ภาษาลัก

ภาษาลัก
	лакку маз ; lakku maz; لاکّو ماز
ออกเสียง	[lakːu maz]
ประเทศที่มีการพูด	คอเคซัสเหนือ
ภูมิภาค	สาธารณรัฐดาเกสถานแถบภูเขา
ชาติพันธุ์	ชาวลัก
จำนวนผู้พูด	152,050 (2010 census)
ตระกูลภาษา	คอเคซัสตะวันออกเฉียงเหนือ ภาษาลัก;
ระบบการเขียน	ซิริลลิก (ชุดตัวอักษรลัก); ละติน (อดีต); อาหรับ (อดีต)
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	รัสเซีย สาธารณรัฐดาเกสถาน;
รหัสภาษา
ISO 639-3	lbe
	ลัก
	แผนที่ชุดภาษาใกล้สูญของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาลักเป็นภาษาที่มีความเสี่ยง

ภาษาลัก (лакку маз, [lakːu maz]) เป็นภาษากลุ่มคอเคซัสตะวันออกเฉียงเหนือที่เป็นภาษาพูดของชาวลักจากสาธารณรัฐปกครองตนเองดาเกสถานที่อยู่ในประเทศรัสเซีย มีผู้พูดประมาณ 157,000 คน

ประวัติ

ใน ค.ศ. 1864 P. K. Uslar นักชาติพันธุ์วิทยาและนักภาษาศาสตร์ชาวรัสเซีย เขียนว่า: "ไวยากรณ์ Kazikumukh หรือที่ผมเรียกสั้น ๆ ในภาษาแม่ว่า ไวยากรณ์ลัก, Lakku maz, ภาษาลัก เสร็จเรียบร้อยแล้ว"^[2]

ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา ภาษาลักใช้คำยืมจากภาษาอาหรับ ตุรกี, เปอร์เซีย และรัสเซียหลายคำ^[3] นับตั้งแต่ดาเกสถานกลายเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียตและภายหลังคือรัสเซีย มีคำยืมจำนวนมากที่มาจากภาษารัสเซีย โดยเฉพาะศัพท์ทางการเมืองและเทคนิค มีหนังสือพิมพ์และและสถานีวิทยุกระจายเสียงในภาษาลักอยู่^[4]

สัทวิทยา

ระบบการเขียน

ภาษาลักเคยเขียนด้วยอักษรอาหรับจนกระทั่ง ค.ศ. 1928 ต่อมาได้เปลี่ยนมาใช้อักษรละตินเป็นเวลาประมาณ 10 ปี และ และใช้อักษรซีริลลิกในการเขียนนับตั้งแต่ ค.ศ. 1938

ชุดตัวอักษรลักในอักษรซีริลลิกเดิมมี 48 ตัวอักษร ภายหลังเพิ่มเป็น 54 ตัวอักษรด้วยอักษรคู่ "тт", "пп", "чч", "хьхь", เป็นตัน:

А а	Аь аь	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Гь гь	Д д
Е е	Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Къ къ
Кь кь	Кӏ кӏ	Л л	М м	Н н	О о	Оь оь	П п
Пп пп	Пӏ пӏ	Р р	С с	Т т	Тӏ тӏ	У у	Ф ф
Х х	Хъ хъ	Хь хь	Хӏ хӏ	Ц ц	Цӏ цӏ	Ч ч	Чӏ чӏ
Ш ш	Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

ตารางเปรียบเทียบอักษร

รวบรวมจาก^[5]^[6]^[7]

