ราตรี ศรีวิไล
ราตรี ศรีวิไล | |
|---|---|
| ชื่อเกิด | ราตรีศรีวิไล บงศิริพร |
| รู้จักในชื่อ | ราชินีหมอลำซิ่ง[1] |
| เกิด | 2 มกราคม พ.ศ. 2495 |
| ที่เกิด | อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม 44130 |
| แนวเพลง | ลูกทุ่ง หมอลำ |
| อาชีพ | นักร้อง, หมอลำ, ครูอาจารย์ |
ดร.ราตรี ศรีวิไล หรือ ราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำประยุกต์) ประจำปีพุทธศักราช 2565 (2 มกราคม พ.ศ. 2495 - ) เป็นนักร้องลูกทุ่งหญิงสไตล์อีสาน แนวหมอลำประยุกต์ ได้รับสมญานามว่า "ราชินีหมอลำซิ่ง" มีชื่อเสียงโด่งดังทั้งในและต่างประเทศ
ประวัติ[แก้]
ดร.ราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร เดิมชื่อ ราตรีศรีสวัสดิ์ อุ่นทะยา ปัจจุบันเปลี่ยนมาเป็น "ราตรีศรีวิไล" ตามนามฉายาที่ใช้ในการแสดงหมอลำคือ "หมอลำราตรีศรีวิไล" เกิดเมื่อวันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2495 ที่อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม เป็นบุตรของนายเสริม นาห้วยทราย และนางหมุน นาห้วยทราย ซึ่งทั้งสองคนมีอาชีพเป็นศิลปินหมอลำกลอนและนักประพันธ์กลอนลำ
ปี พ.ศ. 2517 ได้สมรสกับ นายวิชิต บงสิทธิพร อาชีพรับราชการ มีบุตรด้วยกัน 2 คน คือ นายธนกร บงสิทธิพร และนางสาวโยธิกาศรีวิไล บงสิทธิพร อาชีพศิลปิน ด้านดนตรี (หมอแคน) หน่วยงานที่สังกัดศูนยก์ารเรียนภูมิปัญญาไทยแม่ครูราตรีศรีวิไล ด้านศิลปกรรมการแสดงพื้นบ้าน (หมอลำ) ตั้งอยู่ที่บ้านเลขที่ 41/60 ซอยหมู่บ้านเสรี ถนนมิตรภาพ อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น
การศึกษา
- ปี พ.ศ. 2505 จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนน้ำสวยมิตรภาพ ตำบลสระใคร อำเภอสระใคร จังหวัดหนองคาย
- ปี พ.ศ. 2524 จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จากศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน โรงเรียนเชียงยืนพิทยาคม อำเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม
- ปี พ.ศ. 2542 จบชั้นมธัยมศึกษา จากศูนย์บริการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2547 จบปริญญาตรี หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาพัฒนาชุมชน จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเลย
- ปี พ.ศ. 2554 จบปริญญาโท ปริญญาศิลปกรรมศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาดุริยางคศิลป์ วิชาเอกหมอลำ จากวิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
- ปี พ.ศ. 2557 จบปริญญาเอก สาขาวิชาดุริยางคศิลป์ วิชาเอกดนตรีวิทยา จากวิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
ปัจจุบัน
- ครู สอนการแสดงพื้นบ้าน (หมอลำ) ศูนยก์ารเรียนภูมิปัญญาไทยแม่ครูราตรีศรีวิไล ด้านศิลปกรรมการแสดงพื้นบ้าน (หมอลำ)
- นายกสมาคมหมอลำ จังหวัดขอนแก่น
- อุปนายกสมาคมหมอลำอีสาน
- อาจารย์พิเศษ (ในตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญด้านหมอลำและประพันธ์กลอนลำ) สอนนักศึกษาระดับปริญญาโทและปริญญาเอก สาขาวิชาวิจัยวัฒนธรรม ศิลปกรรมและการออกแบบ วิชาเอกศิลปะการแสดงหมอลำขั้นสูง และศิลปะการแสดงนาฏยศิลป์ขั้นสูง รวมทั้งเป็นกรรมการที่ปรึกษาร่วมในการควบคุมสอบป้องกันวิทยานิพนธ์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
