ผลต่างระหว่างรุ่นของ "หีนยาน"
เปลี่ยนทางไปที่ เถรวาท |
พุทธามาตย์ (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
'''หีนยาน''' ([[ภาษาบาลี|บาลี]]; {{lang-sa|हीनयान}} ''Hīnayāna'') แปลว่า ยานชั้นเลวหรือยานชั้นต่ำ เป็นคำที่คณาจารย์ฝ่าย[[มหายาน]]ใช้เรียกแนวการปฏิบัติใด ๆ ใน[[ศาสนาพุทธ]]ที่ไม่ได้ยึดแนวทางแบบ[[พระโพธิสัตว์]] แต่เน้นการปฏิบัติเพื่อ[[วิมุตติ|ความหลุดพ้น]]เฉพาะตนแบบพระ[[สาวก]]หรือ[[พระปัจเจกพุทธเจ้า]] จึงเรียกอีกอย่างว่า[[สาวกยาน]]และปัจเจกยาน ต่างจาก[[มหายาน]]ซึ่งเป็นแนวทางที่เน้นให้ผู้ปฏิบัติเป็น[[พระโพธิสัตว์]]บำเพ็ญบารมีมุ่งบรรลุเป็น[[พระพุทธเจ้า]] เพื่อจะได้ช่วยเหลือสรรพสัตว์จำนวนมากได้พ้นทุกข์ตามไปด้วย แนวทางอย่างหลังนี้จึงเรียกว่า [[มหายาน]] แปลว่ายานใหญ่<ref>เสถียร โพธินันทะ, ''ปรัชญามหายาน'', พิมพ์ครั้งที่ 5, กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2548, หน้า 1-3 </ref> |
|||
#เปลี่ยนทาง [[เถรวาท]] |
|||
== ต้นกำเนิด == |
|||
คำว่า “หีนยาน” และ “มหายาน” ปรากฏครั้งแรกในคัมภีร์ปรัชญาปารมิตาสูตร<ref name=" The Terms Hinayana and Mahayana">Berzin, Alexander. [http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/study/comparison_buddhist_traditions/theravada_hinayana_mahayana/terms_hinayana_mahayana.html The Terms Hinayana and Mahayana]. The Berzin Archives, เผยแพร่วันที่ 24 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2545, เรียกข้อมูลวันที่ ตุลาคม พ.ศ. 2555</ref> เพื่อหมายถึง ต่อมามีคณาจารย์พระพุทธศาสนาช่วงพุทธศตวรรษที่ 6 ได้ปฏิรูปคำสอนและการปฏิบัติในพระพุทธศาสนา โดยถือเอาวิถีทางพระโพธิสัตว์เป็นอุดมคติแทนที่การบรรลุเป็นพระอรหันต์ในชาตินี้<ref>ราชบัณฑิตยสถาน, ''พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน'', พิมพ์ครั้งที่ 3, ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 331-2</ref> ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติดั้งเดิมที่มีมาตั้งแต่[[ศาสนาพุทธยุคแรก]] จึงเรียกกลุ่มตนเองว่า '''มหายาน''' และเรียกกลุ่มเดิมว่า '''หีนยาน''' โดยมีนิกายเถรวาทเป็นหนึ่งในนั้น อย่างไรก็ตามหีนยานกลุ่มที่มหายานวิพากษ์วิจารณ์มากที่สุดคือนิกาย[[สรวาสติวาท]] (ซึ่งต่อมาได้แตกออกเป็น[[ไวภาษิกะ]]และ[[เสาตรานติกะ]])<ref name=" The Terms Hinayana and Mahayana "/> |
|||
พระพุทธศาสนา 18 นิกายที่ฝ่ายมหายานถือว่าเป็นฝ่ายหีนยาน ได้แก่ |
|||
{|width="100%" |
|||
|-valign="top" |
|||
|width="50%"| |
|||
*[[เถรวาท]]/[[วิภัชชวาท]] |
|||
**[[มหีศาสกะ]] |
|||
***[[สรวาสติวาท]] |
|||
****[[กาศยปียะ]] |
|||
*****[[สังกันติกะ]] |
|||
******[[เสาตรานติกะ]] |
|||
***[[ธรรมคุปต์]] |
|||
**[[วาตสีปุตรียะ]] |
|||
***[[ธรรโมตตรียะ]] |
|||
***[[ภัทรยานียะ]] |
|||
***[[สันนาคริกะ]] |
|||
***[[สางมิตียะ]] |
|||
|width="50%"| |
|||
*[[มหาสังฆิกะ]] |
|||
**[[โคกุลิกะ]] |
|||
***[[ปรัชญัปติวาท]] |
|||
***[[พหุศรุตียะ]] |
|||
