ตะลุยดันเจียน

แผนที่ดันเจียนที่สร้างขึ้นสำหรับเกมเล่นตามบทบาทบนโต๊ะ

ตะลุยดันเจียน (อังกฤษ: dungeon crawl) เป็นสถานการณ์สมมติประเภทหนึ่งในเกมเล่นตามบทบาทแฟนตาซีที่ตัวละครเอกนำทางในสภาพแวดล้อมลายวงกต ("ดันเจียน"), ต่อสู้กับมอนสเตอร์ต่าง ๆ, หลีกเลี่ยงกับดัก, ไขปริศนา และฉกชิงทรัพย์ที่พวกเขาพบ ส่วนวิดีโอเกมที่มีองค์ประกอบการรวบรวมข้อมูลของดันเจียนเป็นส่วนใหญ่ถือเป็นประเภทหนึ่ง

เกมตะลุยดันเจียนที่ใช้คอมพิวเตอร์เป็นครั้งแรกคือเพดิต5 ซึ่งได้รับการพัฒนาขึ้นใน ค.ศ. 1975 โดยรัสตี รัทเทอร์ฟอร์ด บนระบบการศึกษาแบบโต้ตอบของเพลโตซึ่งตั้งอยู่ในเออร์บานา รัฐอิลลินอยส์ แม้ว่าเกมนี้จะถูกลบออกจากระบบอย่างรวดเร็ว แต่ก็มีอีกหลายเกมที่เหมือนเกมดังกล่าวปรากฏ รวมถึงดีเอ็นดี และโมเรีย

ตะลุยดันเจียนอิงคณะมุมมองบุคคลที่หนึ่ง

ภาพหน้าจอในเกมจากเลเจนด์ออฟกริมร็อค เกมตะลุยดันเจียนมุมมองบุคคลที่หนึ่งตามแผ่นกระเบื้องในรูปแบบของดันเจียนมาสเตอร์ ตรงกลางภาพ เป็นมุมมองเข้าไปในดันเจียน ส่วนทางด้านขวา คือรายการสิ่งของแบบเปิดของสมาชิกคณะ

ประเภทย่อยนี้ประกอบด้วยเกมเล่นตามบทบาทที่ผู้เล่นนำคณะของนักผจญภัยในมุมมองบุคคลที่หนึ่ง ซึ่งโดยทั่วไปจะอยู่ในสภาพแวดล้อมแบบกริด ตัวอย่างนี้ได้แก่ซีรีส์วิซเซิร์ดรี, ไมต์แอนด์เมจิก และบาดส์เทลดังที่ได้กล่าวข้างต้น เช่นเดียวกับซีรีส์เอเทรียนโอดิสซีย์ และเอลมิเนจ เกมประเภทนี้เรียกอีกอย่างว่า "บลอบเบอร์" เนื่องจากผู้เล่นจะขับเคลื่อนทั้งคณะไปรอบ ๆ สนามแข่งขันเป็นหน่วยเดียว หรือ "ก้อนกลุ่ม"

"พวกก้อนกลุ่ม" ส่วนใหญ่จะเล่นแบบทีละรอบ แต่บางเกม เช่น ซีรีส์ดันเจียนมาสเตอร์, เลเจนด์ออฟกริมร็อค และอายออฟเดอะบีโฮลเดอร์ จะเล่นแบบเรียลไทม์ เกมแรก ๆ ในประเภทนี้ไม่มีคุณลักษณะแผนที่อัตโนมัติ โดยบังคับให้ผู้เล่นวาดแผนที่ของตนเองเพื่อติดตามความคืบหน้า ปริศนาเชิงพื้นที่เป็นเรื่องปกติ และผู้เล่นอาจต้องย้ายศิลาในส่วนหนึ่งของเลเวลเพื่อเปิดปากทางในส่วนอื่นของเลเวล

วิดีโอเกม

ครอล ซึ่งเป็นเกมดันเจียนประเภทโรกไลก์

เนื่องจากศักยภาพในความเรียบง่าย และความคาดหวังที่จำกัดที่ผู้เล่นส่วนใหญ่มีต่อโครงเรื่อง รวมถึงความสอดคล้องเชิงตรรกะในการรวบรวมข้อมูลของดันเจียน พวกเขาจึงค่อนข้างนิยมในวิดีโอเกมเล่นตามบทบาทพอสมควร ประเภทโรกไลก์เป็นตัวอย่างที่พบเห็นได้ทั่วไป โดยมีภูมิประเทศของดันเจียนที่มีการสุ่มสร้างขึ้นอย่างเป็นระบบไม่มีที่สิ้นสุดรวมถึงมอนสเตอร์และสมบัติที่วางแบบสุ่มกระจัดกระจายไปทั่ว

เกมคอมพิวเตอร์และซีรีส์จากคริสต์ทศวรรษ 1980 เช่น วิซเซิร์ดรี, อัลทิมา, เดอะบาดส์เทล, คอสมิกโซลเจอร์, ไมต์แอนด์เมจิก, เมกามิเทนเซย์, แฟนตาซีสตาร์, ดันเจียนมาสเตอร์, มาโดโมโนกาตาริ และกอนต์เล็ต ได้ช่วยกำหนดมาตรฐานของประเภทนี้ ในขณะที่กราฟิกดั้งเดิมนั้นจริง ๆ แล้วเอื้อต่อรูปแบบนี้ เนื่องจากความต้องการกระเบื้องซ้ำ ๆ หรือกราฟิกที่ดูคล้ายกันเพื่อสร้างทางวงกตที่มีประสิทธิภาพ

ตะลุยดันเจียนบางเกมจากยุคนี้ยังใช้การต่อสู้แบบเกมแอ็กชันเล่นตามบทบาท เช่น ดรากอนสเลเยอร์ และเดอะทาวเวอร์ออฟดรูอากา

รูปแบบของการอุปมาตะลุยดันเจียนสามารถพบได้ในเกมประเภทอื่น ๆ ในช่วงต้นคริสต์ทศวรรษ 2010 ความนิยมของเกมประเภทนี้กลับมาอีกเล็กน้อย โดยเฉพาะในประเทศญี่ปุ่น ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากความสำเร็จของซีรีส์เอเทรียนโอดิสซีย์โดยแอตลัส

ดันเจียนส่วนตัว

ในเกมออนไลน์ผู้เล่นจำนวนมาก อินสแตนซ์คือพื้นที่พิเศษ ซึ่งปกติแล้วคือดันเจียน ที่สร้างสำเนาใหม่ของตำแหน่งที่ตั้งสำหรับแต่ละกลุ่ม หรือสำหรับผู้เล่นจำนวนหนึ่งที่เข้าสู่พื้นที่ดังกล่าว ส่วนการสร้างอินสแตนซ์ คำทั่วไปสำหรับการใช้เทคนิคนี้ กล่าวถึงปัญหาต่าง ๆ ที่ผู้เล่นพบในพื้นที่ที่ใช้ร่วมกันของโลกเสมือนจริง แต่ยังเสียสละองค์ประกอบทางสังคมของพื้นที่ที่ใช้ร่วมกัน รวมถึงความรู้สึกของการดื่มด่ำในโลกเสมือนจริงนั้น โดยพวกมันมักจะเล็กกว่าและเป็นแนวตรงมากกว่ามาก