- อุปนายก สมาคมสื่อมวลชนจังหวัดขอนแก่น
รางวัลเกียรติยศ[แก้]
- ปี พ.ศ. 2516 รับพระราชทานรางวัล พวงมาลัยดอกไม้สดจาก สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ มอบโดยตัวแทนพระองค์ จากการแสดงหมอลำกลอน ในงาน “จัดช่อดอกไม้” ณ หอศิลป์พีระศรี
- ปี พ.ศ. 2532 รับโล่ประกาศเกียรติคุณ จาก ฯพณฯ พลตรีสนั่น ขจรประศาสตร์ ในงานพุทธศาสนากับการอนุรักษ์ป่าไม้ ณ ป่าภูเม็งทอง “วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ และกรมป่าไม้ กระทรวงเกษตร” อำเภอหนองเรือ จังหวัดขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2532 รับพระราชทานรางวัลชนะเลิศอันดับ 1 การแต่งกลอนลำโครงการอีสานเขียว จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 มอบโดย ฯพณฯ ท่านพลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ เนื่องในงานประกวดการแสดงพื้นบ้านประเภทลำกลอน โครงการอีสานเขียว ณ สถานีโทรทัศน์แห่งประเทศไทย จังหวัดขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2532 รับใบประกาศเกียรติคุณ จากกระทรวงสาธารณสุข โดยการได้รับแต่งตั้งให้เป็นคณะกรรมการทำงานโครงการรณรงค์อีสานไม่กินปลาดิบ และรับโล่รางวลัจาก กระทรวงสาธารณสุข ในการแสดงหมอลำ “โครงการคาราวานอีสานไม่กินปลาดิบ” 17 จังหวัดภาคอีสาน (ปี 2532-2534)
- ปี พ.ศ. 2534 รับประทานถ้วยรางวัลชนะเลิศอันดับ 1 การประกวดหมอลำในหัวข้อเรื่อง “เทิดพระเกียรติพระเจ้าตากสินมหาราช” จากพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ มอบรางวัลโดย นายกเทศมนตรีเทศบาลพัทยา ณ เมืองพัทยา จังหวัดชลบุรี จัดโดยเทศบาลเมืองพัทยา จังหวัดชลบุรี
- ปี พ.ศ. 2536 รับโล่ประกาศเกียรติคุณ การในการแสดงงานมกรรมนานาชาติ เมืองหนานหนิง ประเทศจีน
- ปี พ.ศ. 2537 รับพระราชทานรางวัลจาก “สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” โดยได้รับคัดเลือกเชิดชูเกียรติจากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติให้เป็น “ผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรม สาขาวรรณศิลป์” (ประพันธ์กลอนลำ)
- ปี พ.ศ. 2537 ได้รับเหรียญเชิดชูเกียรติ ด้านวัฒนธรรม สาขาศิลปะการแสดง “ลำซิ่ง” จากสำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2541 ได้รับพระราชทานรางวัลจาก “สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามบรมราชกุมาร” โดยการคัดเลือกและยกย่องเชิดชูเกียรติจากสำนักงานคณะกรรมการเยาวชนแห่งชาติ ให้เป็น “ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อเยาวชน สาขาสื่อมวลชน”
- ปี พ.ศ. 2543 รับรางวัลเข็มและใบประกาศเชิดชูเกียรติ “ครูภูมิปัญญาไทย (รุ่นที่ ๑)” ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ โดยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เป็นองค์ประธานงาน จัดโดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ
- ปี พ.ศ. 2546 ได้รับโล่เชิดชูเกียรติที่ได้เป็นผู้นำวัฒนธรรมและอัตลักษณ์มาเป็นกระบวนการในการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพและการไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาท จากกระทรวงยุติธรรมร่วมกับมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
