ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าทิพเนตร"
ล บริการเปลี่ยนหมวดหมู่อัตโนมัติด้วยบอต |
ล บริการเปลี่ยนหมวดหมู่อัตโนมัติด้วยบอต |
||
บรรทัด 112: | บรรทัด 112: | ||
[[หมวดหมู่:เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์]] |
[[หมวดหมู่:เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์]] |
||
[[หมวดหมู่:นักธุรกิจชาวไทย]] |
[[หมวดหมู่:นักธุรกิจชาวไทย]] |
||
[[หมวดหมู่: |
[[หมวดหมู่:ผู้ได้รับเหรียญรัตนาภรณ์ จ.ป.ร.4]] |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 18:17, 6 พฤศจิกายน 2562
เจ้าทิพเนตร อินทวโรรสสุริยวงศ์ | |
---|---|
ไฟล์:แม่เจ้าทิพเนตรราชเทวี.jpg | |
ภรรยาเจ้านครเชียงใหม่ | |
ดำรงพระยศ | 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2444 – 5 มกราคม พ.ศ. 2453 |
ก่อนหน้า | เจ้าทิพเกสร |
ถัดไป | เจ้าจามรีวงศ์ |
ประสูติ | พ.ศ. 2402 |
ถึงแก่กรรม | 13 มีนาคม พ.ศ. 2461 (58 ปี) |
พระสวามี | เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ |
พระโอรส | เจ้าราชวงศ์ (เลาแก้ว ณ เชียงใหม่) |
ราชวงศ์ | ทิพย์จักร |
เจ้าบิดา | เจ้ามหาเทพ ณ เชียงใหม่ |
เจ้ามารดา | เจ้าทิพโสม ณ เชียงใหม่ |
ศาสนา | พุทธ |
แม่เจ้าทิพเนตร์[1] หรือ เจ้าทิพเนตร อินทวโรรสสุริยวงศ์[2] (นามเดิม: เจ้าทิพเนตร; พ.ศ. 2402—2460) เป็นภรรยาของเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 8 ทั้งยังเป็นธิดาของเจ้ามหาเทพ ณ เชียงใหม่ โอรสองค์ที่ 7 ของพระเจ้ามโหตรประเทศ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 5[3]
ประวัติ
เจ้าทิพเนตร เป็นพระธิดาลำดับที่สามของเจ้ามหาเทพ กับเจ้าทิพโสม ณ เชียงใหม่ เจ้าบิดาเป็นพระโอรสในพระเจ้ามโหตรประเทศ ส่วนเจ้ามารดาเป็นบุตรเจ้าราชบุตร (ธนัญไชย ณ เชียงใหม่) และเป็นหลานของพระยาพุทธวงศ์
จำเดิมเจ้ามหาเทพ ผู้บิดา ไม่ใคร่ลงรอยกับพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงษ์ จนถึงขั้นวิวาท เจ้ามหาเทพจึงถูกกักไปรับราชการที่กรุงเทพมหานครหลายปี เมื่อเจ้าทิพเนตรทรงเจริญพระชันษาสมควรแก่การสมรส พระเจ้าอินทวิชยานนท์ พระชามาดาของพระเจ้ากาวิโลรสทรงเห็นควรที่จะผูกไมตรีกับพระญาติวงศ์สายพระเจ้ามโหตรประเทศ จึงทรงจัดพิธีสู่ขอเจ้าทิพเนตรแก่เจ้าสุริยะ ณ เชียงใหม่ พระโอรสที่ประสูติแต่เจ้ารินคำ ทั้งสองมีพระโอรสเพียงองค์เดียวคือเจ้าราชวงศ์ (เลาแก้ว ณ เชียงใหม่)
ขณะที่ภัสดาเป็นเจ้าอุปราชอย่นั้น รัฐบาลสยามไม่พอใจการทำงานของเจ้าอุปราช (น้อยสุริยะ) เป็นอย่างมาก รัฐบาลสยามถึงกับต้องว่าจ้างชายาของเจ้าอุปราชคอยดูแลและกำกับตัวเจ้าอุปราช ดังโทรเลขของพระยาศรีสหเทพต่อกรมหลวงดำรงราชานุภาพเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2443 ใจความตอนหนึ่งว่า "...ได้จัดตั้งเบี้ยหวัดเจ้าทิพเนตร ปีละ ๕๐๐ รูเปีย เท่ากับแม่นางภัณฑารักษ์ ยกขึ้นให้เปนข้าราชการฝ่ายผู้หญิง เงินเบี้ยหวัดรายนี้ ได้บอกให้เจ้าทิพเนตรเข้าใจว่า ถ้าเจ้าอุปราชเมา หรือไม่รับราชการดี จะลดหย่อนเงินเดือนเสีย ถ้ายังไม่ฟัง ขืนเมาหรือขืนเชื่อคำคนสอพลอยุยง ให้เจ้าทิพเนตรฟ้องต่อข้าหลวงใหญ่ อนึ่งเงินค่าตอไม้ แม่ปิง แม่ฮ่องสอน ซึ่งเจ้าผู้ครองเมืองเก็บได้ จะยกเอาเปนของหลวง..."[4]
