โบสถ์หอกลม

ค.ศ.	บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

วัดเซนต์ปีเตอร์, Bruisyard, ซัฟโฟล์ค

หอระฆังของมหาวิหารคาออร์เลในอิตาลี

โบสถ์หอกลม (อังกฤษ: Round-tower church) คือคริสต์ศาสนสถานประเภทหนึ่งที่ส่วนใหญ่ปรากฏในอังกฤษโดยเฉพาะในอีสต์แองเกลีย ที่ยังคงมีเหลืออยู่ด้วยกันทั้งสิ้นราว 185 แห่ง ในมณฑลนอร์โฟล์คมี124 แห่ง ในมณฑลซัฟโฟล์คมี 38 แห่งในมณฑลเอสเซ็กซ์มี 6 แห่ง ในมณฑลซัสเซ็กซ์มี 3 แห่ง และอีกมณฑลละ 2 แห่งในเคมบริดจ์เชอร์ และในบาร์คเชอร์ ในเยอรมนีมีหลักฐานว่ามีอยู่ราว 280 ที่มีรูปทรงคล้ายกับที่ปรากฏในอีสต์แองเกลีย ประเทศที่มีโบสถ์หอกลมก็รวมทั้งอันดอร์รา สาธารณรัฐเช็ก เดนมาร์ก ฝรั่งเศส อิตาลี สวีเดน นอร์เวย์ โปแลนด์ และแอฟริกาใต้

ลักษณะอันเป็นเอกลักษณ์ของคริสต์ศาสนสถานดังกล่าวที่เห็นได้ชัดคือการมีหอกลม แต่สาเหตุที่สร้างที่ส่วนใหญ่โดยแซ็กซอนยังคงเป็นเรื่องที่ถกเถียงกันอยู่ ข้อสันนิษฐานที่เสนอกันมาก็ได้แก่:

โบสถ์หอกลมมักจะพบในบริเวณที่ขาดหินที่เป็นวัสดุก่อสร้างตามปกติ ฉะนั้นจึงต้องสร้างจากชิ้นหินเหล็กไฟ การใช้หินเหล็กไฟในการก่อสร้างทำให้ยากต่อการสร้างมุมเหลี่ยม ฉะนั้นจึงเปลี่ยนเป็นการสร้างการสร้างกำแพงที่หนาที่เป็นทรงมนหรือกลมแทนที่
โบสถ์หอกลมมักจะพบในบริเวณที่เสี่ยงต่อการปล้นทำลายจากผู้รุกราน เช่นจากไวกิง ฉะนั้นจึงเป็นการก่อสร้างเพื่อการป้องกันข้าศึก โดยสร้างหอขึ้นก่อนและมาต่อเติมตัวโบสถ์เอาทีหลัง แต่เมื่อพิจารณากันแล้วหอเหล่านี้มีความสูงที่เตี้ยเกินกว่าที่จะใช้สอยในการป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ และส่วนใหญ่แล้วหอจะเป็นสิ่งที่มาสร้างต่อเติมเข้ากับตัววัดที่มีผนังราบในภายหลัง
ในปี ค.ศ. 937 พระเจ้าเอเธลสตัน (ค.ศ. 924–ค.ศ. 939) พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรอังกฤษที่รวมตัวเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ทรงออกพระราชประกาศให้มีการสร้างหอระฆังบนที่ดินของขุนนางทุกคน ซึ่งทำให้มีการสร้างหอติดกับตัวโบสถ์ที่ตั้งอยู่แล้วกันอย่างแพร่หลาย

โบสถ์หอกลมแตกต่างจากสิ่งก่อสร้างที่มีรูปทรงคล้ายคลึงกันเช่นหอกลมแบบไอร์แลนด์ที่พบในไอร์แลนด์และสกอตแลนด์ หรือโบสถ์กลมที่แผนผังของตัวโบสถ์ทั้งโบสถ์จะเป็นทรงกลมที่พบในเดนมาร์กหรือสวีเดน