วัดเจดีย์สี่ห้อง
 เจดีย์ทรงระฆังภายในวัดเจดีย์สี่ห้อง | |
 | |
| ที่ตั้ง | ทางตอนใต้ของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย, ประเทศไทย |
|---|---|
| พิกัด | 16°59′50.9″N 99°42′30.5″E / 16.997472°N 99.708472°E |
| ประเภท | โบราณสถาน |
| ส่วนหนึ่งของ | อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย |
| ความเป็นมา | |
| วัสดุ | อิฐ |
| สร้าง | ราวพุทธศตวรรษที่ 20 |
| สมัย | สุโขทัยตอนปลาย |
| สถาปัตยกรรม | |
| รูปแบบสถาปัตยกรรม | ลังกา |
| ชื่อที่ขึ้นทะเบียน | วัดเจดีย์สี่ห้อง |
| ขึ้นเมื่อ | 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 |
| เป็นส่วนหนึ่งของ | โบราณสถานในจังหวัดสุโขทัย |
| เลขอ้างอิง | 0004054 |
วัดเจดีย์สี่ห้อง เป็นโบราณสถานทางตอนใต้ของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย คาดว่าสร้างราวพุทธศตวรรษที่ 20
ลักษณะทางกายภาพ
[แก้]
โบราณสถานล้อมรอบด้วยคูน้ำ พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสันนิษฐานว่า "วัดเจดีย์สี่ห้องที่อยู่ห่างจากวัดเชตุพนไปทางทิศตะวันออก 2 เส้น (80 เมตร) นั้น อาจเป็นวัดเดียวกัน เนื่องจากตั้งอยู่ใกล้กันและวัดเชตุพนไม่ปรากฏซากวิหารหรืออุโบสถ และวัดเจดีย์สี่ห้องอาจเป็นวัดที่สร้างขึ้นภายหลังวัดเชตุพนที่หมดความสำคัญลงแล้ว"[1]
ศักดิ์ชัย สายสิงห์ ให้ข้อคิดเห็นว่า "วัดเจดีย์สี่ห้องเป็นคนละวัดกับวัดเชตุพนที่อยู่ติดกัน เนื่องจากทั้งวัดเชตุพนและวัดเจดีย์สี่ห้องต่างก็มีคูน้ำล้อมรอบ ซึ่งเป็นลักษณะหนึ่งของวัดสมัยสุโขทัยที่จะมีคูน้ำล้อมรอบเป็นขอบเขต ส่วนอุโบสถที่ตั้งยู่ทางทิศตะวันออกนั้นมีคูน้ำล้อมรอบต่างหาก อาจเป็นอุโบสถที่ใช้ร่วมกันระหว่างวัดเชตุพนกับวัดเจดีย์สี่ห้อง หรืออาจเป็นอุโบสถของวัดอื่นอีกวัดหนึ่งก็ได้ เพราะบริเวณรอบอุโบสถหลังนี้ถูกรบกวนโดยการปรับหน้าดินจากการทำเกษตรกรรมแล้ว"[2]: 43–44
เจดีย์
[แก้]เจดีย์ประธาน เป็นทรงระฆังกลมส่วนยอดของเจดีย์ได้พังทลายลง คงปรากฏส่วนปล้องไฉนตกอยู่ที่ฐานเจดีย์
ฐานเจดีย์ประธานมีภาพปูนปั้นประดับอยู่โดยรอบ ปั้นเป็นรูปบุคคล รูปบุรุษและสตรี สวมอาภรณ์และเครื่องประดับต่าง ๆ กัน ในมือถือภาชนะมีพันธุ์พฤกษางอกโผล่พ้นออกมาแสดงถึงความเจริญงอกงามและความอุดมสมบูรณ์ ภาชนะนี้เรียกว่า หม้อปูรณฆฏะ[3]: 28
รูปบุคคลที่กล่าวถึงนี้หากพิจารณาบริเวณศีรษะจะสังเกตเห็นร่องรอยนาคหลายเศียรแผ่พังพานอยู่ด้านหลัง จึงแปลความหมายได้ว่า คือ มนุษยนาค ซึ่งถือว่าเป็นเทพอยู่ในโลกบาดาลตามแบบอย่างคติที่นิยมในลังกา นอกจากนี้ ยังมีปูนปั้นรูปช้างและสิงห์ประดับอยู่ด้วย[4] และมีพบที่สุทัยชัดเจนเพียงแห่งเดียว การประดับมนุษยนาคสลับกับการสิงห์ขี่ช้างแสดงให้เห็นถึงรูปแบบและคติการสร้างที่เป็นแบบพื้นบ้านแล้ว ดังนั้นวัดนี้จึงน่าจะอยู่ในสมัยสุโขทัยตอนปลาย
-
เจดีย์ทรงระฆังคติลังกาวัดเจดีย์สี่ห้อง -
ปล้องไฉนของเจดีย์ทรงกลมวัดเจดีย์สี่ห้อง -
ปูนปั้นสตรีสวมอาภรณ์และเครื่องประดับในมือถือหม้อปูรณฆฏะ -
ปูนปั้นช้างคู่กับมนุษยนาค
_Sukhothai_Chedi_Si_Hong.jpg)
อ้างอิง
[แก้]- ↑ สำรวจ. พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว. 2520
- ↑ ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศึกษาวิจัยศิลปะสุโขทัยจากหลักฐานโบราณคดีจารึกและศิลปกรรม. 2547.
- ↑ พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. นำชมอุทยานประวัติศาสตร์ สุโขทัย ศรีสัชนาลัย กำแพงเพชร. 2546.
- ↑ ภาพถ่ายเก่า “ปูนปั้นประดับฐานเจดีย์ประธานวัดเจดีย์สี่ห้อง” อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย. ศิสปวัฒนธรรม. 2561.
| ในกำแพงเมือง |  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| นอกกำแพงเมือง |
| ||||||||
| สถานที่อื่น ๆ | |||||||||