อำเภอมโนรมย์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อำเภอมโนรมย์
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Manorom
คำขวัญ: 
หลวงปู่สุขลือชา เขื่อนเจ้าพระยาลือชื่อ นามระบือสวนนก ส้มโอดกขาวแตงกวา
แผนที่จังหวัดชัยนาท เน้นอำเภอมโนรมย์
แผนที่จังหวัดชัยนาท เน้นอำเภอมโนรมย์
พิกัด: 15°18′34″N 100°5′2″E / 15.30944°N 100.08389°E / 15.30944; 100.08389
ประเทศ ไทย
จังหวัดชัยนาท
พื้นที่
 • ทั้งหมด225.644 ตร.กม. (87.122 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2565)
 • ทั้งหมด31,388 คน
 • ความหนาแน่น139.10 คน/ตร.กม. (360.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 17110
รหัสภูมิศาสตร์1802
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอมโนรมย์ หมู่ที่ 4 ตำบลคุ้งสำเภา อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท 17110
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

มโนรมย์ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดชัยนาท ตามหลักฐานประวัติศาสตร์ปรากฏว่าเป็น “เมือง” มาก่อนซึ่งสร้างขึ้นสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี โดยให้ชื่อว่า “เมืองมโนรมย์ ”

ประวัติ[แก้]

อำเภอมโนรมย์ หรือ "เมืองมโนรมย์" ครั้งแรกตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกบริเวณวัดจวน ตำบลท่าฉนวน ห่างจากที่ว่าการอำเภอปัจจุบัน ไปทางทิศเหนือประมาณ 10 กิโลเมตรแต่เนื่องจากตัวเมืองขณะนั้นอยู่ในที่แคบบริเวณแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกและได้ถูกกระแสน้ำเซาะตลิ่งพัง เหตุนี้จึงย้ายตัวเมืองไปตั้งบริเวณบ้านหาดมะตูม ตำบลศิลาดาน ซึ่งเห็นว่าเป็นบริเวณที่เหมาะสมกว่า

ต่อมาเมื่อสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ได้มีการจัดการปกครองระบบใหม่คือ การปกครองส่วนภูมิภาคปัจจุบันจึงได้ลดเมืองมโนรมย์มาเป็นอำเภออยู่ในเขตการปกครองของจังหวัดชัยนาทขณะนั้นอำเภอมโนรมย์มีเขตการปกครองข้ามไปถึงแม่น้ำสะแกกรัง มีตำบลหาดทนง ตำบลเกาะเทโพ และตำบลท่าซุง อำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานีในปัจจุบัน อยู่ในเขตการปกครองอำเภอมโนรมย์ด้วย สมัยนั้นการคมนาคมขนส่งสินค้าและการสัญจรไปมาของประชาชนในการคมนาคมทางน้ำ โดยอาศัยลำแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นเส้นทางหลักในการคมนาคมทางเรือ บรรทุกสินค้า และคนโดยสารจากจังหวัดนครสวรรค์มาตามลำน้ำเจ้าพระยา และจากจังหวัดอุทัยธานีตามลำน้ำท่าจีนออกทางปากคลองมะขามเฒ่าจะมาจอดพักรอผู้โดยสารและขนส่งสินค้าเข้ากรุงเทพฯ บริเวณอำเภอมโนรมย์ จึงเรียกว่า“ คุ้งสำเภา” ในระยะนั้นอำเภอมโนรมย์ มีความเจริญทางเศรษฐกิจด้านพาณิชยกรรมมาก จึงได้ย้ายเมืองมโนรมย์ และตั้งที่ว่าการอำเภอมโนรมย์ใหม่ (เมื่อปี พ.ศ. 2452) เพื่อให้อยู่ใจกลางเมืองและย่านชุมชนบริเวณตำบลคุ้งสำเภา ซึ่งเป็นที่ว่า การอำเภอมโนรมย์ในปัจจุบันนี้

  • วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดชัยนาท และจังหวัดอุทัยธานี (1,2,3)[1]
    • (1) โอนพื้นที่หมู่ที่ 6 และหมู่ที่ 7 (ในขณะนั้น) ของตำบลท่าซุง อำเภอมโนรมย์ ไปขึ้นกับตำบลสะแกกรัง อำเภอเมืองอุทัยธานี
    • (2) โอนพื้นที่หมู่ที่ 4 (ในขณะนั้น) ของตำบลเกาะเทโพ อำเภอมโนรมย์ ไปขึ้นกับตำบลดอนขวาง อำเภอเมืองอุทัยธานี
    • (3) โอนพื้นที่หมู่ที่ 5 (ในขณะนั้น) ของตำบลหาดทนง อำเภอมโนรมย์ ไปขึ้นกับตำบลหนองไผ่แบน อำเภอเมืองอุทัยธานี
  • วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลวัดโคก แยกออกจากตำบลคุ้งสำเภา ตำบลศิลาดาน และตำบลท่าฉนวน[2]
  • วันที่ 2 ตุลาคม 2488 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดชัยนาท และจังหวัดอุทัยธานี โดยโอนตำบลท่าซุง ตำบลเกาะเทโพ และตำบลหาดทนง อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท ไปขึ้นกับอำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี[3]
  • วันที่ 20 กันยายน 2492 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดชัยนาท และจังหวัดอุทัยธานี โดยโอนพื้นที่หมู่ 5 บ้านเกาะเทโพ (ในขณะนั้น) ของตำบลศิลาดาน อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท ไปขึ้นกับตำบลเกาะเทโพ อำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี[4]
  • วันที่ 11 ธันวาคม 2494 ยุบพื้นที่หมู่ 6 (ในขณะนั้น) ของตำบลวัดโคก และไปรวมกับหมู่ที่ 6 ของตำบลท่าฉนวน[5]
  • วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลคุ้งสำเภา ในท้องที่บางส่วนของตำบลคุ้งสำเภา[6]
  • วันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ตั้งตำบลไร่พัฒนา แยกออกจากตำบลหางน้ำสาคร[7]
  • วันที่ 15 กรกฎาคม 2523 ตั้งตำบลอู่ตะเภา แยกออกจากตำบลหางน้ำสาคร[8]
  • วันที่ 26 เมษายน 2536 จัดตั้งสุขาภิบาลหางน้ำสาคร ในท้องที่บางส่วนของตำบลหางน้ำสาคร และบางส่วนของตำบลอู่ตะเภา[9]
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลคุ้งสำเภา และสุขาภิบาลหางน้ำสาคร เป็นเทศบาลตำบลคุ้งสำเภา และเทศบาลตำบลหางน้ำสาคร ตามลำดับ
  • วันที่ 15 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลหางน้ำสาคร รวมกับเทศบาลตำบลหางน้ำสาคร[10]

ที่ตั้งและอาณาเขต[แก้]

อำเภอมโนรมย์ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

การแบ่งเขตการปกครอง[แก้]

การปกครองส่วนภูมิภาค[แก้]

อำเภอมโนรมย์แบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 7 ตำบล 40 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ อักษรไทย อักษรโรมัน จำนวนหมู่บ้าน จำนวนประชากร
(ธันวาคม 2565)[11]
1. คุ้งสำเภา Khung Samphao
4
5,102
2. วัดโคก Wat Khok
5
3,697
3. ศิลาดาน Sila Dan
6
3,353
4. ท่าฉนวน Tha Chanuan
10
6,431
5. หางน้ำสาคร Hang Nam Sakhon
5
5,451
6. ไร่พัฒนา Rai Phatthana
5
3,893
7. อู่ตะเภา U Taphao
5
3,521

การปกครองส่วนท้องถิ่น[แก้]

ท้องที่อำเภอมโนรมย์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลตำบลคุ้งสำเภา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลคุ้งสำเภา
  • เทศบาลตำบลหางน้ำสาคร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหางน้ำสาครทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลอู่ตะเภา
  • เทศบาลตำบลศิลาดาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศิลาดานทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลมโนรมย์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคุ้งสำเภา (นอกเขตเทศบาลตำบลคุ้งสำเภา)
  • องค์การบริหารส่วนตำบลวัดโคก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดโคกทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลท่าฉนวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าฉนวนทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลไร่พัฒนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไร่พัฒนาทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลอู่ตะเภา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอู่ตะเภา (นอกเขตเทศบาลตำบลหางน้ำสาคร)

อ้างอิง[แก้]

  1. [1] เก็บถาวร 2012-05-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัด พุทธศักราช ๒๔๗๙
  2. [2] เก็บถาวร 2011-11-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ
  3. [3]พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดอุทัยธานีและจังหวัดชัยนาท พุทธศักราช ๒๔๘๘
  4. [4]พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดชัยนาทและจังหวัดอุทัยธานี พ.ศ. ๒๔๙๒ [โอนหมู่ที่ ๕ (บ้านเกาะเทโพ) ตำบลศิลาดาน อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท มาขึ้นกับตำบลเกาะเทโพ อำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี]
  5. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบล ในท้องที่อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท
  6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลคุ้งสำเภา อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท
  7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท
  8. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท
  9. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหางน้ำสาคร อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท
  10. [10]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับเทศบาลตำบล
  11. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.