จึงเชียง
เชียง | |
---|---|
เกิด | เชียง, จึงเชียง กรุงศรีอยุธยา อาณาจักรอยุธยา |
เสียชีวิต | ไม่ปรากฏ |
สัญชาติ | ไทยเชื้อสายจีน |
อาชีพ | ท่านผู้หญิงพิษณุโลก (พ.ศ. 2275 - 7 เมษายน พ.ศ. 2310) |
มีชื่อเสียงจาก | สตรีผู้มีบทบาทในการต่อต้านกบฏเจ้าฟ้าจีด |
คู่สมรส | เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) |
บุตร | ไม่ปรากฏ |
บิดามารดา | พระยาราชสุภาวดี (โกวผก) |
ท่านผู้หญิงเชียง มีนามเดิมว่า เชียง[1] หรือ จึงเชียง[2] เป็นท่านผู้หญิงพิษณุโลกในฐานะเอกภริยาของเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) และเป็นสตรีในประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยาที่มีบทบาทในการต่อต้านการเข้ายึดเมืองพระพิษณุโลกของเจ้าฟ้าจีดในช่วงสงครามการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
ประวัติ[แก้]
ในพงศาวดารไทย กล่าวว่า ท่านผู้หญิงเชียง เป็นภรรยาของเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง)[2] ไม่ปรากฎนามมารดา มีนิวาสสถานเดิมในกำแพงเมืองกรุงศรีอยุธยาที่บริเวณบ้านประตูจีนตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เป็นสตรีเชื้อสายจีนบุตรีของพระยาราชสุภาวดี (โกวผก)[3] รั้งตำแหน่งสมุหนายก ชาวจีนสกุลเฉิน (แซ่ตัน หรือแซ่ตั้ง) ย่านบ้านประตูจีน เชื้อสายเจ้าพระยาอภัยราชา (โกวเฮง)[4] สมุหนายก ซึ่งอาจถึงแก่อสัญกรรมในระหว่างการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง[5] และเป็นเครือญาติกับกรมพระเทพามาตย์ (นกเอี้ยง)[3] พระราชชนนีของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
ท่านผู้หญิงเชียงมีญาติพี่น้องร่วมสายเลือด 4 คน ดังนี้[3]
- เจ้าขรัวเงิน
- เจ้าขรัวบุญหลาน เจ้าเมืองจันทบุรี[6] สมัยกรุงธนบุรี
- พระยารามณรงค์ (ขุนรามหมื่นซ่อง)
- เจ้าพระยาสุรบดินทร์สุรินทร์ฦๅไชย (บุญมี)
บรรดาศักดิ์[แก้]
- คุณหญิงเชียง[7]
- ท่านผู้หญิงเชียง[8] มีบรรดาศักดิ์เป็น ท่านผู้หญิงพิษณุโลก ถือศักดินา 5,000 (กึ่งหนึ่งของเจ้าเมืองพิษณุโลก)[9][10] ตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
- พระมเหสี[11] สถาปนาขึ้นเป็นเจ้าโดยเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) หลังจากตั้งชุมนุมเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง)
การต่อต้านการยึดเมืองพิษณุโลกของเจ้าฟ้าจีด[แก้]
ขณะที่เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) กำลังติดศึกรบกับพม่าที่เมืองสุโขทัยอยู่นั้น ที่เมืองพระพิษณุโลกเหลือเพียงขุนนางเพียงบางส่วน กรมขุนสุรินทรสงคราม (เจ้าฟ้าจีด) เสด็จลี้ภัยจากกรุงศรีอยุธยามายังเมืองพิษณุโลกแล้วขึ้นนั่งเมืองเป็นเจ้าเมืองเสียเอง[12]
ท่านผู้หญิงเชียงจึงแอบหนีลงเรือล่องขึ้นไปเมืองสุโขทัยเพื่อบอกความแก่เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) เป็นเหตุให้ต้องเลิกทัพกลางคัน[13] ทำให้ทัพพม่าถือโอกาสเคลื่อนทัพล่วงเลยไปยังกรุงศรีอยุธยา พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา กล่าวว่า[14]
ขณะนั้นจึงเชียงภรรยาเจ้าพระยาพิษณุโลก หนีลงเรือน้อยกับพรรคพวกบ่าวไพร่ขึ้นไป ณ เมืองสุโขทัย แจ้งความแก่เจ้าพระยาพิษณุโลกๆ ก็โกรธ จึงเลิกทัพลงมาชุมพลอยู่ ณ หลังเมืองพิจิตร แล้วยกขึ้นไปตั้งค่าย ณ ท้ายเมืองพิษณุโลก ได้รบกับพวกเจ้าฟ้าจีดหลายเพลา เจ้าฟ้าจีดจึงแตกหนีออกจากเมือง
วัฒนธรรมร่วมสมัย[แก้]
- กรุงแตก[15] นวนิยายอิงประวัติศาสตร์ ประพันธ์โดย หลวงวิจิตรวาทการ (วิจิตร วิจิตรวาทการ) กล่าวถึง ท่านผู้หญิงเชียง ภริยาของเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) กับคุณหญิงนิ่มนวล ภริยาของหลวงจบไกรแดน กับเหตุการณ์ต่อต้านการเข้ายึดเมืองพระพิษณุโลกของเจ้าฟ้าจีด และบทสนทนาระหว่างท่านผู้หญิงเชียงกับหลวงโกษา (ยัง) เรื่องการเชิดชูเจ้าฟ้าจีดขึ้นเป็นเจ้าเมือง
ดูเพิ่ม[แก้]
อ้างอิง[แก้]
- เชิงอรรถ
- ↑ ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม. สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีมหาราช. กรุงเทพฯ : รวมข่าว, 2528. 448 หน้า. หน้า 34.
