ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประเทศราช"
พุทธามาตย์ (คุย | ส่วนร่วม) ล ย้อนการแก้ไขของ Unitedpage (พูดคุย) ไปยังรุ่นก่อนหน้าโดย พุทธามาตย์ |
ลไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
{{มุมมองสากล}} |
{{มุมมองสากล}} |
||
[[ไฟล์:National Museum KL 2008 (36).JPG|200px|thumb|"[[ต้นไม้เงินต้นไม้ทอง]]" ที่หัวเมือง[[มลายู]]ส่งมาเป็นเครื่องราชบรรณาการแก่พระเจ้ากรุงสยาม]] |
[[ไฟล์:National Museum KL 2008 (36).JPG|200px|thumb|"[[ต้นไม้เงินต้นไม้ทอง]]" ที่หัวเมือง[[มลายู]]ส่งมาเป็นเครื่องราชบรรณาการแก่พระเจ้ากรุงสยาม]] |
||
'''ประเทศราช'''<ref>[[ราชบัณฑิตยสถาน]], ''[[พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554]] เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว'', กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708</ref> หรือ'''รัฐบรรณาการ''' หมายถึง |
'''ประเทศราช'''<ref>[[ราชบัณฑิตยสถาน]], ''[[พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554]] เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว'', กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708</ref> หรือ '''รัฐบรรณาการ''' เป็นสถานะของรัฐที่ปรากฎอยู่ในทวีปเอเชีย หมายถึงรัฐกึ่งเอกราชซึ่งได้ให้คำมั่นสัญญาว่าจะภักดีแก่กษัตริย์ของรัฐอื่นที่เข้มแข็งกว่าซึ่งเรียกว่า "เจ้าอธิราช" โดยที่เจ้าอธิราชมีภาระหน้าที่ต้องคุ้มครองประเทศราชจากภัยคุกคามจากรัฐอื่น และในบางครั้ง เจ้าอธิราชอาจร้องขอให้ประเทศราชสนับสนุนด้านกำลังพลในยามสงคราม ซึ่งเจ้าประเทศราชจะส่งหรือไม่ส่งก็ได้ เนื่องจากเจ้าประเทศราชมีอำนาจเต็มและสิทธิเด็ดขาดในกิจการทั้งปวงในประเทศราช มีอำนาจสามารถสั่งการทหารได้อย่างอิสระ เจ้าประเทศราชมีหน้าที่ต้องส่งเครื่องบรรณาการถวายเจ้าอธิราชเป็นประจำตามกำหนด |
||
ตัวอย่างของประเทศราชได้แก่ เกาหลีภายใต้[[ราชวงศ์หยวน]]ของจีน (พ.ศ. 1813–1899), [[กรุงศรีอยุธยา]]ภายใต้พม่า (พ.ศ. 2112–2127), กัมพูชาภายใต้สยาม (ค.ศ. 2337–2427), [[นครเชียงใหม่]]ภายใต้สยาม (พ.ศ. 2317–2437) |
|||
== สยาม == |
|||
ประเทศราชของสยาม แบ่งออกเป็น 3 ชั้น<ref>ชูวงศ์ ฉายะบุตร, ''การปกครองท้องถิ่นไทย'', พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44</ref> ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าเมือง ได้แก่ |
|||
# '''พระเจ้าประเทศราช''' เช่น [[พระเจ้าดวงทิพย์]] ผู้ครองนครลำปาง |
|||
# '''เจ้าพระยาประเทศราช''' เช่น [[เจ้าพระยาศรีธรรมาโศกราช]] |
|||
# '''พระยาประเทศราช''' เช่น [[พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา)]] ผู้ครองนครเชียงใหม่ |
|||
=== ศักดินา === |
|||
ในราชอาณาจักรสยาม [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ได้โปรดให้ตรา'''พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช'''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2442/016/197.PDF พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช], เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197</ref> ดังนี้ |
