ข้ามไปเนื้อหา

สบู่ดำ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สบู่ดำ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Rosids
อันดับ: Malpighiales
วงศ์: Euphorbiaceae
สกุล: Jatropha
สปีชีส์: J.  curcas
ชื่อทวินาม
Jatropha curcas
L.[1]

สบู่ดำ เป็นพืชน้ำมันชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นพืชพื้นเมืองของทวีปอเมริกาใต้ ชาวโปรตุเกสนำเข้ามาปลูกในประเทศไทย ในช่วงปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา [2] ปัจจุบันมีการสกัดน้ำมันจากเมล็ดสบู่ดำใช้ทดแทนน้ำมันดีเซล

ในหลายประเทศได้มีความเห็นคัดค้านการปลูกสบู่ดำเพื่อสกัดน้ำมัน โดยเสนอแนะให้นำพื้นที่เหล่านั้นไปปลูกพืชสำหรับบริโภคแทน[3] และนอกจากนี้ปัญหาการใช้น้ำเป็นจำนวนมาก ซึ่งเมื่อคิดเทียบเท่าต่อพลังงานที่ได้จากพืชชนิดอื่นเช่นอ้อยหรือข้าวโพด สบู่ดำใช้น้ำเป็นปริมาณ 5 เท่า[4]

เป็นไม้พุ่มกึ่งป่าดิบ หรือต้นไม้เล็กสูงถึง 6 เมตร (20 ฟุต) ขึ้นไปมันสามารถทนต่อระดับสูงของความแห้งแล้งปล่อยให้มันเติบโตในทะเลทราย ประกอบด้วย phorbol estersซึ่งถือว่าเป็นพิษอย่างไรก็ตามพิสูจน์แล้ว (ไม่เป็นพิษ) กินได้พื้นเมืองเม็กซิโกยังมีอยู่, เป็นที่รู้จักกันโดยประชากรในท้องถิ่น หมู่คนอื่น ๆ . สบู่ดำยังมีสารประกอบเช่นt rypsin inhibitors , phytate , saponins และประเภทของเลคตินหรือที่รู้จักกันว่า Curcin

เมล็ดมี 27-40% น้ำมัน (เฉลี่ย: 34.4%  ) ที่สามารถประมวลผลในการผลิตที่มีคุณภาพสูงไบโอดีเซลน้ำมันเชื้อเพลิงที่ใช้งานได้ในมาตรฐานเครื่องยนต์ดีเซล สามารถใช้พิสูจน์ได้ (ไม่เป็นพิษ) สำหรับอาหารสัตว์และอาหาร

ลักษณะ

[แก้]

เป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดกลาง ความสูง 2-7 เมตร อายุยืนไม่น้อยกว่า 20 ปี ลำต้นและยอดคล้ายละหุ่ง แต่ไม่มีขน อยู่ในวงศ์ยางพารา เมื่อหักลำต้น ส่วนยอดหรือส่วนก้านใบจะมียางสีขาวขุ่นคล้ายน้ำนมไหลออกมา มีกลิ่นเหม็นเขียว

ดอก

[แก้]

ออกดอกเป็นช่อกระจุกที่ข้อส่วนปลายของยอด ขนาดดอกเล็กสีเหลืองมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ

ผลและเมล็ด

[แก้]
เมล็ดสบู่ดำ

ผลและเมล็ดมีไฮโดรเจนไซยาไนด์ (HCN) เมล็ดสบู่ดำมีสารพิษเรียกว่า curcin หากบริโภคแล้วทำให้เกิดอาการท้องเดินเหมือนสลอด เมื่อติดผลแล้วมีสีเขียวอ่อนเกลี้ยงเกลาป็นช่อพวงมีหลายผล เวลาสุกแก่จัดมีสีเหลืองคล้ายลูกจันทน์ รูปผลมีลักษณะทรงกลมขนาดปานกลาง เปลือกหนาปานกลาง

เมล็ด : เมล็ดจะสุกเมื่อแคปซูลเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลือง เมล็ดประกอบด้วยกรดไขมันอิ่มตัวประมาณ 20% และกรดไขมันไม่อิ่มตัว 80% และให้ผลผลิตน้ำมัน 25-40% โดยน้ำหนัก นอกจากนี้ในเมล็ดมีสารเคมีอื่น ๆ เช่นsaccharose , raffinose , stachyose , กลูโคส , ฟรุกโตส , กาแลคโตและโปรตีนน้ำมันส่วนใหญ่ประกอบด้วยกรดโอเลอิคและกรดไลโนเลอิก นอกจากนี้โรงงานยังมี curcasin, arachidic, myristic , ปาล์มิติและสเตียริกกรดและcurcin

