ข้ามไปเนื้อหา

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "งูเห่า"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 15: บรรทัด 15:
| genus_authority = [[Laurenti]], [[ค.ศ. 1768|1768]]
| genus_authority = [[Laurenti]], [[ค.ศ. 1768|1768]]
| subdivision_ranks = [[species|ชนิด]]
| subdivision_ranks = [[species|ชนิด]]
| subdivision = <center>ดูในเนื้อหา</center>
| subdivision = * ''[[Naja annulata]]''
⚫
* ''[[Naja annulifera]]''
* †''[[Naja antiqua]]''
⚫
* ''[[Naja arabica]]''
⚫
*''[[Naja ashei]]''
⚫
*''[[Naja atra]]''
⚫
*''[[Naja christyi]]''
*''[[Naja guineensis]]''
⚫
*''[[Naja haje]]''
*''[[Naja iberica]]''
⚫
*''[[Naja kaouthia]]''
⚫
*''[[Naja katiensis]]''
⚫
*''[[Naja mandalayensis]]''
*''[[Naja melanoleuca]]''
⚫
*''[[Naja mossambica]]''
*''[[Naja multifasciata]]''
⚫
*''[[Naja naja]]''
*''[[Naja nigricincta]]''
⚫
*''[[Naja nigricollis]]''
⚫
*''[[Naja nivea]]''
*''[[Naja nubiae]]''
*''[[Naja oxiana]]''
⚫
*''[[Naja pallida]]''
*''[[Naja peroescobari]]''
*''[[Naja philippinensis]]''
*†''[[Naja romani]]''
*''[[Naja sagittifera]]''
*''[[Naja samarensis]]''
*''[[Naja savannula]]''
⚫
*''[[Naja senegalensis]]''
⚫
*''[[Naja siamensis]]''
*''[[Naja sputatrix]]''
*''[[Naja subfulva]]''
*''[[Naja sumatrana]]''
}}
}}


บรรทัด 62: บรรทัด 95:


== การจำแนก ==
== การจำแนก ==
ปัจจุบัน ได้มีการจำแนกงูเห่าออกเป็นชนิดต่าง ๆ มากมาย โดยการศึกษาจากเดิม ในปี ค.ศ. 2009 ได้ถือว่างูเห่ามีทั้งสิ้นประมาณ 22-23 ชนิด และถ้าหากนับงูในสกุลอื่นที่มีความใกล้เคียงกัน ได้แก่ ''[[Boulengerina]]'' และ ''[[Paranaja]]'' ก็จะทำให้งูเห่ามีทั้งสิ้น 28 ชนิด ได้แก่<ref name=wallach>{{cite journal|last=Wallach|first=Van|coauthors= Wüster, W; Broadley, Donald G.|title=In praise of subgenera: taxonomic status of cobras of the genus Naja Laurenti (Serpentes: Elapidae)|journal=Zootaxa|year=2009|volume=2236|issue=1|pages=26–36|url=http://www.mapress.com/zootaxa/2009/f/zt02236p036.pdf}}</ref>
ปัจจุบัน ได้มีการจำแนกงูเห่าออกเป็นชนิดต่าง ๆ มากมาย โดยการศึกษาจากเดิม ในปี ค.ศ. 2009 ได้ถือว่างูเห่ามีทั้งสิ้นประมาณ 22-23 ชนิด และถ้าหากนับงูในสกุลอื่นที่มีความใกล้เคียงกัน ได้แก่ ''[[Boulengerina]]'' และ ''[[Paranaja]]'' ก็จะทำให้งูเห่ามีทั้งสิ้น 28 ชนิด

{{clade| style=font-size:90%; line-height:90%
| label1=''Naja''
| 1={{clade
| label1='' (Naja) ''
| 1={{clade
⚫
| 1=''[[Naja naja|Naja (Naja) naja]]''
| 2={{clade
| 1={{clade
⚫
| 1=''[[Naja kaouthia|Naja (Naja) kaouthia]]''
⚫
| 2=''[[Naja atra|Naja (Naja) atra]]'' }}
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja mandalayensis|Naja (Naja) mandalayensis]]''
⚫
| 2=''[[Naja siamensis|Naja (Naja) siamensis]]''
| 3=''[[Naja sputatrix|Naja (Naja) sputatrix]]'' }} }} }}|
| 2={{clade
| label1='' ([[Afronaja]]) ''
| 1={{clade
| 1={{clade
⚫
| 1=''[[Naja pallida|Naja (Afronaja) pallida]]''
| 2=''[[Naja nubiae|Naja (Afronaja) nubiae]]'' }}
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja katiensis|Naja (Afronaja) katiensis]]''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja nigricollis|Naja (Afronaja) nigricollis]]''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja ashei|Naja (Afronaja) ashei]]''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja mossambica|Naja (Afronaja) mossambica]]''
| 2=''[[Naja nigricincta|Naja (Afronaja) nigricincta]]'' }} }} }} }} }}
| 2={{clade
| label1='' ([[Boulengerina]]) ''
| 1={{clade
| 1=''[[Naja multifasciata|Naja (Boulengerina) multifasciata]]'' | status1=dashed
| 2=''[[Naja christyi|Naja (Boulengerina) christyi]]''
| 3={{clade
| 1={{clade | status1=dashed
⚫
| 1=''Naja (Boulengerina) christyi''
| 2=''[[Naja annulata|Naja (Boulengerina) annulata]]'' }}
| 2=''[[Forest_cobra|Naja (Boulengerina) melanoleuca]]'' }} }}
| label2='' ([[Uraeus]]) ''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja nivea|Naja (Uraeus) nivea]]''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja senegalensis|Naja (Uraeus) senegalensis]]''
| 2={{clade
⚫
| 1=''[[Naja haje|Naja (Uraeus) haje]]''
⚫
| 2=''[[Naja arabica|Naja (Uraeus) arabica]]'' }}
| 3={{clade
⚫
| 1=''[[Naja annulifera|Naja (Uraeus) annulifera]]''
| 2=''[[Naja anchietae|Naja (Uraeus) anchietae]]'' }} }} }} }} }} }} }}


== ในวัฒนธรรม ==
== ในวัฒนธรรม ==

รุ่นแก้ไขเมื่อ 22:35, 14 มิถุนายน 2562

งูเห่า
งูเห่าขณะแผ่พังพาน
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Animalia
ไฟลัม: Chordata
ชั้น: Reptilia
อันดับ: Squamata
อันดับย่อย: Serpentes
วงศ์: Elapidae
วงศ์ย่อย: Elapinae
สกุล: Naja
Laurenti, 1768
ชนิด

งูเห่า (อังกฤษ: cobra) เป็นงูพิษขนาดกลางที่อยู่ในสกุล Naja ในวงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า (Elapidae) วงศ์ย่อย Elapinae ซึ่งเป็นสกุลของงูพิษที่อาจเรียกได้ว่าเป็นที่รู้จักกันดีที่สุดอย่างหนึ่ง

ลักษณะ

งูเห่าจัดเป็นงูที่อันตราย มีนิสัยดุร้ายเช่นเดียวกับงูจงอาง เมื่อตกใจหรือต้องการขู่ศัตรู มักทำเสียงขู่ฟู่ ๆ โดยพ่นลมออกจากทางรูจมูก และแผ่แผ่นหนังที่อยู่หลังบริเวณคอออกเป็นแผ่นด้านข้างเรียกว่า "แม่เบี้ย" หรือ "พังพาน" ซึ่งบริเวณแม่เบี้ยนี้จะมีลวดลายเป็นดอกดวงสีขาวหรือสีเหลืองนวลเป็นรูปลักษณ์ต่าง ๆ เช่น คล้ายตัวอักษรวีหรืออักษรยูหรือวงกลม หรือไม่มีเลยก็ได้ เรียกว่า "ดอกจัน"[1]