ครั้นเมื่อเจ้าสุริยะ ได้ตำแหน่งเป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2444 เจ้าทิพเนตรจึงเป็นภรรยาเอกของเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่
เจ้าทิพเนตร ป่วยเป็นโรคชราถึงแก่กรรม ณ คุ้มเจ้าราชวงศ์ (เลาแก้ว ณ เชียงใหม่) เมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2460 (นับแบบปัจจุบันเป็น พ.ศ. 2461) สิริอายุ 58 ปี[5]
พระกรณียกิจ
เจ้าทิพเนตร ในฐานะที่เป็นเจ้านายในนครเชียงใหม่ ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการพัฒนาเมือง และความเจริญทางเศรษฐกิจ จึงได้จัดตั้งตลาดสดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2442 โดยใช้ชื่อว่า "ตลาดทิพเนตร" ซึ่งเจ้านายฝ่ายเหนือหลายท่าน ได้ร่วมบริจาคทรัพย์ในการก่อสร้าง
ในทางศาสนา เจ้าทิพเนตร มีความเลื่อมใสในพุทธศาสนา โดยได้บริจาคทรัพย์สร้างกุฏิที่วัดหอธรรม จำนวน 2 หลัง ในปี พ.ศ. 2453[1] เพื่อเป็นการทำนุบำรุงศาสนา
สถานที่อันเนื่องมาจากพระนาม
- ตลาดทิพเนตร
- ถนนทิพเนตร
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- แม่แบบ:ต.จ.(ฝ่ายใน)[6]
- พ.ศ. 2451 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 4 (จ.ป.ร.4)[7]
พงศาวลี
พงศาวลีของเจ้าทิพเนตร | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
- ↑ 1.0 1.1 แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกสังฆการี เรื่อง แม่เจ้าทิพเนตรกับเจ้าราชบุตรนครเชียงใหม่ ได้สร้างกุฎิขึ้นที่วัดหอธรรม ๒ หลัง
- ↑ พระโพธิรังสี. เรื่องจามเทวีวงศ์ พงศาวดารเมืองหริภุญไชย : ทั้งภาษาบาฬีและคำแปล. กรุงเทพฯ:โสภณพิพรรฒนากร. 2463
- ↑ เจ้าหญิงทิพเนตร
- ↑ พระบารมีปกเกล้าฯ ยุพราชวิทยาลัย ๑๐๐ ปีนามพระราชทาน. นครเชียงใหม่ : ประวัติศาสตร์ พัฒนาการ การศึกษาและสสังคมเมืองนครเชียงใหม่. พ.ศ. 2548. หน้า 455.
- ↑ "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (ง): 3742. 24 มีนาคม 2460. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help) - ↑ "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ จุลจอมเกล้าฝ่ายใน และฝ่ายน่า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 18 (34): 1157. 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2444.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
(help) - ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัตยุบันฝ่ายใน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 25 (39): 1157. 23 ธันวาคม พ.ศ. 2451.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
(help)
แหล่งข้อมูลอื่น
- ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. 2538. เพ็ชร์ล้านนา. เล่ม 2 เชียงใหม่