- ปี พ.ศ. 2547 รับโล่รางวัลจาก ฯพณฯ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ โดยการคัดเลือกแต่งตั้งจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น ในวาระครบรอบ 40 ปี มหาวทิยาลยัขอนแก่น ให้เป็น “สุดยอดศิลปินอีสาน”
- ปี พ.ศ. 2552 ได้รับเชิดชูเกียรติให้เป็น “ผู้ใช้ภาษาไทยถิ่นดีเด่น” จากกระทรวงวัฒนธรรม เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ รับมอบรางวัลจากนายกรัฐมนตรี (นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ)
- ปี พ.ศ. 2554 รับโล่รางวัลเชิดชูเกียรติ “ศิลปินมรดกอีสาน” จากมหาวิทยาลัยจังหวัดขอนแก่น สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำกลอนประยุกต์) เนื่องในวโรกาสคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และวันอนุรักษ์มรดกไทย จัดโดยมหาวิทยาลัยขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2554 รับโล่รางวัลเกียรติคุณ จากรัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรม โดยการคัดเลือก จากคณะกรรมการกระทรวงวัฒนธรรม ให้เป็น “ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อกระทรวงวัฒนธรรม” จัดโดยกระทรวงวัฒนธรรม
- ปี พ.ศ. 2555 รับรางวัลเชิดชูเกียรติครูสอนดี ระดับประเทศ จากรัฐมนตรีกระทรวงศึกษาธิการ ณ โรงแรมโนโวเทล อิมแพ็ค เมืองทองธานี จัดโดยกระทรวงศึกษาธิการ
- ปี พ.ศ. 2556 เข้ารับพระราชทานรางวัลพระธาตุนาดูนทองคำ ประเภทบุคคลดีเด่นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สาขาทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวันพระราชทานปริญญาบัตร ประจำปี พุทธศักราช 2556 ณ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 17 ธันวาคม 2556[2]
- ปี พ.ศ. 2557 รับโล่เชิดชูเกียรติ “ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ” โดยได้คัดเลือกแต่งตั้งจากสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
- ปี พ.ศ. 2558 วันที่ 15 ธันวาคม รับพระราชทานรางวัล “ผู้มีผลงานกิจกรรมนันทนาการดีเด่น กิจกรรมดนตรีและร้องเพลง” จากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ เป็นตัวแทนมอบประทานโล่เกียรติคุณ
- ปี พ.ศ. 2559 รับมอบประทานโล่รางวัล เหมราช บุคคลต้นแบบแห่งปี จากหม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล สาขา “ผู้นำด้านวัฒนธรรมต้นแบบ” ณ ศูนย์ประชุม ธรรมศาสตร์รังสิต จัดโดยมูลนิธิดินดีน้ำใสแห่งประเทศไทย
- ปี พ.ศ. 2560 รับพระราชทานรางวัล “สตรีไทยดีเด่น” จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ ห้องรอยัลจูบิลี่บอลรูม อาคารชาเลนเจอร์ ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุมอิมแพ็ค เมืองทองธานี
- ปี พ.ศ. 2560 รับมอบประทานโล่รางวัล เหมราช บุคคลต้นแบบแห่งปี จากหม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล สาขา“ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติ” ณ ศูนย์ประชุมธรรมศาสตร์ รังสิต จัดโดยมูลนิธิดินดีน้ำใสแห่งประเทศไทย
- ปี พ.ศ. 2560 รับพระราชทานรางวัล “ครูสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรกรี” จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มอบโดยนายธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