มีพิษมีฤทธิ์ทำลายระบบประสาทที่รุนแรง และเป็นสาเหตุที่ทำให้ผู้ที่ถูกกัดเสียชีวิต พิษของงูเห่านับว่ามีความร้ายแรงมาก งูเห่ามีสีหลากหลาย เช่น ดำ, น้ำตาล, เขียวอมเทา เหลืองหม่น รวมทั้งสีขาวปลอดทั้งลำตัว ที่เรียกว่า งูเห่านวล หรือ งูเห่าสุพรรณ ซึ่งเป็นความหลากหลายทางสีสันของงูเห่าหม้อ (N. kaouthia) ที่เป็นงูเห่าชนิดที่พบได้บ่อยที่สุดในประเทศไทย โดยที่มิใช่สัตว์เผือกด้วย [2]

เป็นงูที่มีพิษร้ายแรง มีร่องและรูทางออกของน้ำพิษทางด้านหลังของเขี้ยวพิษ เขี้ยวพิษขนาดไม่ใหญ่นักซึ่งผนึกติดแน่นกับขากรรไกรขยับไม่ได้ นอกจากเขี้ยวพิษแล้วอาจมีเขี้ยวสำรองอยู่ติด ๆ กันอีก 1-2 อัน ที่ขากรรไกรล่างไม่มีฟัน นอกจากนี้แล้วในบางชนิดยังสามารถพ่นพิษออกมาจากต่อมน้ำพิษได้อีกด้วย เรียกว่า "งูเห่าพ่นพิษ" ซึ่งหากพ่นใส่ตา จะทำให้ตาบอดได้

งูเห่าจัดว่าเป็นงูพิษขนาดกลาง ขนาดเมื่อโตเต็มที่ประมาณ 1 เมตร พบกระจายพันธุ์ไปทั่วในเขตร้อนและเขตอบอุ่นของทวีปเอเชียและแอฟริกา สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี ทั้งทะเลทราย ป่าดิบ ทั้งบนพื้นที่ราบและภูเขาสูง ตลอดจนในชุมชนเมือง

งูเห่าขยายพันธุ์ด้วยการวางไข่ โดยงูตัวเมียจะเป็นผู้ปกป้องและฟักไข่จนกระทั่งฟักออกเป็นตัว ในช่วงนี้จะมีนิสัยดุร้ายกว่าปกติ งูเห่าวางไข่ได้ครั้งละ 10 จนมากที่สุดได้ถึง 30 ฟอง และลูกงูมีอัตราฟักเป็นตัวสูงถึงร้อยละ 80-90 [3]โดยชนิดที่พบได้ในประเทศไทย นอกจาก งูเห่าหม้อ ที่ได้กล่าวถึงข้างต้นแล้ว ยังมี งูเห่าพ่นพิษสยาม (N. siamensis) และงูเห่าพ่นพิษสีทอง (N. samarensis)

งูเห่าพ่นพิษที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ งูเห่าอาเช (N. ashei) พบได้ในที่ราบแห้งแล้งทางภาคเหนือและตะวันออกของเคนยา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของยูกันดา รวมทั้งภาคใต้ของเอธิโอเปียและโซมาเลีย ที่มีความยาวเต็มที่ได้ถึง 2.6 เมตร เป็นงูเห่าที่เพิ่งถูกจำแนกออกจากชนิดอื่นเมื่อเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2007[4]

ศัพทมูลวิทยา

โดยที่คำว่า Naja ที่ใช้เป็นชื่อสกุลทางวิทยาศาสตร์นั้น มาจากคำว่า nāga (นาคา) ซึ่งเป็นภาษาในกลุ่มอินโด-ยูโรเปียน ที่หมายถึง "งู"[5]

