จารึกกัลยานี
| ผู้ประพันธ์ | พระเจ้าธรรมเจดีย์ |
|---|---|
| ชื่อเรื่องต้นฉบับ | ကလျာဏီကျောက်စာ |
| ผู้แปล | ตอเซนโก |
| ประเทศ | อาณาจักรหงสาวดี |
| ภาษา | มอญ บาลี โดยอักษรพม่า |
| ชุด | บันทึกเหตุการณ์พม่า |
| ประเภท | บันทึกเหตุการณ์, ประวัติศาสตร์ |
| วันที่พิมพ์ | ค.ศ. 1476 (ล่าสุด ค.ศ. 1477 และ 1479) |
พิมพ์ในภาษาอังกฤษ | ค.ศ. 1892 |
จารึกกัลยานี (พม่า: ကလျာဏီကျောက်စာ) ตั้งอยู่ในเมืองพะโค ประเทศพม่า เป็นศิลาจารึกที่พระเจ้าธรรมเจดีย์ แห่งอาณาจักรหงสาวดี สร้างขึ้นระหว่างปี ค.ศ. 1476 และ ค.ศ. 1479 ที่อุโบสถกัลยานี (กัลยานีสีมา) นอกเมืองพะโค จารึกเพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงการปฏิรูปศาสนาพุทธในดินแดนมอญ ตามประเพณีมหาวิหารของศรีลังกา ระหว่างปี ค.ศ. 1476 ถึง ค.ศ. 1479[1] จารึกเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญที่สุดของการติดต่อทางศาสนาระหว่างมอญและศรีลังกา[2]
พระเจ้าธรรมเจดีย์อดีตพระภิกษุ ทรงประกาศในจารึกว่าพุทธศาสนาในดินแดนรามัญเสื่อมถอยลง เมื่อการแบ่งแยกนิกายพัฒนาไป ทั้งหมดก็ขยายออกไปมากขึ้นเรื่อย ๆ จากความบริสุทธิ์ดั้งเดิม ทรงทำแบบอย่างกษัตริย์พุทธที่ดี เช่น พระเจ้าอโนรธา, พระเจ้าสี่ตู่ที่ 2 ของพุกาม และปรากรมพาหุที่ 1 ของศรีลังกา ตามที่พระองค์ดำริเพื่อรักษาศาสนาให้บริสุทธิ์และปฏิรูปสงฆ์แบบพุทธเถรวาทตามที่ตั้งใจ จึงได้ส่งคณะสงฆ์ไปศรีลังกาเพื่ออุปสมบทใหม่ตามประเพณีมหาวิหาร เหมือนดังพระเจ้าสี่ตู่ที่ 2 ได้ทรงกระทำ[3]
จารึกได้ชื่อนี้เพราะคณะสงฆ์มอญได้อุปสมบทใหม่ที่แม่น้ำกัลยานี (ปัจจุบันอยู่ในโคลัมโบ) จารึกสามก้อนแรกเป็นภาษาบาลีที่จารึกด้วยอักษรพม่า จารึกส่วนที่เหลือเป็นภาษามอญ จารึกสูง 7 ฟุต (2.1 เมตร) กว้าง 4 ฟุต 2 นิ้ว (1.27 เมตร) และหนา 1-ฟุต-3-นิ้ว (0.38-เมตร) มีการจารึกไว้ทั้งสองด้าน โดยมีข้อความยาว 70 บรรทัดในแต่ละด้าน ตัวอักษรสามตัวต่อหนึ่งนิ้ว (2.54 ซม.)[1]
แผ่นจารึกเดิมบางส่วนถูกทำลายโดยชาวโปรตุเกส ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 และกองทหารโก้นบอง ในปี ค.ศ. 1757 ต้นฉบับใบลานที่ได้รับการเก็บรักษาไว้อย่างดีหลายฉบับยังคงหลงเหลืออยู่ ตอเซนโก แปลจารึกจากต้นฉบับใบลานเป็นภาษาอังกฤษและภาษาบาลีโดยเขียนด้วยอักษรละติน[1]
อ้างอิง
[แก้]- เชิงอรรถ
- บรรณานุกรม
- Aung-Thwin, Michael A. (2005). The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824828868.
- Blagden, C.O. (1935). "Epigraphica Zeylanica". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. London: Cambridge University Press for the Society.
- Sirisena, W.M. (1978). Sri Lanka and South-East Asia: Political, Religious and Cultural Relations from A.D. C. 1000 to C. 1500 (illustrated ed.). Brill Archive. p. 186. ISBN 9789004056602.
- Taw, Sein Ko (1892). The Kalyani Inscriptions Erected by King Dhammaceti at Pegu: Text and Translation (PDF). Rangoon: The Superintendent, Government Printing, Burma.
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศวรฤทธิ์ (1925). จารึกกัลยาณี เรื่องพงศาวดารสมณวงศ์นิกายฝ่ายใต้ คำจารึกภาษามคธ. ประเทศไทย: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.