ขุนช้าง

ขุนช้าง
ตัวละครใน ขุนช้างขุนแผน
ข้อมูลตัวละครในเรื่อง
เพศ	ชาย
คู่สมรส	แก่นแก้ว วันทอง
ญาติ	ขุนศรีวิชัย (พ่อ) เทพทอง (แม่) พลายงาม (ลูกบุญธรรม)
ศาสนา	ศาสนาพุทธ
บ้านเกิด	สุพรรณบุรี
สัญชาติ	กรุงศรีอยุธยา

ขุนช้าง เป็นตัวร้ายของวรรณคดีไทย เรื่องขุนช้างขุนแผน ขุนช้างเป็นคนหน้าขี้เหร่ หัวก็ล้านมาตั้งแต่กำเนิด รูปร่างก็อ้วน

เนื้อเรื่อง

ขุนช้างเป็นลูกของขุนศรีวิชัยกับนางเทพทอง เกิดที่จังหวัดสุพรรณบุรี ขุนศรีวิชัยเป็นเศรษฐีของเมืองสุพรรณบุรี รับราชการเป็นนายกรมช้างนอก ขุนช้างเป็นเพื่อนเล่นกับพลายแก้ว(ขุนแผน)และนางพิมพิลาไลยมาตั้งแต่เด็กแล้ว

แต่แล้วก็เกิดเรื่องเลวร้ายกับครอบครัวขุนช้าง(เช่นเดียวกับครอบครัวพลายแก้วและครอบครัวพิมพิลาไลย)เมื่อมีโจรกลุ่มหนึ่งบุกเข้ามาปล้นเรือน ขุนศรีวิชัยได้ถูกโจรฆ่าตาย โจรก็เอาทรัพย์สมบัติไปจำนวนหนึ่งเพราะทรัพย์สมบัติของขุนศรีวิชัยมีจำนวนมากทำให้พวกโจรขนไปไม่หมด หลังจากนั้นนางเทพทองก็ปกครองดูแลบ้านแทนสามีที่ตายและเลี้ยงดูขุนช้างเป็นอย่างดี

เวลาผ่านไป ขุนช้างก็ได้เติบโตเป็นผู้ใหญ่และก็ได้เป็นเศรษฐีดูแลกิจการแทนแม่ของตน ขุนช้างก็มีภรรยาหนึ่งคนชื่อนางแก่นแก้ว แต่นางนั่นก็สิ้นใจไปไม่ถึงปี ขุนช้างก็จึงคิดที่จะมีภรรยาคนใหม่โดยคิดจะจีบนางพิมพิลาไลย เพื่อนสมัยเด็ก แต่นางพิมก็ไม่เล่นด้วย ต่อมาขุนช้างก็ได้ไปเข้าร่วมฟังเทศน์มหาชาติที่วัดป่าเลไลย์ โดยมีเณรพลายแก้ว(เพื่อนสมัยเด็กอีกคนหนึ่ง) เทศน์กัณฑ์มัทรี ซึ่งนางพิมพิลาไลยเป็นเจ้าของกัณฑ์เทศน์ นางพิมเลื่อมใสมากจนเปลื้องผ้าสไบบูชากัณฑ์เทศ์ ขุนช้างเห็นเช่นนั้นก็เปลื้องผ้าห่มของตนวางเคียงกับผ้าสไบของนางพิม อธิฐานขอให้ได้นางเป็นภรรยา ทำให้นางพิมโกรธ

ขุนช้างยังไม่ลดละความพยายามที่จะเอานางพิมมาเป็นภรรยาจึงขอให้นางเทพทองผู้เป็นมารดาไปสู่ขอนางพิมที่บ้านของนาง นางพิมก็เห็นท่าไม่ดีจึงเร่งรัดให้เณรพลายแก้วให้มาสู่ขอตนโดยเร็ว ซึ่งนางก็ยื่นเงินมาถุงหนึ่งมาให้พลายแก้วเป็นค่าสิดสอด หลังจากนั่นเณรพลายแก้วก็สึกแล้วให้นางทองประศรีมาสู่ขอนางพิมและแต่งงานกัน เมื่อขุนช้างทราบข่าวก็โกรธแค้นพลายแก้วและคิดหาวิธีที่จะแย่งนางพิมไปจากพลายแก้วให้ได้ไม่ว่าจะถูกหรือผิดก็ตาม

ทางกรุงศรีอยุธยาได้ข่าวว่ากองทัพเชียงใหม่ตีได้เมืองเชียงทอง ซึ่งเป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระพันวษาถามหาเชื้อสายของขุนไกร ขุนช้างซึ่งเข้าไปรับราชการอยู่จึงเล่าเรื่องราวความเก่งกล้าสามาราถของพลายแก้ว เพื่อหวังจะพรากพลายแก้วไปให้ห่างไกลนางพิม สมเด็จพระพันวษาจึงให้ไปตามตัวมาแล้วแต่งตั้งให้เป็นแม่ทัพไปรบกับเมืองเชียงใหม่