|||
{|class="wikitable" style="text-align:center" |
|||
|- |
|||
| '''เจ้าเมืองประเทศราช''' || '''ศักดินา''' (ไร่) || '''เทียบเท่า''' |
|||
|- |
|||
| พระเจ้าประเทศราช || 15,000 || เจ้าต่างกรม |
|||
|- |
|||
| เจ้าประเทศราช || 10,000 || ข้าหลวงเทศาภิบาล |
|||
|- |
|||
| พระยาประเทศราช || 8,000 || เจ้าพระยาวังหน้า |
|||
|} |
|||
=== รายพระนามพระเจ้าประเทศราชสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ === |
|||
เจ้าผู้ครองนครใน[[หัวเมืองเหนือ]]ของ[[สยาม]] ที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราชในสมัย[[กรุงรัตนโกสินทร์]] ได้แก่<ref>วรชาติ มีชูบท, ''เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ'', กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35</ref> |
|||
{|class="wikitable" style="text-align:center" |
|||
|- |
|||
| '''ลำดับที่''' || '''พระนาม''' || '''นคร''' || '''วันที่ได้รับพระราชทานสถาปนา''' |
|||
|- |
|||
| 1 || [[พระเจ้ากาวิละ|พระบรมราชาธิบดี (กาวิละ)]] || [[นครเชียงใหม่]] || พ.ศ. 2345 |
|||
|- |
|||
| 2 || [[พระเจ้าดวงทิพย์|พระเจ้านครลำปาง (ดวงทิพ)]] || [[นครลำปาง]] || พ.ศ. 2366 |
|||
|- |
|||
| 3 || [[พระเจ้าลำพูนไชย]] (บุญมา) || [[นครลำพูน]] || พ.ศ. 2369 |
|||
|- |
|||
| 4 || [[พระเจ้ามโหตรประเทศ]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2396 |
|||
|- |
|||
| 5 || [[พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2404 |
|||
|- |
|||
| 6 || [[พระเจ้าอินทวิชยานนท์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2426 |
|||
|- |
|||
| 7 || [[พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช]] || [[นครน่าน]] || 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446 |
|||
|} |
|||
== อ้างอิง == |
== อ้างอิง == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 02:08, 4 ตุลาคม 2560
มุมมองและกรณีตัวอย่างในบทความนี้อาจไม่ได้แสดงถึงมุมมองที่เป็นสากลของเรื่อง |
ประเทศราช[1] หรือ รัฐบรรณาการ เป็นสถานะของรัฐที่ปรากฎอยู่ในทวีปเอเชีย หมายถึงรัฐกึ่งเอกราชซึ่งได้ให้คำมั่นสัญญาว่าจะภักดีแก่กษัตริย์ของรัฐอื่นที่เข้มแข็งกว่าซึ่งเรียกว่า "เจ้าอธิราช" โดยที่เจ้าอธิราชมีภาระหน้าที่ต้องคุ้มครองประเทศราชจากภัยคุกคามจากรัฐอื่น และในบางครั้ง เจ้าอธิราชอาจร้องขอให้ประเทศราชสนับสนุนด้านกำลังพลในยามสงคราม ซึ่งเจ้าประเทศราชจะส่งหรือไม่ส่งก็ได้ เนื่องจากเจ้าประเทศราชมีอำนาจเต็มและสิทธิเด็ดขาดในกิจการทั้งปวงในประเทศราช มีอำนาจสามารถสั่งการทหารได้อย่างอิสระ เจ้าประเทศราชมีหน้าที่ต้องส่งเครื่องบรรณาการถวายเจ้าอธิราชเป็นประจำตามกำหนด
ตัวอย่างของประเทศราชได้แก่ เกาหลีภายใต้ราชวงศ์หยวนของจีน (พ.ศ. 1813–1899), กรุงศรีอยุธยาภายใต้พม่า (พ.ศ. 2112–2127), กัมพูชาภายใต้สยาม (ค.ศ. 2337–2427), นครเชียงใหม่ภายใต้สยาม (พ.ศ. 2317–2437)
อ้างอิง
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708