ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าฟ้ากุณฑล"
| บรรทัด 28: | บรรทัด 28: | ||
==ในวัฒนธรรมสมัยนิยม== |
==ในวัฒนธรรมสมัยนิยม== |
||
ละครโทรทัศน์อิงประวัติศาสตร์เรื่อง ''[[จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี]]'' ออกฉายครั้งแรกทาง[[สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส]] มีตัวละครหนึ่งชื่อ ''"เจ้าฟ้ากุณฑล"'' นำแสดงโดย[[เพ็ญพักตร์ ศิริกุล]]<ref>[https://program.thaipbs.or.th/Irrawaddy ละคร จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี]</ref> |
ละครโทรทัศน์อิงประวัติศาสตร์เรื่อง ''[[จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี]]'' ออกฉายครั้งแรกทาง[[สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส]] มีตัวละครหนึ่งชื่อ ''"เจ้าฟ้ากุณฑล"'' นำแสดงโดย[[เพ็ญพักตร์ ศิริกุล]]<ref>[https://program.thaipbs.or.th/Irrawaddy ละคร จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี]</ref> |
||
== พระตระกูล == |
|||
{{Ahnentafel top|width=100%|พระตระกูลในเจ้าฟ้ากุณฑล}} |
|||
<center> |
|||
{{ahnentafel-compact5 |
|||
|style=font-size: 90%; line-height: 110%; |
|||
|border=1 |
|||
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0; |
|||
|boxstyle_1=background-color: #fcc; |
|||
|boxstyle_2=background-color: #fb9; |
|||
|boxstyle_3=background-color: #ffc; |
|||
|boxstyle_4=background-color: #bfc; |
|||
|boxstyle_5=background-color: #9fe; |
|||
|1= '''เจ้าฟ้ากุณฑล''' |
|||
|2= [[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ]] |
|||
|3= [[เจ้าฟ้าสังวาลย์]] |
|||
|4= [[สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8]] (พระเจ้าเสือ) |
|||
|5= ''ไม่ทราบ'' <br/> |
|||
|6= พระองค์เจ้าแก้ว |
|||
|7= เจ้าฟ้าเทพ |
|||
|8= [[สมเด็จพระเพทราชา]] |
|||
|9= [[นางกุสาวดี]] |
|||
|10= |
|||
|11= |
|||
|12= สมเด็จพระเพทราชา |
|||
|13= |
|||
|14= [[สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ]] |
|||
|15= |
|||
}} |
|||
</center> |
|||
{{Ahnentafel bottom}} |
|||
== อ้างอิง == |
== อ้างอิง == |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:12, 19 กุมภาพันธ์ 2565
| เจ้าฟ้ากุณฑล | |
|---|---|
| เจ้าฟ้า | |
| ราชวงศ์ | บ้านพลูหลวง |
| พระราชบิดา | สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ |
| พระราชมารดา | เจ้าฟ้าสังวาลย์ |
เจ้าฟ้ากุณฑล[1] หรือ เจ้าฟ้าขวันตง[2] เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กับเจ้าฟ้าสังวาลย์ พระองค์เป็นพระเชษฐภคินีร่วมพระชนกชนนีกับเจ้าฟ้ามงกุฎ และเป็นพระขนิษฐาต่างพระมารดาของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ โดยเจ้าฟ้ากุณฑลทรงพระนิพนธ์ ดาหลัง (อิเหนาใหญ่) โดยดัดแปลงจากนิทานอิงพงศาวดารชวา[3]
พระประวัติ
เจ้าฟ้ากุณฑลเป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ประสูติแต่เจ้าฟ้าสังวาลย์พระมเหสีฝ่ายซ้าย[1] คำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม ระบุว่าเจ้าฟ้ากุณฑลมีพระอนุชาและพระขนิษฐาอีกสามพระองค์ได้แก่ เจ้าฟ้าอาภรณ์, เจ้าฟ้ามงกุฎ และเจ้าฟ้าสังคีต[4] ส่วน "บาญชีพระนามเจ้านาย" ที่มีอยู่ใน คำให้การชาวกรุงเก่า ระบุว่าเจ้าฟ้ากุณฑลมีพระอนุชาและพระขนิษฐา คือ เจ้าฟ้าอัมพร (คือเจ้าฟ้าอาภรณ์) และเจ้าฟ้าหญิงไม่ทราบพระนาม (คือเจ้าฟ้ามงกุฎ)[2]
เจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎมักจะฟังนิทานปรัมปราหรือเรื่องเล่าจากยายยะโว (ยะโวคือคำว่ายาวอหรือยะวาแปลว่าชาวชวา) นางพระกำนัลซึ่งเป็นเชลยจากเมืองปัตตานี[5] ซึ่งยายยะโวได้เล่านิทานอิงพงศาวดารชวาถวายเจ้าฟ้าทั้งสอง เจ้าฟ้ากุณฑลทรงพระนิพนธ์บทละคร ดาหลัง หรืออิเหนาใหญ่ ส่วนเจ้าฟ้ามงกุฎทรงพระนิพนธ์บทละคร อิเหนาเล็ก มาตั้งแต่นั้น[3] ซึ่งคำชวาและมลายูที่ปรากฏมักลงท้ายด้วยเสียงสูงอันแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลจากผู้เล่าที่มีสำเนียงใต้เป็นสำคัญ[5] หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง ต้นฉบับของวรรณคดีก็สูญหายไปบางส่วน[6] เจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎถูกกวาดต้อนไปยังกรุงอังวะ ในขณะที่ทั้งสองพระองค์นิราศในต่างแดน ก็ทรงเผยแพร่นาฏศิลป์อย่างอยุธยาให้แก่ราชสำนักพม่า และส่งอิทธิพลตกทอดถึงนาฏศิลป์พม่าในยุคปัจจุบัน[7]
หลังการสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกซึ่งเป็นยุคฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม พระองค์จึงทรงรวบรวมบทละครเรื่อง ดาหลัง และ อิเหนาเล็ก พระนิพนธ์เดิมของเจ้าฟ้ากุณฑลและเจ้าฟ้ามงกุฎมาเรียบเรียงใหม่[3] โดยมีเนื้อหาในพระราชนิพนธ์ อิเหนา ฉบับรัชกาลที่ 1 ความว่า[8]
| อันอิเหนาเอามาทำเป็นคำร้อง | สำหรับงานการฉลองกองกุศล | |
| ครั้งกรุงเก่าเจ้าสตรีเธอนิพนธ์ | แต่เรื่องต้นตกหายพลัดพรายไป |
ในวัฒนธรรมสมัยนิยม
ละครโทรทัศน์อิงประวัติศาสตร์เรื่อง จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี ออกฉายครั้งแรกทางสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส มีตัวละครหนึ่งชื่อ "เจ้าฟ้ากุณฑล" นำแสดงโดยเพ็ญพักตร์ ศิริกุล[9]
พระตระกูล
| พระตระกูลในเจ้าฟ้ากุณฑล | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ 1.0 1.1 คำให้การขุนหลวง วัดประดู่ทรงธรรม, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 285
- ↑ 2.0 2.1 คำให้การชาวกรุงเก่า, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 175
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "บทละครเรื่อง อิเหนา". ฐานข้อมูลนามานุกรมวรรณคดีไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. สืบค้นเมื่อ 4 กรกฎาคม 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ คำให้การขุนหลวง วัดประดู่ทรงธรรม, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 286
- ↑ 5.0 5.1 บุหงาปัตตานี คติชนมุสลิมชายแดนภาคใต้, หน้า 174-175
- ↑ "เมื่อนักประวัติศาสตร์ตั้งคำถาม: "วงศาวิทยาของอิเหนา" กับความท้าทายประวัติวรรณคดีไทย". มติชนออนไลน์. 11 กุมภาพันธ์ 2561. สืบค้นเมื่อ 4 กรกฎาคม 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ ศิริโรจน์ ศิริแพทย์ (31 สิงหาคม 2560). "'เพลงโยทยา' นาฏศิลป์อิงเมือง อีกจิตวิญญาณอยุธยาในเมียนมา". เดลินิวส์. สืบค้นเมื่อ 19 กรกฎาคม 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ ทองแถม นาถจำนง. "กลอนบทละคร (๒)". ทางอีศาน. สืบค้นเมื่อ 4 กรกฎาคม 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ ละคร จากเจ้าพระยาสู่อิรวดี
- บรรณานุกรม
- ประพนธ์ เรืองณรงค์. บุหงาปัตตานี คติชนมุสลิมชายแดนภาคใต้. กรุงเทพฯ : สถาพรบุ๊คส์, 2554. 276 หน้า. ISBN 978-616-00-0087-6
- ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2553. 536 หน้า. ISBN 978-616-508-073-6
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9