พิธีไหว้ครู
พิธีไหว้ครู เป็นพิธีกรรมที่เป็นประเพณีของไทยที่นิยมปฏิบัติมาแต่สมัยโบราณ แสดงถึงความระลึกถึงบุญคุณของครู การไหว้ครูเป็นการแสดงตนว่าขอเป็นศิษย์ของท่านโดยตรง
การไหว้ครูมีใช้ในหลายกิจกรรม เช่น การไหว้ครูในโรงเรียน พิธีกรรมของโรงเรียนในวันครู การไหว้ครูมวย เป็นการไหว้ครูด้วยลีลาของศิลปะมวยไทย เช่นเดียวกับกระบี่กระบอง การไหว้ครู ก่อนการแสดงศิลปะดนตรี เช่น หนังตะลุง และการไหว้ครูในงานประพันธ์ เรียกว่า บทไหว้ครู หรือ อาเศียรวาท (อาเศียรพาท ก็ว่า) เป็นการกล่าวระลึกถึงบุญคุณครู และขอความเป็นมงคล[1]
พิธีไหว้ครูในโรงเรียน[แก้]
โดยปกติสถานศึกษามักจัดพิธีไหว้ครูขึ้นในวันพฤหัสบดีที่สองของเดือนมิถุนายน
ดอกไม้ที่ใช้ในการไหว้ครู[แก้]
ในพิธีไหว้ครูนับตั้งแต่สมัยก่อน จะใช้ดอกไม้หลัก 4 อย่างในการทำพาน ซึ่งดอกไม้ ความหมายในการระลึกคุณครู ได้แก่
- หญ้าแพรก สื่อถึง ขอให้เรียนได้เร็วเหมือนหญ้าแพรก ที่โตได้เร็วและทนต่อสภาพดินฟ้า อากาศ ทนต่อการเหยียบย่ำ ซึ่งเปรียบเสมือน คำสั่งสอนของครูบาอาจารย์
- ดอกเข็ม สื่อถึง ขอให้มีสติปัญญาเฉียบแหลม เหมือนชื่อของดอกเข็ม ซึ่งเป็นปริศนาธรรมว่า ครูต้องจัดการเรียนการสอนเพื่อปลูกฝังความคิด ให้นักเรียนนักศึกษาเป็นคนฉลาด (หัวแหลม) รู้จักวิเคราะห์วิจารณ์
- ดอกมะเขือ สื่อถึง การเปรียบเทียบว่า มะเขือนั้น จะคว่ำดอกลงเสมอเมื่อจะออกลูก แสดงถึง นักเรียนที่จะเรียนให้ได้ผลดีนั้นต้องรู้จักอ่อนน้อม ถ่อมตน เป็นคนสุภาพเรียบร้อย เหมือนมะเขือที่โน้มลง
- ข้าวตอก เนื่องจากข้าวตอกเกิดจากข้าวเปลือกที่คั่วด้วยไฟอ่อน ๆ ให้ร้อนเสมอกันจนถึงจุดหนึ่งที่เนื้อข้างในขยายออก จนดันเปลือกให้แยกออกจากกัน ได้ข้าวสีขาวที่ขยายเม็ดออกบาน ซึ่งสามารถนำไปประกอบพิธีกรรม หรือทำขนมต่าง ๆ ได้ ดังนั้น ข้าวตอกจึงเป็นสัญลักษณ์ของความมีระเบียบวินัย หากใครสามารถทำตามกฎระเบียบ เอาชนะความซุกซนและความเกียจคร้านของตัวเองได้ ก็จะเหมือนข้าวตอกสีขาวที่ถูกคั่วออกจากข้าวเปลือก[1]
สถานที่[แก้]
- โต๊ะหมู่บูชา โดยตั้งไว้ที่สูงบนเวทีชิดด้านหลัง ข้างหน้ามีกระถางดอกไม้และธูปเทียน และ โต๊ะ เพื่อวางพานดอกไม้และธูปเทียนที่นำมาบูชา
- หนังสือ เพื่อให้ประธานเจิม โดยเอาหนังสือวางไว้บนพาน บนโต๊ะเล็กหน้าที่บูชา
- ที่นั่งประธานและคณาจารย์ จัดไว้ข้าง ๆ ที่บูชา[1]
พิธีการ[แก้]
- เมื่อประธานมาถึง ให้กราบทำความเคารพ จนกว่าคุณครูทุกท่านจะผ่านไปหมดทุกคน
- ให้ประธานจุดธูปเทียน นมัสการพระพุทธรูปที่แท่นหมู่บูชา
- เริ่มพิธีโดยการสวดมนต์ ตามด้วยเจิมหนังสือเพื่อความเป็นสิริมงคล
- หลังจากนั้นกล่าวคาถาไหว้ครู และวรรคแรกของคำไหว้ครู
- เมื่อกล่าวคำไหว้ครูเสร็จแล้ว ให้ว่าคาถาไหว้ครูตอนท้าย
- ตัวแทนนักเรียนกล่าวคำปฏิญาณตน
- ให้ตัวแทนของแต่ละห้องนำพานไปให้คุณครูแต่ละท่าน[1]
วันครู[แก้]
สำหรับในวันครู (วันที่ 16 มกราคม ของทุกปี) เป็นวันที่มีการจัดพิธีไหว้ครูอีกอย่างหนึ่ง ผู้ร่วมงานคือบรรดาครูบาอาจารย์ที่สอนนักเรียนในปัจจุบัน มาร่วมไหว้ครูเพื่อรำลึกถึงบูรพาจารย์ผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชาการให้ และมีการท่องบทไหว้ครูเป็นภาษาบาลี อาจมีครูอาวุโส เป็นประธานในงานด้วย[2][3]
อ้างอิง[แก้]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Tramote, Montri, "Paying Homage to the Musical Teachers", Sawasdee, Thai Airways International, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-02-27, สืบค้นเมื่อ 2009-02-24
- ↑ Janehutthakarnkij, Jongchai; Ratchaneekorn, Songsri; Siriwong, Komkrit; Trisonthi, Pattama; Poethong, Arunee; Getbenlittikul, Pranee, บ.ก. (2007), 70 ปี เตรียมอุดมศึกษา (Triam Udom Suksa School 70th Anniversary), Bangkok: Triam Udom Suksa School, p. 278 (ไทย)
- ↑ Daoruang, Panrit (8 July 2002), "Wai Khru Ceremony", Bangkok Post, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-06-06, สืบค้นเมื่อ 2014-03-22.
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
- พิธีไหว้ครู จากเว็บไซต์ เทวาลัย
- วันไหวครู เก็บถาวร 2013-09-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ประวัติวันไหว้ครู จาก เอ็มไทย
- ประเพณีการไหว้ครู เก็บถาวร 2007-02-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน