การปิดการเข้าถึงวิกิพีเดียในประเทศตุรกี พ.ศ. 2560

โลโก้วิกิพีเดียภาษาตุรกีที่มีแถบเซ็นเซอร์ปิดข้อความอยู่

โลโก้หลังถูกแบนเป็นเวลา 2 ปี โดยมีข้อความบนแถบแดงว่า "2 yıldır özlüyoruz" ("คิดถึงนายเป็นเวลาสองปี")

จากวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2560 ถึง 15 มกราคม พ.ศ. 2563 วิกิพีเดีย สารานุกรมออนไลน์ ถูกบล็อกในประเทศตุรกี ในวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2560 เจ้าหน้าที่ตุรกีบล็อกการเข้าถึงทางออนไลน์ทุกภาษาทั่วประเทศ การปิดการเข้าถึงนี้ถูกกำหนดตามกฎหมายตุรกีมาตราที่ 5651 เนื่องจากบทความstate-sponsored terrorism (ในฉบับวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2560) ของฉบับภาษาอังกฤษที่กล่าวถึงตุรกีว่าเป็นประเทศที่สนับสนุนรัฐอิสลามอิรักและลิแวนต์กับอัลกออิดะฮ์ ซึ่งศาลตุรกีมองว่าเป็นการชักใยของสื่อมวลชนสาธารณะ

แคเธอรีน มาร์ ประธานกรรมการบริหารมูลนิธิวิกิมีเดียกล่าวในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2561 ว่า มูลนิธิ"ไม่แน่ใจว่าทำไมยังคงถูกแบนอีก" ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2561 หน้าเฟสบุ๊กของวิกิพีเดียเริ่มต้นแคมเปญ"เราคิดถึงตุรกี" (ตุรกี: Özledik) และเปลี่ยนแถบเซ็นเซอร์สีดำบนโลโก้วิกิพีเดียไปเป็นสีแดง และยังมาพร้อมกับแฮชแท็กที่มีชื่อเดียวกัน

ในวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2562 ศาลรัฐธรรมนูญตุรกีกล่าวว่า การบล็อกวิกิพีเดียถือเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน และสั่งให้ยกเลิกการแบนนี้ ในวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2563 จึงมีการยกเลิกการบล็อกวิกิพีเดียในประเทศตุรกี

ภูมิหลัง

บางประเทศได้ตำหนิประเทศตุรกีที่สนับสนุนกลุ่มกบฏชาวอิสลามในประเทศซีเรีย รวมถึงแนวร่วมอัลนุสเราะ (al-Nusra Front) ผู้เกี่ยวข้องกับอัลกออิดะฮ์ในประเทศซีเรีย ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2557 รองประธานาธิบดี โจ ไบเดิน กล่าวว่าประเทศตุรกี ประเทศซาอุดีอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ได้ "เทเงินหลายร้อยล้านเหรียญสหรัฐและอาวุธหลายหมื่นตันให้กับใครก็ตามที่จะต่อสู้กับอัลอะซัด"

การปิดการเข้าถึงเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2560 สองสัปดาห์หลังการลงประชามติรัฐธรรมนูญตุรกีที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 16 เมษายน

เมื่อวันที่ 25 เมษายน ประเทศตุรกีทำการโจมตีทางอากาศต่อสิ่งอำนวยความสะดวกของหน่วยพิทักษ์ของประชาชน (YPG), หน่วยพิทักษ์ของสตรี (YPJ) และพรรคแรงงานเคอร์ดิสถาน (PKK) ในทั้งประเทศซีเรียและอิรัก เป็นเหตุให้ผู้ทำสงคราม 40 คนรวมถึงทหารเพชเมอร์กา (Peshmerga) ห้าคนเสียชีวิต ณ ภูเขาซินจาร์ และผู้ต่อสู้ในหน่วย YPG และ YPJ กว่า 20 คนถูกฆ่าบนภูเขาการาก็อก (Mount Karakoc) ในซีเรีย กองกำลังประชาธิปไตยซีเรีย (Syrian Democratic Forces) หรือ SDF ขู่จะถอนตัวออกจากปฏิบัติการยึดรักกาที่กำลังดำเนินการอยู่หากสหรัฐอเมริกาไม่กำหนดมาตราการหยุดการโจมตีทางอากาศของตุรกีต่อกลุ่มเหล่านี้ สหรัฐตอบรับโดยการเริ่มตรวจตราชายแดนพร้อมกับกองกับ SDF เพื่อหยุดยั้งการต่อสู้ระหว่างพันธมิตรทั้งสอง

