พรุ
พรุ หรือ ที่ลุ่มสนุ่น (อังกฤษ: Bog, Quagmire, Mire) เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำประเภทหนึ่งที่มีลักษณะเฉพาะคือเป็นบริเวณที่มีการสะสมของพีต ซึ่งเป็นซากพืชที่ตายแล้วที่ทับถมกันอยู่เป็นจำนวนมากและไม่สลายตัวโดยสมบูรณ์ เนื่องมาจากสภาพแวดล้อมที่เป็นกรดและมีปริมาณออกซิเจนต่ำ โดยส่วนใหญ่พีตในพรุจะเกิดจากซากของมอสส์ (Sphagnum moss) แต่ในแถบภูมิอากาศอาร์กติกก็อาจพบการสะสมของไลเคนได้เช่นกัน[1]
ลักษณะและการก่อตัว
[แก้]พรุเกิดขึ้นในสภาพที่น้ำผิวดินมีสภาวะเป็นกรดสูง ซึ่งอาจเป็นผลมาจากน้ำใต้ดินที่มีความเป็นกรดตามธรรมชาติ หรือเป็นพื้นที่ที่ได้รับน้ำจากน้ำฝนเป็นหลัก (Ombrotrophic bog) น้ำที่ระบายออกจากพรุมักจะมีสีน้ำตาลเข้ม เนื่องจากมีการละลายของแทนนินและสารอินทรีย์อื่นๆ จากพีต ทำให้เกิดลักษณะคล้ายชา
สภาพแวดล้อมในพรุที่อิ่มตัวด้วยน้ำตลอดเวลา การระบายอากาศไม่ดี และความเป็นกรดสูง ทำให้จุลินทรีย์ที่ทำหน้าที่ย่อยสลายซากพืชทำงานได้ไม่เต็มที่ ส่งผลให้ซากพืชทับถมกันเป็นชั้นหนาขึ้นเรื่อยๆ ก่อตัวเป็นพีต พรุสามารถพบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะในเขตหนาวเย็น เช่น แคนาดา, สแกนดิเนเวีย, รัสเซีย และบางส่วนของสหราชอาณาจักรและไอร์แลนด์
ระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ
[แก้]พรุมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity) แม้ว่าสภาพแวดล้อมจะดูเลวร้ายสำหรับพืชทั่วไป แต่ก็มีพืชและสัตว์หลายชนิดที่ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมที่มีสารอาหารต่ำและเป็นกรดนี้ได้ดี เช่น:
- พืชหลัก: มอสส์สกุลสแฟกนัม (Sphagnum moss) เป็นพืชเด่นที่ก่อให้เกิดพีตส่วนใหญ่
- พืชกินสัตว์: พรุเป็นแหล่งอาศัยของพืชกินสัตว์หลายชนิด เช่น หม้อข้าวหม้อแกงลิง (Pitcher plants), หยาดน้ำค้าง (Sundews) และ กาบหอยแครง (Venus flytraps) ซึ่งพืชเหล่านี้ปรับตัวมาเพื่อดักจับแมลงเพื่อทดแทนการขาดสารอาหารในดิน
- พืชดอก: แครนเบอร์รี่และบลูเบอร์รี่บางชนิดก็เติบโตได้ดีในพรุ
- สัตว์: เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของแมลง สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก สัตว์เลื้อยคลาน นก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบางชนิดที่ปรับตัวเข้ากับระบบนิเวศนี้ได้
นอกจากนี้ พรุยังมีบทบาทสำคัญในการกักเก็บคาร์บอนปริมาณมหาศาลไว้ในรูปของพีต ซึ่งช่วยลดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ในชั้นบรรยากาศ และมีส่วนสำคัญในการบรรเทาผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
[แก้]พรุเป็นแหล่งค้นพบทางโบราณคดีที่สำคัญหลายแห่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มัมมี่พรุ (Bog bodies) ซึ่งเป็นซากศพมนุษย์ที่ถูกรักษาไว้อย่างดีเยี่ยมในสภาพแวดล้อมที่เป็นกรดและไร้ออกซิเจนของพีต ทำให้สามารถศึกษาชีวิตของผู้คนในอดีตได้
ภัยคุกคามและการอนุรักษ์
[แก้]ปัจจุบัน พรุทั่วโลกกำลังเผชิญกับภัยคุกคามหลายประการ เช่น:
- การขุดพีต: เพื่อนำไปใช้เป็นเชื้อเพลิง หรือเป็นส่วนผสมในวัสดุปลูกพืช
- การระบายน้ำ: เพื่อเปลี่ยนพื้นที่พรุเป็นพื้นที่เกษตรกรรมหรือเพื่อการพัฒนา
- การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ: ส่งผลกระทบต่อสมดุลของน้ำและอุณหภูมิในพรุ
การอนุรักษ์พรุจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อรักษาระบบนิเวศที่เป็นเอกลักษณ์ แหล่งกักเก็บคาร์บอน และความหลากหลายทางชีวภาพ
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง". กรมพัฒนาที่ดิน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. สืบค้นเมื่อ 2025-07-10.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่า|archive-url=(help)
ดูเพิ่ม
[แก้]แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- Ballynahone Bog (เก็บถาวร)
- Black Spruce Bog (เก็บถาวร) อธิบายประเภทของพรุป่าในอเมริกาเหนือ
- Bog bodies (เก็บถาวร)
