พระปรมาภิไธย (พระมหากษัตริย์ไทย)

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ พระปรมาภิไธย (แก้ความกำกวม)

ไฟล์:Seal KRama4.jpg

อักษรพระปรมาภิไธยย่อ มปร ในตราสัญลักษณ์ ครบ 200 ปี แห่งการพระบรมราชสมภพ

ไฟล์:บวรนิเวศ.JPG

อักษรพระปรมาภิไธยย่อ จปร ในตราสัญลักษณ์ประจำโรงเรียนวัดบวรนิเวศ

พระปรมาภิไธย (พระ+ปรม+อภิไธย แปลว่า ชื่ออันประเสริฐยิ่ง) หมายถึง พระนามของพระมหากษัตริย์ราชเจ้า ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ หลังจากที่ได้มีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว ซึ่งเกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 4

ลำดับการถวายพระปรมาภิไธย

โดยพระองค์โปรดให้เฉลิมพระปรมาภิไธยแด่พระองค์เอง และทรงเฉลิมพระปรมาภิไธย ถวายแด่ สมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช ดังนี้

• รัชกาลที่ 1: พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
• รัชกาลที่ 2: พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
• รัชกาลที่ 3: พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
• รัชกาลที่ 4: พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
• รัชกาลที่ 5: พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
• รัชกาลที่ 6: พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
• รัชกาลที่ 7: พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปกฯ พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
• รัชกาลที่ 8: พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดลฯ พระอัฐมรามาธิบดินทร
• รัชกาลที่ 9: พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ สยามินทราธิราชบรมนาถบพิตร

การลงพระปรมาภิไธยในเอกสารราชการ

ลายพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช 'ภูมิพลอดุลยเดช ปร'

การทรงลงพระปรมาภิไธยในเอกสารสำคัญต่างๆ ของทางราชการ มีรูปแบบของแต่ละรัชกาล ดังนี้

• รัชกาลที่ 4: สมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎฯ พระจอมเกล้าเจ้ากรุงสยาม
• รัชกาลที่ 5: จุฬาลงกรณ์ ป.ร. หรือ สยามมินทร์
• รัชกาลที่ 6: วชิราวุธ ป.ร. หรือ ราม วชิราวุธ หรือ ราม ร
• รัชกาลที่ 7: ประชาธิปก ป.ร.
• รัชกาลที่ 8: อานันทมหิดล
• รัชกาลที่ 9: ภูมิพลอดุลยเดช ป.ร.

ในเอกสารกลุ่มสัญญาบัตร หิรัญบัตร สุพรรณบัตรตั้งสมณศํกดิ์ จะลงว่า

• รัชกาลที่ 9: สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ปร.

พระปรมาภิไธยย่อ

ไฟล์:RamaIX Emblem 84th.png

อักษรพระปรมาภิไธยย่อ ภปร ในตราสัญลักษณ์ พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554

พระปรมาภิไธยย่อ คือ การย่อพระปรมาภิไธยให้เหลือเพียง 3 ตัวอักษร โดยส่วนมาก มักใช้เป็น ตราสัญลักษณ์ประจำพระองค์ และ ตราสัญลักษณ์งานพระราชพิธี และงานเฉลิมพระเกียรติ ในวโรกาสสำคัญต่าง ๆ ดังนี้

รัชกาลที่	พระนามย่อ	พระนามเต็ม
1	จปร	มหาจักรีบรมนาถ ปรมราชาธิราช
2	อปร	มหาอิศรสุนทร ปรมราชาธิราช
3	จปร	มหาเจษฎาบดินทร ปรมราชาธิราช
4	มปร	มหามงกุฎ ปรมราชาธิราช
5	จปร	มหาจุฬาลงกรณ์ ปรมราชาธิราช
6	วปร	มหาวชิราวุธ ปรมราชาธิราช
7	ปปร	มหาประชาธิปก ปรมราชาธิราช
8	อปร	มหาอานันทมหิดล ปรมราชาธิราช
9	ภปร	มหาภูมิพลอดุลยเดช ปรมราชาธิราช

โดยพระปรมาภิไธยของบางพระองค์จะซ้ำกัน ดังนั้น เพื่อให้ทราบว่าเป็นรัชกาลใด เมื่อประดิษฐ์เป็นตรา ท่านจะเขียนหมายเลขประจำรัชกาลไว้ ระหว่างพระจอนของพระมหาพิชัยมงกุฎ หรือถ้าเขียนเป็นข้อความ อาจมีเลขประจำรัชกาลต่อท้าย

พระปรมาภิไธยโดยสังเขปตามแบบพระราชนิยมรัชกาลที่ 6

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชนิยมให้ใช้พระปรมาภิไธยโดยสังเขปโดยมีคำนำหน้าว่า "รามาธิบดีศรีสินทร" ทุกรัชกาล โดยพระองค์ได้ถวายพระปรมาภิไธยแก่บูรพกษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ทุกรัชกาล และเฉลิมพระปรมาภิไธยของพระองค์เอง ดังนี้

• รัชกาลที่ 1: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาจักรีบรมนาถ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1
• รัชกาลที่ 2: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาอิศรสุนทร พระพุทธเลิศหล้านภาลัย หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2
• รัชกาลที่ 3: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรเจษฏาธิบดินทร์ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 3
• รัชกาลที่ 4: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหามงกุฏ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 4
• รัชกาลที่ 5: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 5
• รัชกาลที่ 6: พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 6

ส่วนในภาคภาษาอังกฤษนั้น โปรดเกล้าฯ ให้ใช้คำว่า "Rama" แล้วตามด้วยหมายเลขลำดับรัชกาลแบบเลขโรมันตามธรรมเนียมยุโรป

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์จะให้พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีใช้พระปรมาภิไธยโดยสังเขปตามแบบข้างต้นสืบไปทุกรัชกาล แต่เมื่อรัชกาลที่ 7 เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ การใช้พระปรมาภิไธยก็กลับไปใช้ตามแบบพระราชนิยมของรัชกาลที่ 4 เช่นเดิม อย่างไรก็ตาม การใช้คำว่า "Rama" แล้วตามด้วยหมายเลขลำดับรัชกาล เพื่อสื่อถึงพระมหากษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ยังคงใช้สืบมาจนถึงปัจจุบัน

พระบรมนามาภิไธย

พระบรมนามาภิไธย หมายถึง พระนามเดิมของพระมหากษัตริย์ ก่อนจะเสด็จขึ้นครองสิริราชสมบัติ

หมายเหตุ

• พระปรมาภิไธยที่ลงไว้ในบทความนี้ เป็นพระปรมาภิไธยที่เผยแพร่โดยทั่วไป โดยพระปรมาภิไธยที่แท้จริงนั้น มีความยาวมากกว่าที่ปรากฏนี้ ซึ่งสามารถค้นคว้าได้จากหน้าบทความของแต่ละรัชกาล