เมื่อวันที่ 26 เมษายน ต่อเนื่องจากการกวาดล้างในตุรกี พ.ศ. 2559–2560 (2016–17 Turkish purges) ตำรวจจำนวน 1,009 นายในกองกำลังตำรวจตุรกีถูกคุมตัว โดยถูกกล่าวหาว่าแอบมีความเกี่ยวข้องกับขบวนการกูเลน (Gülen movement) เจ้าหน้าที่จำนวน 9,100 คนถูกปลดออกจากงาน เมื่อวันที่ 29 เมษายน ข้าราชการพลเรือนจำนวน 3,974 คนถูกปลดจากตำแหน่ง สื่อและนักข่าวถูกเพ่งเล็งอย่างหนัก องค์กรข่าว 190 องค์กรถูกแบนและนักข่าวอย่างน้อย 120 คนถูกจำคุก เดอะนิวยอร์กไทมส์ บรรยายการแบนวิกิพีเดียและรายการทีวีเกี่ยวกับการออกเดทว่าเป็น "การขยายการทำลายล้างของความขัดแย้งและการการแสดงออกอย่างเสรี"

บริบททางกฎหมาย

กฎหมายมาตราที่ 5651 หรือร่างรัฐบัญญัติอินเทอร์เน็ต (Internet Act, IA) เริ่มใช้เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 จุดประสงค์ของกฎหมายนี้มีอยู่สองข้อ ข้อแรกคือเพื่อกำหนดความน่าเชื่อถือและความรับผิดชอบของผู้ให้การใช้ส่วนรวม ผู้ให้การเข้าถึง ผู้ให้พื้นที่ และผู้ให้เนื้อหา ซึ่งล้วนเป็นผู้กระทำหลักของอินเทอร์เน็ต อีกเหตุผลคือเพื่อกำหนดขั้นตอนและพื้นฐานเกี่ยวกับอาชญากรรมเฉพาะที่กระทำผ่านอินเทอร์เน็ตและการต่อสู้กับสิ่งเหล่านี้ผ่านผู้ให้เนื้อหา พื้นที่ และการเข้าถึง ไม่นานมานี้ กฎหมายนี้ถูกใช้เพื่อปิดกั้นบุคคล นักข่าว และสื่อ มีการประมาณว่าเว็บไซต์อย่างน้อย 127,000 เว็บถูกปิดการเข้าถึงในประเทศตุรกี พร้อมอีกกว่า 95,000 เว็บเพจ

การปิดการเข้าถึง

แผนภูมิแสดงสถิติการเข้าดูหน้าสำหรับวิกิพีเดียภาษาตุรกีตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์จนถึงพฤษภาคม พ.ศ. 2560 เห็นได้ถึงจำนวนที่ลดลงประมาณ 80% ทันทีหลังปิดการเข้าถึง ด้วยความที่เนื้อหาของวิกิพีเดียเป็นเนื้อหาแบบเปิด เว็บไซต์ทางเลือกอื่น ๆ ยังคงให้ข้อมูลจากสารานุกรมออนไลน์แก่สาธารณะ

เมื่อเช้าของวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2560 หลายเว็บไซต์รายงานว่าตุรกีได้ปิดการเข้าถึงวิกิพีเดียในทุกภาษา สำนักงานเทคโนโลยีการสื่อสารและสารสนเทศของประเทศตุรกีประกาศเพียงว่า "หลังการวิเคราะห์ทางเทคนิคและการคำนึงทางกฎหมายบนฐานของมาตรา 5651 เว็บไซต์นี้ได้ถูกตัดสินวาเข้าข่าย" ผู้ใช้รายงานว่าพวกเขาสามารถเข้าวิกิพีเดียได้ผ่านเครื่องมือ เช่น เครือข่ายส่วนตัวเสมือนส่วนตัวเท่านั้น.

วิธีการเข้าถึงอื่น

ผู้เคลื่อนไหวได้สร้างแบบคัดลอกของวิกิพีเดียภาษาตุรกีบน InterPlanetary File System (IPFS) ซึ่งเป็นวิธีหนึ่งในการจัดการข้อมูลเว็บโดยใช้เทคโนโลยีโอเพนซอร์ซแบบกระจายอำนาจที่รัฐบาลตุรกีไม่สามารถปิดการเข้าถึงได้ TurkceWiki.org มิเรอร์ไซต์ทั้งในภาษาอังกฤษและภาษาตุรกีไม่มีความเกี่ยวข้องกับมูลนิธิวิกิมีเดีย แต่เป็นหนึ่งในมิเรอร์ไซต์ของวิกิพีเดียที่ทำให้ผู้ใช้ในประเทศตุรกีสามารถเข้าถึงวิกิพีเดียได้ อย่างไรก็ตาม มิเรอร์ไซต์ได้ละเว้นส่วนที่ทำให้รัฐบาลตุรกี "ไม่พอใจ" และต้องการให้นำออกจากวิกิพีเดีย

แหล่งข้อมูลอื่น

• European Councils's Venice Commission's Opinion on Law No. 5651
• Wikimedia Foundation urges Turkish authorities to restore access to Wikipedia, Response by the Wikimedia Foundation (WMF)
• Response to 2017 ban in Turkey, Response by the Wikimedia community that complements the WMF response
• Project on Hindi Wikipedia where Wiki-contributions on Turkey were made showing solidarity with Turkish Wikipedians
• TurkceWikipedia.org – A "pirate" website mirroring Wikipedia's Turkish- and English-language content
• Revealed: The Four Articles That Got Wikipedia Banned in Turkey, article in Haaretz