**[[เอกัพยาวหาริกะ]] |
|||
**[[ไจติกะ]] |
|||
|} |
|||
== อ้างอิง == |
|||
{{รายการอ้างอิง}} |
|||
[[หมวดหมู่:นิกายในศาสนาพุทธ]] |
|||
[[ar:هينايانا]] |
|||
[[bg:Хинаяна]] |
|||
[[ca:Hinayana]] |
|||
[[cs:Hínajána]] |
|||
[[da:Hinayana]] |
|||
[[de:Hinayana]] |
|||
[[en:Hinayana]] |
|||
[[es:Hinayana]] |
|||
[[et:Hinajaana]] |
|||
[[eo:Hinajano]] |
|||
[[fa:هینهیانه]] |
|||
[[fr:Bouddhisme hīnayāna]] |
|||
[[ko:소승불교]] |
|||
[[hi:हीनयान]] |
|||
[[id:Hinayana]] |
|||
[[it:Hīnayāna]] |
|||
[[ky:Хинаяна]] |
|||
[[lt:Hinajana]] |
|||
[[hu:Hínajána]] |
|||
[[mzn:هینهیانه]] |
|||
[[nl:Hinayana]] |
|||
[[ja:小乗]] |
|||
[[no:Hinayana]] |
|||
[[pl:Hinajana]] |
|||
[[pt:Hinaiana]] |
|||
[[ru:Хинаяна]] |
|||
[[sa:हीनायानम्]] |
|||
[[sk:Hínajána]] |
|||
[[sr:Хинајана]] |
|||
[[fi:Hinajana]] |
|||
[[sv:Hinayana]] |
|||
[[tl:Hinayana]] |
|||
[[tr:Hinayana]] |
|||
[[uk:Хінаяна]] |
|||
[[vi:Tiểu thừa]] |
|||
[[zh:小乘佛教]] |
|||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:26, 30 ตุลาคม 2555
หีนยาน (บาลี; สันสกฤต: हीनयान Hīnayāna) แปลว่า ยานชั้นเลวหรือยานชั้นต่ำ เป็นคำที่คณาจารย์ฝ่ายมหายานใช้เรียกแนวการปฏิบัติใด ๆ ในศาสนาพุทธที่ไม่ได้ยึดแนวทางแบบพระโพธิสัตว์ แต่เน้นการปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้นเฉพาะตนแบบพระสาวกหรือพระปัจเจกพุทธเจ้า จึงเรียกอีกอย่างว่าสาวกยานและปัจเจกยาน ต่างจากมหายานซึ่งเป็นแนวทางที่เน้นให้ผู้ปฏิบัติเป็นพระโพธิสัตว์บำเพ็ญบารมีมุ่งบรรลุเป็นพระพุทธเจ้า เพื่อจะได้ช่วยเหลือสรรพสัตว์จำนวนมากได้พ้นทุกข์ตามไปด้วย แนวทางอย่างหลังนี้จึงเรียกว่า มหายาน แปลว่ายานใหญ่[1]
ต้นกำเนิด
คำว่า “หีนยาน” และ “มหายาน” ปรากฏครั้งแรกในคัมภีร์ปรัชญาปารมิตาสูตร[2] เพื่อหมายถึง ต่อมามีคณาจารย์พระพุทธศาสนาช่วงพุทธศตวรรษที่ 6 ได้ปฏิรูปคำสอนและการปฏิบัติในพระพุทธศาสนา โดยถือเอาวิถีทางพระโพธิสัตว์เป็นอุดมคติแทนที่การบรรลุเป็นพระอรหันต์ในชาตินี้[3] ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติดั้งเดิมที่มีมาตั้งแต่ศาสนาพุทธยุคแรก จึงเรียกกลุ่มตนเองว่า มหายาน และเรียกกลุ่มเดิมว่า หีนยาน โดยมีนิกายเถรวาทเป็นหนึ่งในนั้น อย่างไรก็ตามหีนยานกลุ่มที่มหายานวิพากษ์วิจารณ์มากที่สุดคือนิกายสรวาสติวาท (ซึ่งต่อมาได้แตกออกเป็นไวภาษิกะและเสาตรานติกะ)[2]
พระพุทธศาสนา 18 นิกายที่ฝ่ายมหายานถือว่าเป็นฝ่ายหีนยาน ได้แก่
อ้างอิง
- ↑ เสถียร โพธินันทะ, ปรัชญามหายาน, พิมพ์ครั้งที่ 5, กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2548, หน้า 1-3
- ↑ 2.0 2.1 Berzin, Alexander. The Terms Hinayana and Mahayana. The Berzin Archives, เผยแพร่วันที่ 24 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2545, เรียกข้อมูลวันที่ ตุลาคม พ.ศ. 2555
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 3, ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 331-2