ภาษาละติน
ภาษาละติน | |
---|---|
lingua latina (ลิงกวา ลาตีนา) | |
ประเทศที่มีการพูด | นครรัฐวาติกัน |
ภูมิภาค | คาบสมุทรอิตาลี ยุโรป |
สูญแล้ว | เมื่อภาษาละตินพื้นบ้านเริ่มพัฒนาใน คริสต์ศตวรรษที่ 9 |
ตระกูลภาษา | อินโด-ยูโรเปียน
|
ระบบการเขียน | อักษรละติน |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | นครรัฐวาติกัน (ในพิธีทางการ) |
รหัสภาษา | |
ISO 639-1 | la |
ISO 639-2 | lat |
ISO 639-3 | lat |
ภาษาละติน (อังกฤษ: Latin) เป็นภาษาโบราณในภาษากลุ่มอินโด-ยูโรเปียน มีต้นกำเนิดในที่ราบลาติอุม (Latium) ซึ่งเป็นพื้นที่รอบ ๆ กรุงโรม และได้ชื่อว่าเป็นภาษาทางการในการสื่อสารของจักรวรรดิโรมัน ต่อมาภาษาละตินได้ถูกกำหนดให้เป็นภาษาสื่อสารและในพิธีสวดของศาสนจักรโรมันคาทอลิก และยังเป็นภาษาที่ใช้โดยนักวิทยาศาสตร์ นักปรัชญา และนักเทววิทยาของยุโรป ตั้งแต่ตลอดยุคกลางจนมาถึงยุคสมัยใหม่ ภาษาละตินจึงเป็นภาษาต้นฉบับของงานเขียนที่ทรงคุณค่าทั้งทางประวัติศาสตร์ และทางวรรณกรรมเป็นจำนวนมาก
ภาษาอังกฤษได้รับคำในภาษาละตินเข้ามาในภาษาตนเป็นจำนวนมาก เนื่องจากอิทธิพลของเจ้าปกครองชาวแองโกล-นอร์มัน ซึ่งใช้ภาษาฝรั่งเศส นอกจากนี้คำศัพท์ที่ใช้ในสาขาวิทยาศาสตร์และการแพทย์ ล้วนเป็นคำศัพท์ภาษาละตินหรือสร้างจากภาษาละติน
ภาษาละตินเป็นภาษามีวิภัติปัจจัย (การผันคำ) มีการก 7 การก (case), มีเพศ 3 เพศ, และมีพจน์ 2 พจน์ ภาษาอื่น ๆ อีกหลายภาษาที่ใช้ในปัจจุบัน พัฒนาสืบต่อมาจากภาษาละตินพื้นบ้าน ซึ่งจะเรียกกลุ่มภาษาเหล่านี้ว่า ภาษากลุ่มโรมานซ์ ภาษาที่อยู่ในกลุ่มภาษาโรมานซ์ที่สำคัญได้แก่ ภาษาฝรั่งเศส ภาษาโรมาเนีย ภาษาอิตาลี ภาษาโปรตุเกส และภาษาสเปน ภาษาส่วนใหญ่ในภาษากลุ่มอินโด-ยูโรเปียนก็มีความสัมพันธ์บางอย่างกับภาษาละติน
แม้ภาษาละตินในปัจจุบัน จะมีผู้ใช้น้อยมากจนถูกนับว่าเกือบเป็นภาษาสูญแล้ว แต่การศึกษาภาษาละตินในโรงเรียนและในมหาวิทยาลัยก็ยังคงมีอยู่อย่างแพร่หลาย นอกจากนี้อักษรละติน (ที่พัฒนามาจากอักษรกรีก) ยังคงมีใช้ในหลายภาษา และเป็นอักษรที่ใช้มากที่สุดในโลก
อิทธิพลของภาษาละติน
อิทธิพลทางวรรณคดี
งานเขียนของนักเขียนโบราณหลายร้อยคนในภาษาละติน มีหลงเหลืออยู่ในปัจจุบันเป็นจำนวนมาก และถูกศึกษาในปัจจุบันทั้งในสาขานิรุกติศาสตร์ และวรรณคดีคลาสสิก งานของพวกเขาถูกเผยแพร่ในรูปแบบของเอกสารหรือต้นฉบับตัวเขียน (manuscript) มาตั้งแต่ก่อนที่นวัตกรรมทางการพิมพ์จะถูกประดิษฐ์ขึ้น
วรรณกรรมในภาษาละตินมีทั้งในรูปของ เรียงความ ประวัติศาสตร์ บทกวี บทละคร และงานเขียนอื่น ๆ โดยเริ่มปรากฏตั้งแต่ราวศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสกาล และกลายมาเป็นภาษาวรรณกรรมหลักของโลกโรมันโบราณในอีกสองศตวรรษถัดมา ในขณะที่ชาวโรมันที่มีการศึกษาก็ยังอ่านและเขียนโดยใช้ภาษากรีกโบราณควบคู่กันไปด้วย (เช่น จักรพรรดิมาร์กุส เอาเรลิอุส ผู้ทรงนิพนธ์งานปรัชญาเป็นภาษากรีก) อาจจะกล่าวได้ว่าวรรณคดีในภาษาละตินก็คือการสืบเนื่องของวรรณกรรมกรีกโบราณ โดยชาวโรมันรับเอารูปแบบงานวรรณคดีของกรีซหลายอย่างมาใช้
เนื่องจากภาษาละตินเป็นภาษากลางในการสื่อสารของยุโรปตะวันตกจนกระทั่งถึงยุคกลาง วรรณคดีภาษาละตินจึงไม่ได้จำกัดอยู่แค่นักเขียนโรมัน เช่น คิเคโร เวอร์จิล โอวิด และโฮเรส เท่านั้น แต่ยังรวมถึงนักเขียนยุโรปที่ยังผลิตงานเขียนในภาษาละตินออกมาแม้อาณาจักรโรมันจะล่มสลายไปแล้ว ตั้งแต่นักเขียนด้านศาสนาอย่าง ธอมัส อไควนัส (1225 - 1274) จนถึงนักเขียนฆารวาสอย่าง ฟรานซิส เบคอน (1561 - 1626) บารุค สปิโนซา (1632 - 1677) และ ไอแซก นิวตัน (1642 - 1727)