ต่อมาขุนช้างทำอุบายนำหม้อใหม่ใส่กระดูกไปให้นางศรีประจันกับนางวันทอง(เปลี่ยนจากนางพิม)ดูว่าพลายแก้วตายแล้วและขู่ว่านางวันทองจะต้องถูกคุมตัวไว้เป็นม่ายหลวงตามกฎหมาย นางวันทองไม่เชื่อ แต่นางศรีประจันคิดว่าจริง ประกอบกับเห็นว่าขุนช้างเป็นเศรษฐีจึงบังคับให้นางวันทองแต่งงานกับขุนช้าง นางวันทองจำต้องตามใจแม่แต่นางไม่ยอมเข้าหอ

ต่อมาเมื่อนางวันทองทราบว่าพลายแก้วยังไม่ตาย เดินทางกลับมาจากรบศึกและได้รับยศถาบรรดาศักดิ์เป็นขุนแผนแสนสะท้าน แต่ขุนแผนก็ได้นางลาวทอง บุตรสาวของแสนคำแมน นายบ้านแห่งจอมทองกับนางศรีเงินยวงมาเป็นภรรยา ทำให้นางวันทองโกรธด่าทอโต้ตอบกับนางลาวทองและลืมตัวพูดก้าวร้าวขุนแผน ทำให้ขุนแผนโมโหพานางลาวทองไปอยู่ที่กาญจนบุรี นางวันก็ยอมตกเป็นภรรยาของขุนช้างด้วยความจำใจ

ต่อมาขุนช้างและขุนแผนเข้าไปรับราชการอบรมในวังและได้มหาดเล็กเวรทั้งสองคน วันหนึ่งนางทองประศรีให้คนมาส่งข่าวว่า นางลาวทองป่วยหนัก ขุนแผนจึงฝากเวรไว้กับขุนช้างแล้วไปดูอาการของนางลาวทอง ตอนเช้าสมเด็จพระพันวษาถามถึงขุนแผน ขุนช้างก็ใส่ร้ายว่าขุนแผนปีนกำแพงวังหนีไปหาภรรยา สมเด็จพระพันวษาโกรธจึงสั่งให้นำตัวนางลาวทองมากักไว้ในวังและสั่งไม่ให้ขุนแผนเข้าวังอีกทำให้ขุนแผนแค้นขุนช้างมาก

เวลาผ่านขุนแผนก็ได้กลับมาที่เมืองสุพรรณบุรีเพื่อมาแย่งชิงนางวันทองจากขุนช้าง ขุนแผนก็ไปที่บ้านของขุนช้างสะกดคนให้หลับหมดแล้วขึ้นไปบนบ้านก็ไปปลุกนางวันทองพาขึ้นม้าหนีเข้าป่าไป ขุนช้างไปฟ้องสมเด็จพระพันวษา พระองค์ให้ทหารตามจับขุนแผน แต่ถูกขุนแผนฆ่าตายไปหลายคน ขุนแผนกับนางวันทองหลบซ่อนอยู่ในป่าจนนางตั้งท้องจึงพากันออกมามอบตัวสู้คดีกับขุนช้างจนขุนช้างแพ้คดี เวลาต่อมาขุนแผนก็ถูกจองจำคุก ขุนช้างจึงพาพรรคพวกมาฉุดนางวันทองไปเป็นภรรยาอีกครั้ง ต่อมานางวันทองก็คลอดลูกชาย แล้วตั้งชื่อให้ว่าพลายงาม ขุนช้างก็รู้ว่าไม่ใช่ลูกของตนก็เกลียดชังพลายงาม วันหนึ่งจึงหลอกพาพลายงามเข้าไปในป่าทุบตีจนสลบแล้วเอาท่อนไม้ทับไว้จึงคิดว่าพลายงามตายแล้วจึงกลับบ้านไปด้วยความดีใจ แต่แท้จริงพลายงามก็ไม่ตายเพราะโหงพรายช่วยไว้และหนีไปอยู่กับนางทองประศรีผู้เป็นย่าที่เมืองกาญจนบุรีและร่ำเรียนวิชาอาคมจนแก่กล้าและไปรับราชการในวัง

