อักษรอริยกะ
อักษรอริยกะ เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาบาลีในประเทศไทย ประดิษฐ์ขึ้นราวปี พ.ศ. 2390 โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะผนวช มีสัณฐานคล้ายอักษรโรมัน อักษรนี้ใช้เขียนภาษาไทยไม่ได้เนื่องจากขาดสระและพยัญชนะไปหลายตัว และความที่อักษรดังกล่าวมีลักษณะรูปร่างและการเขียนต่างจากอักษรไทยและขอมมาก จึงทำให้มิได้รับความนิยมจนเลิกใช้ในที่สุด
ประวัติ[แก้]
อักษรอริยกะ ถูกประดิษฐ์ขึ้นราวปี พ.ศ. 2390 โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขณะผนวชเป็น พระวชิรญาณภิกขุ เพราะทรงเห็นว่าเมื่อเขียนภาษาบาลีมาแต่เดิมนั้นใช้อักษรขอม จนทำให้อักษรขอมกลายเป็นของขลังไป เหตุนี้จึงทรงให้สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทโว) คิดวิธีเขียนอักษรไทยให้ใช้เขียนภาษาบาลีได้เช่นอักษรขอม[1] ส่วนพระองค์เองได้ประดิษฐ์อักษรชุดใหม่เรียกว่า อักษรอริยกะ อันมีความหมายว่า "อักษรของผู้เป็นอารยชน"[2] สัณฐานอักษรมีเค้าอักษรโรมัน กล่าวคือเป็นการกลับหน้ากลับหลังอักษรโรมัน หรือใช้เส้นประดิษฐ์อักษรเพิ่มเติมอักษรโรมัน[3] พยัญชนะและสระอยู่ในบรรทัดเดียวกันต่างจากอักษรไทยและขอมที่มีสระอยู่บนและล่างพยัญชนะ จุดประสงค์ก็เพื่อความสะดวกแก่การเขียนและพิมพ์[1][2]
ทว่าหลังมีการทดลองใช้ในกลุ่มพระสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย แต่จำเพาะในวัดบวรนิเวศราชวรวิหารเท่านั้น[2] และไม่สู้แพร่หลายนัก[3] เมื่อมิได้รับความนิยมอักษรนี้ก็เป็นอันยกเลิกไป[1] มีบันทึกเพียงว่ามีการใช้อักษรอริยกะในการตีพิมพ์หนังสือปาฏิโมกข์ และหนังสืออื่น ๆ บ้าง นอกจากนี้ยังมีจารึกอักษรอริยกะที่วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหารอีกแห่งหนึ่ง[2]
ปัจจุบันยังมีการศึกษาอักษรอริยกะในมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย แต่มีปัญหาเรื่องการตีพิมพ์ตำราและข้อสอบเพราะไม่มีชุดแบบอักษร[4]
ลักษณะ[แก้]
อักษรอริยกะมีพยัญชนะ 33 ตัว และสระ 8 ตัวเท่าภาษาบาลี[3] แบ่งอักษรเป็นสองกลุ่มคือ อริยกะตัวพิมพ์ และอริยกะตัวเขียน เหมือนอักษรโรมัน[2] และมีอักขรวิธีดังนี้[3]
- สระวางไว้หลังพยัญชนะต้น
- ถ้าเสียงสระอยู่หน้าคำ ใช้สระเขียนได้
- หากพยัญชนะไม่มีสระตามหลังแสดงว่าเป็นตัวสะกด
- หากคำใดเป็นเสียงนิคหิต จะใช้ทั้งสระอะ และตามด้วยนิคหิต
อ้างอิง[แก้]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 นิตยา กาญจนะวรรณ, รศ. ดร. "อักษรอริยกะ (๑)". ราชบัณฑิตยสถาน. สืบค้นเมื่อ 4 เมษายน 2558.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 น้าชาติ ประชาชื่น (22 ธันวาคม พ.ศ. 2547). "อักษรอริยกะ". ข่าวสดออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 4 เมษายน 2558.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 ธวัช ปุณโณทก. อักษรไทยโบราณ ลายสือไทย และวิวัฒนาการของชนชาติไทย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2549, หน้า 120-121
- ↑ "อักษรอริยกะ ที่ ร.4 ทรงประดิษฐ์เพื่อใช้อ่านภาษาบาลี". Exteen. 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2552. สืบค้นเมื่อ 4 เมษายน 2558.