อิทธิพลต่อภาษาที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน
สัทศาสตร์
การออกเสียงแบบโบราณของภาษาละตินได้รับการสืบสร้างทั้งตามข้อสันนิษฐานและหลักฐานการบันทึกไว้ของนักเขียนสมัยโบราณ ซึ่งให้ข้อสังเกตเกี่ยวกับการออกเสียง การสะกด การเล่นคำ และรากคำจากภาษาโบราณไว้ [1]
พยัญชนะ
ตารางหน่วยพยัญชนะของภาษาละตินคลาสสิก :[2]
ริมฝีปาก | ทันตะ | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
plain | ริมฝีปาก | ||||||
เสียงระเบิด | โฆษะ | b | d | ɡ | ɡʷ | ||
อโฆษะ | p | t | k | kʷ | |||
เสียงเสียดแทรก | โฆษะ | z | |||||
อโฆษะ | f | s | h | ||||
นาสิก | m | n | (ŋ) | ||||
เสียงตัว "ร" | r | ||||||
เสียงเปิด | l | j | w |
ในภาษาละตินเก่าและภาษาละตินคลาสสิก จะไม่มีการแบ่งแยกความแตกต่างระหว่างอักษรตัวใหญ่ (uppercase) และตัวเล็ก (lowercase) หรือระหว่างตัวอักษร J, U, W แทนที่จะสะกดด้วยอักษร J, U ก็สามารถใช้ อักษร I, V สะกดแทนได้ตามลำดับ นอกจากนี้อักษร I, V ยังสามารถเป็นได้ทั้งสระและพยัญชนะ
อักษร ละติน |
เสียง ละติน |
ตัวอย่างเทียบกับภาษาอังกฤษ |
---|---|---|
c | [k] | Always hard as k in sky, never soft as in central, cello, or social |
t | [t] | As t in stay, never as t in nation |
s | [s] | As s in say, never as s in rise or issue |
g | [ɡ] | Always hard as g in good, never soft as g in gem |
[ŋ] | Before n, as ng in sing | |
n | [n] | As n in man |
[ŋ] | Before c, x, and g, as ng in sing | |
l | [l] | When doubled ll and before i, as clear l in link (l exilis)[3][4] |
[ɫ] | In all other positions, as dark l in bowl (l pinguis) | |
qu | [kʷ] | Similar to qu in quick, never as qu in antique |
u | [w] | Sometimes at the beginning of a syllable, or after g and s, as w in wine, never as v in vine |
i | [j] | Sometimes at the beginning of a syllable, as y in yard, never as j in just |
[jj] | Doubled between vowels, as y y in toy yacht | |
x | [ks] | A letter representing c + s: as x in English axe, never as x in example |
เสียงสระ
สระเดี่ยว
หน้า | กลาง | หลัง | |
---|---|---|---|
ปิด | iː ɪ | ʊ uː | |
กลาง | eː ɛ | ɔ oː | |
เปิด | a aː |
อักษร ละติน |
ออกเสียง | ตัวอย่าง |
---|---|---|
a | [a] | similar to u in cut when short |
[aː] | similar to a in father when long | |
e | [ɛ] | as e in pet when short |
[eː] | similar to ey in they when long | |
i | [ɪ] | as i in sit when short |
[iː] | similar to i in machine when long | |
o | [ɔ] | as o in sort when short |
[oː] | similar to o in holy when long | |
u | [ʊ] | similar to u in put when short |
[uː] | similar to u in true when long | |
y | [ʏ] | as in German Stück when short (or as short u or i) |
[yː] | as in German früh when long (or as long u or i) |
สระประสมสองเสียง
หน้า | หลัง | |
---|---|---|
ปิด | ui /ui̯/ | |
กลาง | ei /ei̯/ eu/eu̯/ |
oe /oe̯/ ou /ou̯/ |
เปิด | ae /ae̯/ au /au̯/ |
ตัวอย่างภาษาละติน
-
ตัวอย่างอักษรละตินในไบเบิล
-
ป้ายสลักอักษรละติน ในมหาวิทยาลัย ในประเทศออสเตรีย
-
พจนานุกรมภาษาละติน
อ้างอิง
- Allen, William Sidney (2004). Vox Latina – a Guide to the Pronunciation of Classical Latin (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-22049-1.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Baldi, Philip (2002). The foundations of Latin. Berlin: Mouton de Gruyter.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Bennett, Charles E. (1908). Latin Grammar. Chicago: Allyn and Bacon. ISBN 1-176-19706-1.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Buck, Carl Darling (1904). A grammar of Oscan and Umbrian, with a collection of inscriptions and a glossary. Boston: Ginn & Company.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Clark, Victor Selden (1900). Studies in the Latin of the Middle Ages and the Renaissance. Lancaster: The New Era Printing Company.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Diringer, David (1996) [1947]. The Alphabet – A Key to the History of Mankind. New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers Private Ltd. ISBN 81-215-0748-0.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Herman, József; Wright, Roger (Translator) (2000). Vulgar Latin. University Park, PA: Pennsylvania State University Press. ISBN 0-271-02000-8.
{{cite book}}
:|first2=
มีชื่อเรียกทั่วไป (help);|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Holmes, Urban Tigner; Schultz, Alexander Herman (1938). A History of the French Language. New York: Biblo-Moser. ISBN 0-8196-0191-8.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Janson, Tore (2004). A Natural History of Latin. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-926309-4.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Jenks, Paul Rockwell (1911). A Manual of Latin Word Formation for Secondary Schools. New York: D.C. Heath & Co.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Palmer, Frank Robert (1984). Grammar (2nd ed.). Harmondsworth, Middlesex, England; New York, N.Y., U.S.A.: Penguin Books. ISBN 81-206-1306-6.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Sihler, Andrew L (2008). New comparative grammar of Greek and Latin. New York: Oxford University Press.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Vincent, N. (1990). "Latin". ใน Harris, M.; Vincent, N. (บ.ก.). The Romance Languages. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-520829-3.
{{cite book}}
:|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Waquet, Françoise; Howe, John (Translator) (2003). Latin, or the Empire of a Sign: From the Sixteenth to the Twentieth Centuries. Verso. ISBN 1-85984-402-2.
{{cite book}}
:|first2=
มีชื่อเรียกทั่วไป (help);|ref=harv
ไม่ถูกต้อง (help) - Wheelock, Frederic (2005). Latin: An Introduction (6th ed.). Collins. ISBN 0-06-078423-7.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Latin Forum เว็บบอร์ดภาษาละติน
- พจนานุกรมออนไลน์ภาษาละติน-อังกฤษ จากมหาวิทยาลัยนอเตอร์เดม
- ↑ Allen 2004, pp. viii–ix
- ↑ Sihler, Andrew L. (1995). New Comparative Grammar of Greek and Latin. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-508345-3. สืบค้นเมื่อ 12 March 2013.
- ↑ Sihler 2008, p. 174.
- ↑ Allen 2004, pp. 33–34