เวลาผ่านไปเป็นช่วงที่หลังจากขุนแผนออกจากคุก และพลายงามหรือจมื่นไวยวรนาถได้รับความดีความชอบเป็นอย่างมาก ขุนช้างก็ได้เข้าร่วมงานแต่งงานของพระไวย แต่กลับเมาสุราบุกเข้าไปชกต่อยกับพระไวย ทำให้สมเด็จพระพันวษาตัดสินให้ประหารชีวิตขุนช้าง แต่นางวันทองได้ขอให้พระไวยไปกราบทูลสมเด็จพระพันวษาให้ขออภัยโทษขุนช้าง พระไวยก็ทำตามนั่นทำให้ขุนช้างรอดตาย

ความสิ้นสุดบทบาทของขุนช้าง

ต่อมาพระไวยต้องการให้แม่มาอยู่กับตนและคืนดีกับพ่อ จึงไปลักพานางวันทองมา ขุนช้างเคืองมากไปฟ้องสมเด็จพระพันวษา จึงมีการไต่สวนคดีกันอีกครั้งหนึ่ง ในที่สุดสมเด็จพระพันวษาก็ถามความสมัครใจของนางว่าจะเลือกอยู่กับใคร นางตัดสินใจไม่ได้ สมเด็จพระพันวษาหาว่านางเป็นหญิงสองใจจึงสั่งให้นำตัวไปประหารชีวิต แม้พระไวยพยายามอ้อนวอนขออภัยโทษได้ แต่ไปห้ามการประหารไม่ทัน

หลังงานศพของนางวันทอง ขุนช้างก็อาลัยในตัวนางวันทอง และตัดสินใจออกบวชเป็นเณร* ที่ วัดตะไกร และค้างอยู่ 3 คืน จากนั้นจึงสึกกลับไปเมืองสุพรรณ ดังตัวบทที่กล่าวไว้ว่า

"ขุนช้างนึกมาศรัทธามี วิ่งรี่เข้าไปหาพระหมื่นไวย

บอกว่าดีฉันจะบวชตัว ทูนหัวช่วยบวชเป็นเณรให้

พระไวยบอกว่าข้าจนใจ พึ่งบวชใหม่สวดเรียนก็ไม่รู้

ขุนช้างวางมาจากพระไวย เข้าไปกราบไหว้หลวงตาหนู

ได้เอ็นดูแก่ฉันเถิดท่านครู บวชเณรเถรตู้ให้ฉันที ...

จบแล้วห่มดองครองผ้า รับศีลออกมาหาช้าไม่

นอนค้างอยู่กุฎีที่วัดตะไกร ครบสามคืนสึกไปเมืองสุพรรณ ..."

(เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน 2555 : 694 - 695)

เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน. กรุงเทพฯ : ศิลปาบรรณาคาร, 2555.

ผู้รับบทเป็นขุนช้างในสื่ออื่น

ผู้รับบทเป็นขุนช้าง	เรื่อง	ปี	หมายเหตุ
จร	ภาพยนตร์ ขุนช้างขุนแผน ตอน ขุนช้างถวายฎีกา	พ.ศ. 2478
จอน ใยเจริญ	ภาพยนตร์ ขุนช้างขุนแผน ภาค 4 ตอน ขุนช้างกินเลี้ยง-สร้อยฟ้าทำเสน่ห์	พ.ศ. 2481
เล็ก อ่ำเที่ยงตรง	ภาพยนตร์ พิมพิลาไลย	พ.ศ. 2498
มีศักดิ์ นาครัตน์	ภาพยนตร์ พิมพิลาไล	พ.ศ. 2509
ตรัยเทพ เทวะผลิน	ละครโทรทัศน์ พิมพิลาไลย	พ.ศ. 2522-23
สุประวัติ ปัทมสูตร	ละครโทรทัศน์ พิมพิลาไลย	พ.ศ. 2528
เฉลิมพล บุญรอด	ละครโทรทัศน์ ขุนช้าง ขุนแผน	พ.ศ. 2542
อภิชัย นิปัทธหัตถพงศ์	ภาพยนตร์ ขุนแผน	พ.ศ. 2545
พิสิฐ น้อยวังคลัง	ละครเวที วันทอง เดอะมิวสิคัล	พ.ศ. 2558
ณัทธนพล ทินโรจน์	ภาพยนตร์ ขุนแผน ฟ้าฟื้น	พ.ศ. 2562	ในภาพยนตร์เรื่อง ขุนแผน ฟ้าฟื้น ขุนช้างถูกสะเก็ดสายฟ้าของดาบฟ้าฟื้นใส่หัวเลยทำให้ขุนช้างหัวล้าน
ชาคริต แย้มนาม	ละครโทรทัศน์ วันทอง	พ.ศ. 2564
คณาวุฒิ ไตรพิพัฒนพงษ์	ภาพยนตร์ วันทอง	พ.ศ. 2569

อ้างอิง

• http://www.teenpath.net/content.asp?ID=12180 เก็บถาวร 2010-12-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน