วัดไฮสร้อย

วัดไฮสร้อย
ชื่อสามัญ	วัดไฮสร้อย, วัดพระธาตุไฮสร้อย
ที่ตั้ง	ตำบลปากกาง อำเภอลอง จังหวัดแพร่
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
เจ้าอาวาส	พระครูพิศาลอรรถกิจ
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดไฮสร้อย หรือ วัดพระธาตุไฮสร้อย เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลปากกาง อำเภอลอง จังหวัดแพร่ คำว่า "ไฮสร้อย" หมายถึงรากไทรที่ห้อยย้อยลงมา

ประวัติ

วัดพระธาตุไฮสร้อยเป็นวัดที่สร้างขึ้นตามคติวัดหลวงกลางเวียงของเมืองลอง ตามตำนานระบุว่า สร้างโดยพญาสุรมาลัยยะ (เจ้าสุรมาลัย) เจ้าเมืองลอง โดยมีการสร้างพระธาตุไฮสร้อยไว้เป็นพระมหาธาตุกลางเวียง ซึ่งภายในตำนานระบุว่าบรรจุพระธาตุส่วนสมองของพระพุทธเจ้า ด้วยวัดพระธาตุไฮสร้อยเป็นวัดหลวงกลางเวียงลองและพระธาตุไฮสร้อยเป็นพระมหาธาตุกลางเวียงลอง จึงได้รับการอุปถัมภ์จากเจ้าเมืองลองและชาวเมืองลองตลอดมา

จนกระทั่งหลังสงครามระหว่างอยุธยากับล้านนาใน พ.ศ. 2020 พญาหัวเมืองแก้ว ชาวเมืองเชียงใหม่ เสนาบดีของพระเจ้าติโลกราชได้ถูกส่งมาเป็นเจ้าเมืองลองแทนพญาเป็กขะจา อดีตเจ้าเมืองลองซึ่งถึงแก่อนิจกรรม จึงได้ย้ายศูนย์กลางการปกครองมาตั้งมั่นชั่วคราวที่บ้านก่อนดอนหัวนา (บริเวณโรงเรียนบ้านห้วยอ้อในปัจจุบัน) เหตุที่ย้ายน่าจะเพราะเวียงลองเก่าได้รับความเสียหายจากสงครามระหว่างล้านนากับอยุธยา วัดจึงร้างไประยะหนึ่ง ภายหลังได้มีชาวนครเชียงตุงบางส่วนเข้ามาตั้งถิ่นฐานด้วย กลุ่มที่เข้ามาเมืองลองนำโดยครูบาจองสูง หรือ ครูบาจอสุงจนฺทวโร พร้อมช่างฝีมือและชาวเมืองนครเชียงตุง โดยกลุ่มครูบาจองสูงตั้งถิ่นฐานที่บ้านไฮสร้อย และได้ฟื้นฟูวัดพระธาตุไฮสร้อย สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติระบุว่าตั้งวัดเมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 1906 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2470

อาคารเสนาสนะ

ผังวัดพระธาตุไฮสร้อยเดิมมีกำแพงแก้วแบ่งเขตพุทธาวาสและสังฆาวาสอย่างชัดเจน แต่ปัจจุบันกำแพงดังกล่าวรื้อออกไปแล้ว พระธาตุไฮสร้อยเป็นศูนย์กลางในเขตพุทธาวาส วิหารตั้งติดกับพระธาตุทางทิศตะวันออก หันหน้าไปยังแม่น้ำยม (หรือด้านทิศตะวันออก) หันด้านหลังให้พระธาตุ ส่วนด้านทิศเหนือติดกับพระธาตุเป็นอุโบสถ หันด้านหน้าไปทางทิศเหนืออยู่ด้านทิศเหนือ

พระธาตุไฮสร้อย องค์ที่เห็นปัจจุบันได้รับการบูรณะเมื่อ พ.ศ. 2535 แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2536 รูปแบบไม่เหมือนเดิม ลักษณะพระธาตุแต่เดิมคงเหมือนกับองค์พระธาตุลำปางหลวง

ปูชนียวัตถุที่สำคัญ ได้แก่ พระเจ้าสามพี่น้อง เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น 3 องค์ สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.2345 มีรูปแบบทางศิลปะแบบไทเขิน–ไทใหญ่ แต่เนื่องด้วยมีการบูรณะหลายสมัยจึงปรากฏมีศิลปะล้านนาผสมอยู่ พระพุทธรูปปางไสยาสน์เป็นพระพุทธรูปศิลปะล้านนา อายุหลายร้อยปี ประดิษฐานเป็นพระประธานในอุโบสถ และ พระเจ้าปูนปั้น ประดิษฐานอยู่ร่วมกันพระเจ้าสามพี่น้อง ภายในมณฑปพระเจ้าสามพี่น้อง พระพุทธรูปองค์นี้มีอายุประมาณร้อยปี ปั้นโดยครูบาอินทวิไชยอรัญวาสี อดีตเจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีดอนคำ

รายนามเจ้าอาวาส

• ครูบาจอสูง (จอสุง) จนฺทวโร
• ครูบายศ
• ครูบาแก้ว
• ครูบาจุมปู
• ครูบาจันธิมา
• ครูบาอินต๊ะ
• ครูบามา
• พระอธิการเขียน อินฺตโร
• พระอธิการสวัสดิ์ ธมฺมรโต
• พระครูพิศาลอรรถกิจ