ตะพาบม่านลาย

ตะพาบม่านลาย
ตะพาบม่านลายอินเดีย (C. indica)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์ Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง Chordata
ชั้น:	สัตว์เลื้อยคลาน Reptilia
อันดับ:	เต่า Testudines
อันดับย่อย:	อันดับย่อยเต่า Cryptodira
วงศ์:	วงศ์ตะพาบ Trionychidae
วงศ์ย่อย:	วงศ์ย่อยตะพาบ Trionychinae
สกุล:	Chitra Chitra Gray, 1844

ตะพาบม่านลาย (อังกฤษ: Narrow headed softshell turtles) เป็นสกุลของสัตว์เลื้อยคลานจำพวกตะพาบ 3 ชนิด ใช้ชื่อสกุลว่า Chitra (/ชิ-ตร้า/)

มีรูปร่างโดยรวมคือ เป็นตะพาบที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก หัวและตามีขนาดเล็ก เมื่อโตเต็มที่ ขนาดกระดองยาวได้ถึงเมตรเศษ น้ำหนักกว่า 120–200 กิโลกรัม กระดองแบนเรียบสีครีมหรือสีเนื้อ มีจุดเด่นที่เป็นลักษณะสำคัญ คือ มีลายสีน้ำตาลแลดูสวยงาม ที่ขนาดและลักษณะแตกต่างออกไปในช่วงวัยและชนิดพันธุ์ หัวเล็ก เท้าเป็นแผ่นผังผืด มีเล็บใหญ่แข็งแรง กรามแข็งแรงใช้สำหรับขบกัดสัตว์น้ำที่มีเปลือกแข็งและสัตว์มีกระดูกสันหลังบางประเภท เช่น กบหรือเขียด เป็นอาหารได้เป็นอย่างดี

พบกระจายพันธุ์เฉพาะแม่น้ำขนาดใหญ่บางสายเท่านั้น ในอนุทวีปอินเดียและภูมิภาคอินโดจีน เช่น ไทย, พม่า, มาเลเซีย และอินโดนีเซีย

ปัจจุบันจำแนกออกได้ 3 ชนิด คือ

• ตะพาบม่านลายไทย (Chitra chitra)
• ตะพาบม่านลายอินเดีย (Chitra indica)
• ตะพาบม่านลายพม่า (Chitra vandijki)

มีพฤติกรรม คือ เป็นตะพาบที่ชอบซุ่มซ่อนตัวอยู่ใต้พื้นทรายที่มีน้ำไหลเพื่อรอดักเหยื่อ โดยจะไม่ขึ้นมาบกบนเลย นอกจากเพื่อวางไข่เท่านั้น โดยจะขุดหลุมวางไข่บนหาดทรายริมแม่น้ำเหมือนกับเต่าน้ำและตะพาบชนิดอื่น ออกไข่ครั้งโดยเฉลี่ยครั้งละ 60–100 ฟอง ใช้เวลาฟักเป็นตัวนาน 65 วัน

เป็นตะพาบที่มีขนาดใหญ่และลวดลายที่สวยงาม จึงทำให้ตะพาบม่านลายทุกชนิดกลายเป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ในธรรมชาติ เพราะถูกจับมาขายเพื่อเป็นสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะในชนิด C. chitra ที่พบได้ในภาคกลางของไทย ที่ไม่มีรายงานการพบในธรรมชาติมานานกว่า 30 ปีแล้ว

แต่ในปัจจุบัน สามารถเพาะขยายพันธุ์ได้แล้วในที่เลี้ยงในทุกชนิด แต่ก็มีสนนราคาขายที่แพงมาก

รูปภาพ

• 
  โครงกระดูกของตะพาบม่านลายอินเดีย
• 
  ภาพวาดตะพาบม่านลายไทย
• 
  กระดองของตะพาบม่านลายไม่ทราบชนิด ในพิพิธภัณฑ์ ที่กรุงเบอร์ลิน

อ้างอิง

บรรณานุกรม

• Gray JE (1844). Catalogue of the Tortoises, Crocodiles, and Amphisbænians, in the Collection of the British Museum. London: Trustees of the British Museum. (Edward Newman, printer). viii + 80 pp. (Chitra, new genus, p. 49).
• Rhodin, Anders G.J.; van Dijk, Peter Paul; Iverson, John B.; Shaffer, H. Bradley (2010-12-14). "Turtles of the World 2010 Update: Annotated Checklist of Taxonomy, Synonymy, Distribution and Conservation Status" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-17. สืบค้นเมื่อ 2010-12-15.