ทัวทารา

ทัวทารา ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไมโอซีน – ปัจจุบัน, 19–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
ทัวทาราเพศผู้ (Sphenodon punctatus)
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Reptilia
อันดับ:	Rhynchocephalia
วงศ์:	Sphenodontidae
สกุล:	Sphenodon Gray, 1831
ชนิดต้นแบบ
Hatteria punctata Gray, 1842
สปีชีส์
S. punctatus (Gray, 1842) (conserved name) S. guntheri Buller, 1877 †S. diversum Colenso, 1885
พื่นที่อาศัยสีแดงเข้ม: (นิวซีแลนด์)
ชื่อพ้อง
Sphaenodon Gray, 1831 (rejected name) Hatteria Gray, 1842 (rejected name) Rhynchocephalus Owen, 1845 (rejected name)

ทัวทารา (อังกฤษ: tuatara) เป็นสัตว์เลื้อยคลานดึกดำบรรพ์ที่สืบเชื้อสายมาจากสัตว์เลื้อยคลานโบราณยุคเดียวกับไดโนเสาร์ ในยุคก่อนประวัติศาสตร์เมื่อกว่า 220 ล้านปีก่อน จัดเป็นสัตว์หายาก และอายุยืน สามารถปรับสภาพตัวเองจนอยู่รอดมาได้ถึงทุกวันนี้ คาดการณ์ว่าปัจจุบันมีจำนวนประชากรเหลืออยู่ในธรรมชาติราว 50,000 ตัว

ทัวทารา จัดเป็นสัตว์ที่อยู่ในสกุล Sphenodon พบเฉพาะบนเกาะเหนือ ของนิวซีแลนด์เพียงแห่งเดียวในโลกเท่านั้น มีทั้งหมด 3 ชนิด (สูญพันธุ์ไปแล้ว 1 ชนิด) ในอันดับ Rhynchocephalia ที่มีชีวิตอยู่เมื่อ 200 ล้านปีก่อน ขนาดลำตัวของทัวทาราเล็กกว่าบรรพบุรุษมาก โดยมีความยาวจากหัวถึงหางแค่ 32 นิ้วเท่านั้น ตรงแนวสันหลังจะมีรอยหยักขึ้นมาแบบเดียวกับไดโนเสาร์ เป็นสัตว์ที่มีอายุยืนยาวได้ถึง 200 ปี และเคลื่อนไหวช้าเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งคำว่า "ทัวทารา" เป็นภาษาเมารี หมายถึง "รอยหยักตรงแนวสันหลัง"

เชื่อว่า บรรพบุรุษของทัวทาราเดินทางมาสู่นิวซีแลนด์จากออสเตรเลียด้วยการเกาะกับของขยะลอยน้ำมากลางทะเลพร้อม ๆ กับการกำเนิดขึ้นมาของผืนดินนิวซีแลนด์เมื่อกว่า 60 ล้านปีก่อน

ทัวทารา มีความแตกต่างจากกิ้งก่า ซึ่งเป็นสัตว์เลื้อยคลานส่วนใหญ่ในปัจจุบัน พอสมควร โดยลักษณะที่สำคัญ คือ ไม่มีช่องเปิดของหูชั้นนอก และไม่มีอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศผู้ ใช้การผสมพันธุ์โดยให้ช่องเปิดใต้ท้องติดกัน และปล่อยน้ำเชื้อผ่านเข้าไป บนกลางหัวของทัวทารามีแผ่นหนังที่คล้ายกับดวงตา ที่ทำหน้าที่เหมือนกับดวงที่สาม เรียกว่า "ตาผนังหุ้ม" สามารถตรวจจับแสงและแรงสั่นสะเทือน รวมทั้งทำหน้าที่เหมือนกับตาของสัตว์ประเภทอื่น ๆ ได้

ทัวทารา ได้ชื่อว่าเป็นสัตว์ที่ซุ่มโจมตีได้อย่างดีเยี่ยม ด้วยเป็นสัตว์ที่เคลื่อนไหวช้า จึงกินแมลงต่าง ๆ ที่อยู่บนพื้นดิน ด้วยการซุ่มนิ่ง ๆ รวมทั้งลูกไม้บางชนิดที่อยู่บนต้น และยังกินแม้แต่ลูกทัวทาราที่เพิ่งฟักจากไข่ใหม่ ๆ ด้วย

ทัวทารา เติบโตเต็มที่เมื่ออายุได้ 70 ปี และเริ่มผสมพันธุ์ได้ตั้งแต่อายุ 20 ปี ซึ่งในปี ค.ศ. 2009 ที่สวนสัตว์ในประเทศอังกฤษ ทัวทาราเพศผู้ตัวหนึ่งอายุ 111 ปี ที่ถูกเลี้ยงในนั้นได้ผสมพันธุ์กับทัวทาราเพศเมีย และได้ไข่และฟักออกเป็นตัวทั้งหมด 11 ตัวด้วยกัน ทัวทาราเมื่อวางไข่เสร็จแล้ว จะไม่กลับมาดูแลหรือฟักไข่ แต่จะปล่อยให้ฟักเองโดยธรรมชาติ ไข่ของทัวทารามีลักษณะเปลือกหยุ่นคล้ายแผ่นหนัง และเมื่อฟักออกมาเป็นตัวแล้ว ทัวทาราขนาดเล็กซึ่งมีความยาวเพียง 3 นิ้ว จะรีบออกมาจากโพรงทันที มิเช่นนั้นจะตกเป็นเหยื่อของทัวทาราตัวโตกว่าได้

แหล่งข้อมูลอื่น

• B. Blanchard; และคณะ (2000). "Tuatara captive management plan and husbandry manual" (PDF). Department of Conservation, Wellington, New Zealand. สืบค้นเมื่อ 26 November 2007.
• "Digimorph – Sphenodon punctatus (tuatara) – 3D visualisations from X-ray CT scans". สืบค้นเมื่อ 8 May 2006.
• "ARKive – images and movies of the Brothers Island tuatara (Sphenodon guntheri)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-06-26. สืบค้นเมื่อ 3 June 2007.
• "Evolution of a third eye in some animals? MadSci Network". สืบค้นเมื่อ 9 August 2007.
• Schwab, IR; O'Connor, GR (2005). "The lonely eye". The British journal of ophthalmology. 89 (3): 256. doi:10.1136/bjo.2004.059105. PMC 1772576. PMID 15751188. สืบค้นเมื่อ 11 October 2006.
• Tuatara เก็บถาวร 2008-10-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน in Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand
• Specimens of Tuatara in the collection of the Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa
• "Tuatara reptile slices food with 'steak-knife teeth'" BBC Nature. Retrieved 8 January 2014.