ชุดตัวอักษร ซีริลลิก	ละติน (คริสต์ทศวรรษ 1930)	เปอร์เซีย-อาหรับ	สัทอักษรสากล^[8]
А а	A a	آ	[a], [ə], [ɛ]
Аь аь	Ə ə	أ	[æ]~[ɛ]
Б б	B b	ب	[b]
В в	V v	و	[w]~[β]
Г г	G g	گ	[g]
Гъ гъ	Ƣ ƣ	غ	[ʁ]
Гь гь	H h	ھ	[h]
Д д	D d	د	[d]
Е е	e, Je je	اە	[je], [e]
Ё ё	Jo jo	-	[jo]
Ж ж	Ƶ ƶ	ژ، ج	[ʒ]
З з	Z z	ز	[z]
И и	I i	اى	[i], [y]
Й й	J j	ی	[j]
К к	K k	ک	[k]
Къ къ	Q q	ڠ	[qː]
Кк кк	Kk kk	کّ	[kː]
Кь кь	Ꝗ ꝗ	ق	[qʼ]
КӀ кӀ	Ⱪ ⱪ	ࢰ	[kʼ]
Л л	L l	ل	[l]
М м	M m	م	[m]
Н н	N n	ن	[n]
О о	O o	اؤ	[o]
Оь оь	Ɵ ɵ	اۊ	[oˤ]~[ø]
П п	P p	پ	[p]
Пп пп	Pp pp	پّ	[pː]
ПӀ пӀ	Ҏ ҏ	ڢ	[pʼ]
Р р	R r	ر	[r]
С с	S s	س	[s]
Сс сс	Ss ss	سّ	[sː]
Т т	T t	ت	[t]
Тт тт	Tt tt	تّ	[tː]
ТӀ тӀ	T̨ t̨	ط	[tʼ]
У у	U u	او	[u], [y]
Ф ф	F f^[9]	ف	[f]
Х х	X x	خ	[χ]
Хх хх	Xx xx	خّ	[χː]
Хъ хъ	Ӿ ӿ	څ	[q]
Хь хь	Ҳ ҳ	ؼ	[x]
Хьхь хьхь	Ҳҳ ҳҳ}	ؼّ	[xː]
ХӀ хӀ	ħ^[9]	ح	[ħ]
Ц ц	Ꞩ ꞩ	ڝ	[ʦ]
Цц цц	Ꞩꞩ ꞩꞩ	ڝّ	[ʦː]
ЦӀ цӀ	Ⱬ ⱬ	ڗ	[ʦʼ]
Ч ч	C c	چ	[ʧ]
Чч чч	Cc cc	چّ	[ʧː]
ЧӀ чӀ	Ç ç^[9]	ڃ	[ʧʼ]
Ш ш	Ş ş	ش	[ʃ]
Щ щ	Şc şc	شّ	[ʃʷ]
Ъ ъ	’	ئ	[ʔ]
Ы ы	-	-
Ь ь	-	-
Э э	E e	اە	[e]
Ю ю	Ju ju, Ɵ ɵ	اۊ	[ju], [y]
Я я	Ja ja, Ə ə	أ	[ja],[æ]
-	ⱨ^[9]	ع
-	Ꞓ ꞓ^[9]	ڃ

เปอร์เซีย-อาหรับ	ซีริลลิก	ละติน	สัทอักษรสากล
آ / ـا	А а	A a	[a], [ə], [ɛ]
أ	Аь аь	Ə ə	[æ]~[ɛ]
ب	Б б	B b	[b]
ت	Т т	T t	[t]
تّ	Тт тт	Tt tt	[t:]
ث	С с	S s	[s]
پ	П п	P p	[p]
پّ	Пп пп	Pp pp	[p:]
ج	Ж ж	Ƶ ƶ	[ʒ]
ح	ХӀ хӀ	Ħ ħ	[ħ]
خ	Х х	X x	[χ]
خّ	Хх хх	Xx xx	[χ:]
څ	Хъ хъ	Ӿ ӿ	[q]
چ	Ч ч	C c	[ʧ]
چّ	Чч чч	Cc cc	[ʧ:]
ڃ	ЧӀ чӀ	Ç ç	[ʧʼ]
د	Д д	D d	[d]
ذ	З з	Z z	[z]
ر	Р р	R r	[r]
ز	З з	Z z	[z]
ڗ	ЦӀ цӀ	Ⱬ ⱬ	[ʦʼ]
ژ	Ж ж	Ƶ ƶ	[ʒ]
س	С с	S s	[s]
سّ	Сс сс	Ss ss	[s:]
ش	Ш ш	Ş ş	[ʃ]
شّ	Щ щ	Şc şc	[ʃʷ]
ص	С с	S s	[s]
ض	З з	Z z	[z]
ڝ	Ц ц	Ꞩ ꞩ	[ʦ]
ڝّ	Цц цц	Ꞩꞩ ꞩꞩ	[ʦ:]
ط	ТӀ тӀ	T̨ t̨	[tʼ]
ظ	З з	Z z	[z]
ع	Ъ ъ	’	[ʔ]
غ	Гъ гъ	Ƣ ƣ	[ʁ]
ڠ	Къ къ	Q q	[qː]
ف	Ф ф	F f	[f]
ڢ	ПӀ пӀ	Ҏ ҏ	[pʼ]
ق	Кь кь	Ꝗ ꝗ	[qʼ]
ک	К к	K k	[k]
کّ	Кк кк	Kk kk	[k:]
گ	Г г	G g	[g]
ࢰ	КӀ кӀ	Ⱪ ⱪ	[kʼ]
ؼ	Хь хь	Ҳ ҳ	[x]
ؼّ	Хьхь хьхь	Ҳҳ ҳҳ	[x:]
ل	Л л	L l	[l]
م	М м	M m	[m]
ن	Н н	N n	[n]
و	В в	V v	[w]~[β]
اؤ / ؤ	О о	O o	[o]
اۊ / ۊ	Оь оь	Ɵ ɵ	[oˤ]~[ø]
او / و	У у	U u	[u], [y]
ھ	Гь гь	H h	[h]
اە / ە	Е е Э э	E e	[e]
ی	Й й	J j	[j]
ای / ی	И и	I i	[i], [y]
ئ	Ъ ъ	’	[ʔ]