- ↑ 2.0 2.1 ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา. (พิมพ์ครั้งที่ 6). พระนคร : กรมศิลปากร, 2511. 884 หน้า. หน้า 588.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 เสนีย์อนุชิต ถาวรเศรษฐ. เครือข่ายพระเจ้าตากสินฯ จากสายราชสกุล สมุหนายกบ้านประตูจีน. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2566.
- ↑ มหานุภาพ, พระยา., นายสวน มหาดเล็ก, รวมศักดิ์ ไชยโกมินทร์ และนิธิ เอียวศรีวงศ์. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๕. โคลงยอพระเกียรติพระเจ้ากรุงธนบุรี. นิราศพระยามหานุภาพไปเมืองจีน. กรุงเทพฯ : ชัยวิโรจน์การพิมพ์, 2535. 189 หน้า. หน้า 111.
- ↑ เสนาภูเบศร (ใส สโรบล), พระยา. บทละคอนเรื่องเทพวิไลย. พิมพ์ในงานปลงศพสนองคุณ เหม สโรบล มารดา วันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๔. พระนคร : โสภณพิรรฒธฯากร, 2474. หน้า 5.
- ↑ งานสารสนเทศ สำนักงานเกษตรจังหวัดจันทบุรี. เล่าเรื่องเมืองจันทบูรณ์ เก็บถาวร 2022-12-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2566.
- ↑ หลวงเมือง. (2551, 6 เมษายน). "สายโลหิต (จบ)", ศิลปวัฒนธรรม, 29(4-6): 96.
- ↑ ประยูร พิศนาคะ. สมเด็จพระเจ้าเอกทัศ. กรุงเทพฯ : สำนักหอสมุดกลาง 09, 2515. 472 หน้า. หน้า 167.
- ↑ เฉลิม พงศ์อาจารย์. พื้นฐานอารยธรรมไทย. พิษณุโลก : โครงการตำรา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 2529. 317 หน้า. หน้า 164
- ↑ พิทยา ว่องกุล. วิเคราะห์ประวัติศาสตร์สยามใหม่. กรุงเทพฯ : สถาบันวิถีทรรศน์ , 2550. 264 หน้า. หน้า 157. ISBN 974-774-200-4
- ↑ ประยุทธ สิทธิพันธ์. ต้นตระกูลขุนนางไทย. กรุงเทพฯ : คลังวิทยา, 2505. 544 หน้า. หน้า 127.
- ↑ ฉัตรสุมาลย์ (วรมัย) กบิลสิงห์. เกร็ดประวัติพระเจ้าตากสินมหาราช. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : สองเรา, 2536. 221 หน้า. หน้า 28.
- ↑ วิบูล วิจิตรวาทการ. เรื่องสนุกในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : หมึกจีน, 2540. 248 หน้า. หน้า 95.
- ↑ ดำรงราชานุภาพ สมเด็จฯ กรมพระยา. "เจ้าฟ้าจีดชิงเอาเมืองพิษณุโลก", พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม ๒ ตอน ๑. พระนคร : อักษรนิติ, 2495. 499 หน้า. หน้า 421.
- ↑ วิจิตรวาทการ, พลตรี หลวง. กรุงแตก. เสริมวิทย์บรรณาคาร, 2514. 240 หน้า. หน้า 117-124.