ผลหนึ่งส่วนมากมี 3 พู โดยแต่ละพูทำหน้าที่ห่อหุ้มเมล็ดไว้ เมล็ดสีดำขนาดเล็กกว่าเมล็ดละหุ่งพันธุ์ลายขาวดำเล็กน้อย สีตรงปลายเมล็ดมีจุดสีขาวเล็กๆ ติดอยู่ เมื่อเก็บไว้นานจุดนี้จะหดตัวเหี่ยวแห้งลงขนาดของเมล็ดเฉลี่ย ความยาว 1.7-1.9 เซนติเมตร หนา 0.8-0.9 เซนติเมตร น้ำหนัก 100 เมล็ดประมาณ 69.8 กรัม เมื่อแกะเปลือกนอกสีดำออกจะเห็นเนื้อในสีขาว[5]

การใช้ประโยชน์

[แก้]

ต้นสบู่ดำเป็นสมุนไพรรักษาโรคได้หลายโรค เช่น ใช้น้ำยางใสป้ายริมฝีปากรักษาโรคปากนกกระจอก รักษาแผลในปาก แก้อาการปวดฟัน นำมาผสมกับน้ำนมมารดาป้ายลิ้นขาวในเด็กก็หาย หยอดตาแดงหายได้เช่นกัน หรือผสมกับน้ำเจือจางเป็นยาระบาย

ส่วนลำต้นนำมาผ่าสับเป็นท่อนแช่น้ำอาบแก้โรคซางในเด็ก แก้โรคคันได้ เอาใบสบู่ดำห่อข้าวสุกแล้วหมกขี้เถ้าให้เด็กกินแก้ตาแฉะ หรือนำมาห่ออิฐร้อนนาบท้องในหญิงคลอดบุตรอยู่ไฟสมัยก่อน รวมทั้งประชาชนบางประเทศใช้น้ำมันสบู่ดำใส่ผมด้วย [6] สารสกัดจากเปลือกผลที่สกัดด้วยเมทานอล 5%ยับยั้งการเจริญของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ได้ทั้งก่อนงอกและหลังงอก[7] สารสกัดด้วยน้ำจากรากส่งผลยับยั้งการเจริญของข้าวโพด[8] นอกจากนั้น สารสกัดจากเปลือกผลที่สกัดด้วยเมทานอลยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ[9]ชาวโอรังอัซลีในรัฐเปรัก ประเทศมาเลเซีย ใช้ใบอ่อนใช้รักษาแผลและอาการบวม รากนำมาต้มและชง ใช้รักษาโรคท้องร่วง[10] ชาวกะเหรี่ยงปลูกเป็นแนวรั้วบ้าน ป้องกันไม่ให้วัวควายเข้าบ้าน เมล็ดนำไปคั่วแล้วคั้นเอาน้ำมัน ใช้เป็นน้ำมันตะเกียง ใช้ฆ่าพยาธิในวัวควาย[11]

อ้างอิง

[แก้]
  1. "Jatropha curcas L." Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 2008-08-29. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-06-05. สืบค้นเมื่อ 2010-10-14.
  2. ศูนย์ส่งเสริมวิศวกรรมเกษตรที่ 1 ชัยนาท, ความรู้ทั่วไปของสบู่ดำ เก็บถาวร 2007-09-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.
  3. "Friends of the Earth kicks against Jatropha production in Africa". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-05-30. สืบค้นเมื่อ 2010-02-16.
  4. The draught-resistant "dream" biofuel is also a water hog.
  5. "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-09. สืบค้นเมื่อ 2007-09-22.
  6. "สรรพคุณสบู่ดำ โดย... นายสุขสันต์ สุทธิผลไพบูลย์". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-12-11. สืบค้นเมื่อ 2007-09-22.
  7. เรืองศักดิ์ ใจสุขดี. 2553. พิษของสารสกัดหยาบจากสบู่ดำต่อการงอกและการเจริญเติบโตของพืชใบแคบบางชนิด. การประชุมวิชาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ครั้งที่ 8, 8-9 ธันวาคม 2553 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน
  8. Abugre, S., and Sam, S.J.Q. 2010. Evaluating the allelopathic effect of Jatropha curcas aqueous extract on germination radical and plumule length of crops. International Journal of Agriculture and Biology. 12, 769-772
  9. ศรีสม สุวรรณวงศ์ และธีระ วัชระมงคล. 2555. ฤทธิ์ทางชีวภาพของสารสกัดเปลือกผลสบู่ดำ. การประชุมวิชาการพฤกษศาสตร์แห่งประเทศไทย ครั้งที่ 6 มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 28 -30 มีนาคม 2555
  10. Samuel, A.J.S.J., Kalusalingam, A., Chellappan, D.K., Gopinath, R., Radhamani, S., Husain, H. A., Muruganandham, V., Promwichit, P. 2010. Ethnomedical survey of plants used by the orang asli in kampong bawong, Perak, West Malaysia. Joutnal of Ethnobiology and Ethnomedicine. 6:5
  11. ขวัญฤทัย คำฝาเชื้อ 2551 พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของชาวกะเหรี่ยง ที่ตำบลบ้านจันทร์และแจ่มหลวง อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ วิทยานิพนธ์ (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่271 หน้า ดูฉบับเต็ม เก็บถาวร 2021-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]