อ้างอิง

↑ ภาษาลัก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)
↑ P. K. Uslar. Этнография Кавказа [Ethnography of the Caucasus]. Языкознание [Linguistics]. 4. Лакский язык [The Lak language]. Tbilisi, 1890.
↑ Словарь арабских и персидских лексических заимствований в лакском языке [Dictionary of Arabic and Persian lexical borrowings in Lak language]. N. B. Kurbaytayeva, I. I. Efyendiyev. Makhachkala, 2002.
↑ Илчи – Lak newspaper เก็บถาวร 2011-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
↑ "Новый алфавит для народностей Дагестана". Культура и письменность Востока. Баку. 1928. pp. 176–177. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-04-02.
↑ "Lakh romanization" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). Institute of the Estonian Language. 2003-04-27. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-27. สืบค้นเมื่อ 2016-02-13.
↑ Yevlampiev, Ilya; Pentzlin, Karl; Joomagueldinov, Nurlan. (2011, May 20) Revised Proposal to encode Arabic characters used for Bashkir, Belarusian, Crimean Tatar, and Tatar languages - Unicodehttps://unicode.org/L2/L2011/11209-n4072-arabic.pdf
↑ The Lak Language — Лакку маз. A Quick Reference Author: Wolfgang Schulze (IATS, LMU Munich). 2007
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 นำออกใน ค.ศ. 1932

แหล่งข้อมูลอื่น

บทความภาษานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[e18-1] ภาษาลัก ที่ Ethnologue (18th ed., 2015) (ต้องสมัครสมาชิก)

[uslar-2] P. K. Uslar. Этнография Кавказа [Ethnography of the Caucasus]. Языкознание [Linguistics]. 4. Лакский язык [The Lak language]. Tbilisi, 1890.

[3] Словарь арабских и персидских лексических заимствований в лакском языке [Dictionary of Arabic and Persian lexical borrowings in Lak language]. N. B. Kurbaytayeva, I. I. Efyendiyev. Makhachkala, 2002.

[4] Илчи – Lak newspaper เก็บถาวร 2011-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[5] "Новый алфавит для народностей Дагестана". Культура и письменность Востока. Баку. 1928. pp. 176–177. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-04-02.

[6] "Lakh romanization" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). Institute of the Estonian Language. 2003-04-27. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-27. สืบค้นเมื่อ 2016-02-13.

[7] Yevlampiev, Ilya; Pentzlin, Karl; Joomagueldinov, Nurlan. (2011, May 20) Revised Proposal to encode Arabic characters used for Bashkir, Belarusian, Crimean Tatar, and Tatar languages - Unicodehttps://unicode.org/L2/L2011/11209-n4072-arabic.pdf

[8] The Lak Language — Лакку маз. A Quick Reference Author: Wolfgang Schulze (IATS, LMU Munich). 2007

[И-9] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 นำออกใน ค.ศ. 1932

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]