ในขณะที่ชื่อสามัญในภาษาไทย ได้มาจากพฤติกรรมที่เมื่อขู่มักทำเสียงขู่ฟู่ ๆ โดยพ่นลมออกจากทางรูจมูกจึงได้ชื่อว่า "งูเห่า" และในส่วนของชื่อสามัญภาษาอังกฤษคำว่า "Cobra" ยังมีความหมายว่า "ไม่แพ้" ได้อีกด้วย[6]

การจำแนก

ปัจจุบัน ได้มีการจำแนกงูเห่าออกเป็นชนิดต่าง ๆ มากมาย โดยการศึกษาจากเดิม ในปี ค.ศ. 2009 ได้ถือว่างูเห่ามีทั้งสิ้นประมาณ 22-23 ชนิด และถ้าหากนับงูในสกุลอื่นที่มีความใกล้เคียงกัน ได้แก่ Boulengerina และ Paranaja ก็จะทำให้งูเห่ามีทั้งสิ้น 28 ชนิด

ในวัฒนธรรม

งูเห่านับเป็นงูพิษที่มนุษย์คุ้นเคยเป็นอย่างดี และอยู่ในวัฒนธรรมของแต่ละชนชาติมาอย่างยาวนาน อาทิ ในเทพปกรณัมของอินเดีย งูเห่าก็เป็นสร้อยสังวาลของพระศิวะ[7] หรือในพุทธประวัติ ที่พระพุทธเจ้านั่งสมาธิที่ใต้ต้นจิก บังเกิดฝนตกมาห่าใหญ่ พญานาคชื่อ มุจลินทร์ ได้แผ่พังพานออกมาปกป้องพระวรกายมิให้โดนละอองฝน เป็นที่มาของพระพุทธรูปปางนาคปรก[8] รวมถึงในนิทานอีสปเรื่อง ชาวนากับงูเห่า เป็นต้น

นอกจากนี้แล้วในทางประวัติศาสตร์และวิถีชีวิต พระนางคลีโอพัตราได้ฆ่าตัวตายด้วยการให้งูเห่าอียิปต์ (N. haje) กัด[9] หรือที่อินเดียมีการละเล่นที่เป่าปี่เพื่อหลอกล่องูเห่าออกมาจากที่เก็บกัก หรือการเอาพังพอน ซึ่งเป็นสัตว์กินเนื้อที่มีความว่องไว สู้กับงูเห่า เป็นต้น

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

  1. ↑ ความหมายของ "เห่า" และ "พังพาน" ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542
  2. ↑ นาวาเอก (พิเศษ) วิโรจน์ นุตพันธุ์. ลายงูไทย. กรุงเทพฯ : บ้านและสวน, 2544. 319 หน้า. ISBN 9747751917
  3. ↑ "จับประเด็นข่าวร้อน". ช่อง 5. 24 April 2014. สืบค้นเมื่อ 25 April 2014.
  4. ↑ "งูเห่าพันธุ์ใหม่ใหญ่สุดในโลก พิษร้ายฉกเดียวตายได้ถึง 20 คน". popcornfor2.com. 12 December 2007. สืบค้นเมื่อ 25 April 2014.
  5. ↑ Proto-IE: * (s) nēg-o-, Meaning: snake, Old Indian: nāgá- m. 'snake', Germanic: *snēk-a- m., *snak-an- m., *snak-ō f.; *snak-a- vb.
  6. ↑ ฟุจิโกะ เอฟ. ฟุจิโอะ (แต่ง); ขวัญนุช คำเมือง (แปล). โดเรมอนโลกเร้นลับของสิ่งมีชีวิต. กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์, 2546. 125 หน้า. ISBN 974-472-262-2
  7. ↑ ตำนานพระศิวะ
  8. ↑ ประวัติและที่มาของพระพุทธรูปประจำวันเกิดปางต่าง ๆ
  9. ↑ Plutarch Parallel Lives, "Life of Antony"

แหล่งข้อมูลอื่น

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Naja ที่วิกิสปีชีส์

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=งูเห่า&oldid=8347462"