Nepenthes distillatoria

Nepenthes distillatoria
	ภาพที่ตีพิมพ์ในยุคแรกๆของหม้อข้าวหม้อแกงลิง, ตีพิมพ์ในชื่อ "Utricaria vegetabilis zeylanensium" (N. distillatoria)
สถานะการอนุรักษ์
	; ไม่มั่นคง (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช (Plantae)
หมวด:	Magnoliophyta
ชั้น:	Magnoliopsida
อันดับ:	Caryophyllales
วงศ์:	Nepenthaceae
สกุล:	Nepenthes
สปีชีส์:	N. distillatoria
ชื่อทวินาม
	Nepenthes distillatoria; L. (1753)
ชื่อพ้อง
	Bandura zeylanica; Burm. ex Brongn. (1824) nom.illeg.; Nepenthes chapmanii; Balakr. (1970) ; Nepenthes destillatoria; Danser (1928) sphalm.typogr.; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: Brion (1855) ; [=N. madagascariensis]; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: Jack (1835) ; [=N. gracilis]; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: Jeanneney (1894) ; [=N. vieillardii]; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: R.Grah. (1827) ; [=N. khasiana]; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: Steud. (1841) ; [=N. mirabilis]; Nepenthes distillatoria; auct. non L.: Wall. (1828) ; [=N. distillatoria/N. gracilis]; Nepenthes hirsuta var. glabrescens; W.G.Sm. (1882) ; Nepenthes hirsuta var. glabrescens rubra; auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols. (1892) ; Nepenthes indica; Poir. (1797) nom.illeg.; Nepenthes rubra; auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols. (1886) ; Nepenthes smithii; Beck (1895) nom.illeg.; Nepenthes speciosa; Hort. ex Beck (1895) nom.illeg.; Nepenthes trichocarpa; auct. non Miq.: Hort. ex Hort.Bednar in sched. (1993) ; Nepenthes zeylanica; (Burm. ex Brongn.) Raf. (1836) ; Nepenthes zeylanica var. rubra; auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols. (1877) ; "Bandura cingalensium"; Ray (1686) ; "Bandura zingalensium"; Breyne (1680) ; "Miranda herba"; Bartholinus (1677) ; "Nepenthes ceylanicum flore minore"; Breyne (1689) ; "Planta mirabilis distillatoria"; H.N.Grimm (1682) ; "Utricaria vegetabilis zeylanensium"; Plukenet (1696) ;

Nepenthes distillatoria (จากภาษาละติน: destillo = กลั่น, -oria = ที่ตอนปลาย; บางสิ่งจากของเหลวที่กลั่นตัว นั่นก็คือ หม้อ) เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงถิ่นเดียวจากศรีลังกา เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงชนิดที่สองที่ถูกแจงลักษณะและเป็นชนิดแรกที่ถูกจัดอยู่ภายใต้อนุกรมวิธานของลินเนียส มันเป็นชนิดต้นแบบของสกุล

Botanical history[แก้]

N. distillatoria เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงชนิดที่สองที่ถูกพรรณาลักษณะต่อจาก N. madagascariensis ในปี ค.ศ. 1677 บาร์โทลินูซ์ (Bartholinus) ได้กล่าวถึงมันภายใต้ชื่อ "สมุนไพรอันน่าพิศวง" (Miranda herba) ^[1] 3 ปีต่อมา พ่อค้าชาวดัตช์ที่ชื่อเจคอบ เบรนี (Jacob Breyne) อ้างว่าพืชชนิดนี้เป็น Bandura zingalensium ซึ่งเป็นชื่อเรียกในท้องถิ่น^[2] ในภายหลัง Bandura ได้กลายเป็นชื่อที่ใช้เรียกหม้อข้าวหม้อแกงลิงทั่วไปจนกระทั่งลินเนียสได้ตั้งชื่อ นีเพนเธส ขึ้นในปี ค.ศ. 1737^[3]

N. distillatoria ถูกจัดจำแนกอีกครั้งในปี ค.ศ. 1683 โดยแพทย์ชาวสวีเดน ที่ชื่อเอช.เอ็น. กริม (H. N. Grimm) ^[4] กริมได้เรียกมันว่า Planta mirabilis distillatoria หรือ "พืชกลั่นน้ำอันน่าอัศจรรย์" และเป็นครั้งแรกที่มีภาพประกอบอย่างละเอียดของพืชชนิดนี้^[3] 3 ปีต่อมา ในปี ค.ศ. 1686 นักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษที่ชื่อจอน เรย์ (John Ray) อ้างคำพูดของกริมมากล่าวดังนี้:^[5]

