อักษรจักมา
| อักษรจักมา Changmha Ajhapat 𑄌𑄋𑄴𑄟𑄳𑄦 𑄃𑄧𑄏𑄛𑄖𑄴 | |
|---|---|
 ศัพท์ 'Changmha Ajhapat' ในอักษรจักมา | |
| ชนิด | |
| ทิศทาง | ซ้ายไปขวา  |
| ภาษาพูด | ภาษาจักมา, ภาษาบาลี[1] |
| อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Cakm (349), Chakma |
| ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Chakma |
ช่วงยูนิโคด | U+11100–U+1114F |
[a] ต้นกำเนิดเซมิติกของอักษรพราหมียังไม่เป็นที่ยอมรับ | |
อักษรจักมา (चकमा, Chakma) เป็นอักษรสระประกอบชนิดหนึ่งในตระกูลอักษรพราหมีที่เขียนในแนวนอนจากซ้ายไปขวา ใช้สำหรับเขียนภาษาจักมา ซึ่งเป็นภาษาในกลุ่มภาษาอินโด-อารยัน ที่ใช้พูดในแถบตะวันตกของบังกลาเทศ และในรัฐมิโซรัมแถบตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย นอกจากนั้นยังถูกใช้เขียนภาษาบาลีด้วย[6]
ประวัติ
[แก้]อักษรชนิดนี้พัฒนาขึ้นมาจากอักษรพม่า ซึ่งพัฒนาจากอักษรปัลลวะอีกที[7][8][9]
โครงสร้าง
[แก้]
สระ
[แก้]อักษรนี้มีรูปสระเดี่ยว 4 อัน: 𑄃 a, 𑄄 i, 𑄅 u, และ 𑄆 e
| 𑄃 | 𑄄 | 𑄅 | 𑄆 |
|---|---|---|---|
| ā (aa) | i | u | e |
รูปสระจักมาประสมกับพยัญชนะ 𑄇 ka เป็นไปตามนี้:
| 𑄇 | 𑄇𑄧 | 𑄇𑄨 | 𑄇𑄩 | 𑄇𑄪 | 𑄇𑄫 | 𑄇𑄬 | 𑄇𑄮 | 𑄇𑄭 | 𑄇𑄯 | 𑄇𑄰 | 𑄇𑄀 | 𑄇𑄁 | 𑄇𑄂 | 𑄇𑄴 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kā | ka | ki | kī | ku | kū | ke | ko | kāi | kau | koi | kaṃ | kaṃ | kaḥ | k |
พยัญชนะ
[แก้]| 𑄇 | 𑄈 | 𑄉 | 𑄊 | 𑄋 | 𑄌 | 𑄍 | 𑄎 | 𑄏 | 𑄐 | 𑄑 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kā | khā | gā | ghā | ṅā | cā | chā | jā | jhā | ñā | ṭā |
| 𑄒 | 𑄓 | 𑄔 | 𑄕 | 𑄖 | 𑄗 | 𑄘 | 𑄙 | 𑄚 | 𑄛 | 𑄜 |
| ṭhā | dā | dhā | ṇā | tā | thā | dā | dhā | nā | pā | phā |
| 𑄝 | 𑄞 | 𑄟 | 𑄠 | 𑄡 | 𑄢 | 𑄣 | 𑄤 | 𑄥 | 𑄦 | |
| bā | bhā | mā | yyā | yā | rā | lā | wā | sā | hā |
ตัวเลข
[แก้]อักษรจักมามีตัวเลขเป็นของตนเอง แม้ว่าบางครั้งจะใช้ตัวเลขเบงกอลด้วย
| 𑄶 | 𑄷 | 𑄸 | 𑄹 | 𑄺 | 𑄻 | 𑄼 | 𑄽 | 𑄾 | 𑄿 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
ยูนิโคด
[แก้]อักษรจักมาได้ถูกบรรจุไว้ในยูนิโคดตั้งแต่เวอร์ชัน 6.1 ที่ออกเมื่อเดือนมกราคม 2012 ช่วงรหัส U+11100 - U+1114F
| Chakma[1][2] Official Unicode Consortium code chart (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+1110x | 𑄀 | 𑄁 | 𑄂 | 𑄃 | 𑄄 | 𑄅 | 𑄆 | 𑄇 | 𑄈 | 𑄉 | 𑄊 | 𑄋 | 𑄌 | 𑄍 | 𑄎 | 𑄏 |
| U+1111x | 𑄐 | 𑄑 | 𑄒 | 𑄓 | 𑄔 | 𑄕 | 𑄖 | 𑄗 | 𑄘 | 𑄙 | 𑄚 | 𑄛 | 𑄜 | 𑄝 | 𑄞 | 𑄟 |
| U+1112x | 𑄠 | 𑄡 | 𑄢 | 𑄣 | 𑄤 | 𑄥 | 𑄦 | 𑄧 | 𑄨 | 𑄩 | 𑄪 | 𑄫 | 𑄬 | 𑄭 | 𑄮 | 𑄯 |
| U+1113x | 𑄰 | 𑄱 | 𑄲 | 𑄳 | 𑄴 | 𑄶 | 𑄷 | 𑄸 | 𑄹 | 𑄺 | 𑄻 | 𑄼 | 𑄽 | 𑄾 | 𑄿 | |
| U+1114x | 𑅀 | 𑅁 | 𑅂 | 𑅃 | 𑅄 | 𑅅 | 𑅆 | 𑅇 | ||||||||
| Notes | ||||||||||||||||
อ้างอิง
[แก้]- ↑ https://www.unicode.org/L2/L2019/19143-chakma-letter-vaa.pdf [bare URL PDF]
- ↑ Handbook of Literacy in Akshara Orthography, R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019),p.28
- ↑ Talukdar, S. P. (2010). Genesis of Indigenous Chakma Buddhists and Their Pulverization Worldwide. ISBN 9788178357584.
- ↑ Mru: Hill People on the Border of Bangladesh. 11 November 2013. ISBN 9783034856942.
- ↑ http://unicode.org/L2/L2009/09187r-n3645r-chakma.pdf [bare URL PDF]
- ↑ https://www.unicode.org/L2/L2019/19143-chakma-letter-vaa.pdf [bare URL PDF]
- ↑ Talukdar, S. P. (2010). Genesis of Indigenous Chakma Buddhists and Their Pulverization Worldwide. ISBN 9788178357584.
- ↑ Mru: Hill People on the Border of Bangladesh. 11 November 2013. ISBN 9783034856942.
- ↑ http://unicode.org/L2/L2009/09187r-n3645r-chakma.pdf [bare URL PDF]
อ่านเพิ่ม
[แก้]- Everson, Michael; Hosken, Martin (August 13, 2009). "Proposal for encoding the Chakma script in the UCS" (PDF). The Unicode Consortium. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-12-19. สืบค้นเมื่อ 2022-12-19.
- 'রিবেং ইউনি'তে লেখা হবে চাকমা ভাষা [RibengUni will be written in the Chakma language]. Kaler Kantho. 2012-06-18. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-01-01. สืบค้นเมื่อ 2013-12-31.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- RibengUni (First Chakma Unicode Font)
- Chakma Script เก็บถาวร 2020-01-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Chakma Bangla Blog
- Chakma Prototype Keyboard
- Chakma Unicode Converter
- Available Chakma Unicode Fonts
- Chakma Keyboard Layout for Mac OSX*Chakma Open Dictionary
- "Chakma alphabet, pronunciation and language". Omniglot. สืบค้นเมื่อ 2012-09-02.
- "Tribal Languages - Banglapedia". Banglapedia. สืบค้นเมื่อ 2018-09-01.