- ปี พ.ศ. 2560 เข้ารับเข็มเชิดชูเกียรติรางวัล “สตรีไทยดีเด่น” จากนายกสมาคมสตรีไทย ณ ศูนย์แสดงสินค้าอิมแพค เมืองทองธานี หน่วยงานส่งเสริมกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์
- ปี พ.ศ. 2561 รับมอบโล่ประกาศเกียรติคุณ “สตรีดีเด่น ด้านศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม” เนื่องในวันสตรีสากล ณ ห้องจูบิลี่ อาคารชาเลนเจอร์ อิมแพ็ค เมืองทองธานี โดยพลเอก ฉัตรชัย สาริกัลยะ รองนายกรัฐมนตรี เป็นประธานในพิธีเปิดและมอบรางวัล หน่วยงานที่ส่งเสริมกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์
- ปีพ.ศ. 2561 รับใบประกาศเกียรติคุณจากรัฐมนตรีกระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย์ จากโครงการสอนหมอลำ “พรบ. ควบคุมขอทาน” ณ ศูนย์การเรียนภูมิปัญญาไทยด้านศิลปกรรมการแสดงพื้นบ้าน (หมอลำ) แม่ครูราตรีศรีวิไล
- ปี พ.ศ. 2561 รับโล่รางวัล “TMF AWARDS 2018 นวัตกรรมสื่อดีเด่น ห้องเรียนลำฟรีแม่ครูดร.ราตรีศรีวิไล” โดยท่านผู้ว่าราชการจังหวัดมหาสารคาม จากกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ Thai Media Fund
- ปี พ.ศ. 2561 รับโล่รางวัลเหมราช สาขา “ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติ” จาก ฯพณฯ อำพล เสนาณรงค์ องค์มนตรีในรัชกาลที่ 9 ณ ห้องประชุมพุทธวิชชาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฎพระนคร จัดโดยมูลนิธิดินดีน้ำใส
- ปี พ.ศ. 2561 รับโล่รางวัลต้นธรรม สาขา “ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติ” จาก ฯพณฯ อำพล เสนาณรงค์ องค์มนตรีในรัชกาลที่ 9 ณ ห้องประชุมพุทธวิชชาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฎพระนคร จัดโดยมูลนิธิจิตตโสภณภาวนา
- ปี พ.ศ. 2562 รับโล่รางวัลการสนับสนุนโดยการ “ประพันธ์เพลงมาร์ช” การแข่งขันกีฬาสถาบันการพละศึกษาแห่งประเทศไทย ครั้งที่ 43 จัดโดย สถาบันการพละศึกษา
- ปี พ.ศ. 2563 เมื่อ 19 มกราคม เข้ารับมอบประทานรางวัลเหมราช “บุคคลต้นแบบแห่งปี” จากท่านหม่อมหลวงประนัดดา ดิศกุล ในงานพิธีมอบรางวัลเหมราชบุคคลต้นแบบแห่งปี 2563 ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร
- ปี พ.ศ. 2565 รับรางวัล “แม่โขงทองคำ หรือรางวัล โกเด้น แม่โขง อวอร์ด” โครงการสานสัมพันธ์วัฒนธรรมสองฝั่งโขง ไทย-ลาว ฌ โรงเรียนศิลปะแห่งชาติ สปป.ลาว
- ปี พ.ศ 2565 ได้รับโล่รางวัลราชสิงห์ “ผู้ส่งเสริมศิลปะและวัฒนธรรมไทย” จัดโดยสมาคมวีรบุรุษไทยอาสา
- ปี พ.ศ 2565 ได้รับโล่รางวัล เพชรสยาม สาขา "หมอลำ" จากท่านพลเอก ดาวพงษ์ รัตนสุวรรณ องคมนตรี ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม จัดโดย มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทร์เกษม
- ปี พ.ศ 2566 เป็นผู้ได้รับคัดเลือกให้รับรางวัล แคนนาคราช ในงานประชุมนานาชาติ มหกรรมแคนโลก จัดโดยสมาคมหมอแคนจังหวัดขอนแก่น
- ปี พ.ศ. 2566 เมื่อวันที่ 23 สิงหาคม คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม ได้ประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติให้ นางราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำประยุกต์)