รากดูดความชุ่มชื้นจากดินด้วยความช่วยเหลือของแสงอาทิตย์เข้าสู่ตัวมัน แล้วส่งผ่านไปยัง ลำต้น ก้าน ใบที่น่ากลัวของมัน ไปสู่ภาชนะตามธรรมชาติ แล้วเก็บกักไว้จนกว่ามนุษย์จะต้องการมัน [แปลจากภาษาละตินใน หม้อข้าวหม้อแกงลิงจากบอร์เนียว]^[3]

ลินเนียสได้ใช้คำระบุชนิดดั้งเดิมของกริมในการตั้งชื่อ N. distillatoria ในปี ค.ศ. 1753

นิเวศวิทยา[แก้]

N. distillatoria เป็นพืชถิ่นเดียวของศรีลังกาและเป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงเพียงชนิดเดียวจากประเทศนี้ พบในพื้นที่เปียกชื้นตามป่าละเมาะ, ริมถนน, พื้นที่เปิดโล่ง และในป่า N. distillatoria ขึ้นที่ความสูง 0 ถึง 700 ม.จากระดับน้ำทะเล^[6]

เท่าที่รู้ N. distillatoria ไม่มีลูกผสมตามธรรมชาติ

หน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิด[แก้]

Nepenthes distillatoria var. rubra (auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols.) Hort.Veitch ex Macf. (1908)
Nepenthes distillatoria vera D.Moore (1872) nom.illeg.

อ้างอิง[แก้]

↑ Bartholinus 1677. Miranda herba. Acta Medica et Philosophica Hafniensa 3: 38.
↑ Breyne, J. 1680. Bandura zingalensium etc. Prodromus Fasciculi Rariorum Plantarum 1: 18.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
↑ Grimm, H.N. 1683. Planta mirabilis destillatoria. In: Miscellanea curiosa sive Ephemeridum. Med. Phys. Germ. Acad. Nat. Cur. Decuriae 2, ann. prim. p. 363, f. 27.
↑ Ray, J. 1686. Bandura cingalensium etc. Historia Plantarum 1: 721–722.
↑ Clarke, C.M., R. Cantley, J. Nerz, H. Rischer & A. Witsuba (2000). Nepenthes distillatoria. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006. Retrieved on 06 May 2006. Listed as Vulnerable (VU B1+2d v2.3).

Athauda, S.B.P., H. Inoue, A. Iwamatsu & K. Takahashi 1998. Acid Proteinase from Nepenthes distillatoria (Badura). In: James, M.N.G. (ed.) Aspartic Proteinases: Retroviral and Cellular Enzymes. Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 436. Plenum Press, New York. pp. 453–458.
Athauda, S.B.P., K. Matsumoto, S. Rajapakshe, M. Kuribayashi, M. Kojima, N. Kubomura-Yoshida, A. Iwamatsu, C. Shibata, H. Inoue & K. Takahashi 2004. Enzymatic and structural characterization of nepenthesin, a unique member of a novel subfamily of aspartic proteinases.PDF (1.32 MiB) (manuscript BJ20031575) Biochemical Journal 381 (1) : 295–306.
Oudemans, A.C. 1915. Die lebenden Bwohner der Kannen der insektenfressenden Pflanze Nepenthes distillatoria auf Ceylon (K Guenther). Zeitschrift für wissenschaft Insektenbiologie 11: 242–243.

[1] Bartholinus 1677. Miranda herba. Acta Medica et Philosophica Hafniensa 3: 38.

[2] Breyne, J. 1680. Bandura zingalensium etc. Prodromus Fasciculi Rariorum Plantarum 1: 18.

[P&L-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.

[4] Grimm, H.N. 1683. Planta mirabilis destillatoria. In: Miscellanea curiosa sive Ephemeridum. Med. Phys. Germ. Acad. Nat. Cur. Decuriae 2, ann. prim. p. 363, f. 27.

[5] Ray, J. 1686. Bandura cingalensium etc. Historia Plantarum 1: 721–722.

[6] Clarke, C.M., R. Cantley, J. Nerz, H. Rischer & A. Witsuba (2000). Nepenthes distillatoria. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006. Retrieved on 06 May 2006. Listed as Vulnerable (VU B1+2d v2.3).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]