวว่าพระองค์นั้น "ไม่สนใจเรื่องทางเพศ" และ "มีพระวรกายที่อ่อนแอ"
ดูเพิ่ม[แก้]
| ก่อนหน้า | จักรพรรดิขาย ดิ่ญ | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระจักรพรรดิซวี เติน | 
|
 สมเด็จพระจักรพรรดิแห่งเวียดนาม (เหงียน) (ค.ศ. 1916 – ค.ศ. 1925) |
|
สมเด็จพระจักรพรรดิบ๋าว ดั่ย |