วัดบ้านแพน

วัดบ้านแพน พระนครศรีอยุธยา
ชื่อสามัญ	วัดบ้านแพน
ที่ตั้ง	เลขที่ ๑๒๕ หมู่ ๑ ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย (เถรวาท)
พระประธาน	พระพุทธรูปศิลาแลงศิลปะอู่ทอง
เจ้าอาวาส	พระมงคลวุฒาจารย์ (ทองพูน ฐิตสีโล)
เวลาทำการ	เปิดทุกวัน
จุดสนใจ	สักการบูชา หลวงพ่อเพชร พระประธานศิลปะอู่ทองในอุโบสถ
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดบ้านแพน เป็นวัดราษฏร์ ตั้งอยู่บนริมฝั่งแม่น้ำน้อย เลขที่ ๑๒๕ หมู่ที่ ๑ ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย

อาณาเขต

บริเวณพื้นที่ตั้งวัดบ้านแพนแต่เดิมนั้นเป็นที่ราบลุ่ม อยู่ริมแม่น้ำน้อย มีเนื้อที่ ๓๔ ไร่ ๑ งาน ๖๗ ตารางวา โฉนดที่ดินเลขที่ ๑๕๓๐๐ มีมีที่ธรณีสงฆ์ จำนวน ๑๔ แปลง เนื้อที่ ๑๕๑ ไร่ ๒ งาน ๒๑ ตารางวา มีอาณาเขต ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับทางสาธารณะ
• ทิศใต้ ติดต่อกับคลองสามกอ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับแม่น้ำน้อย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับแม่น้ำปลายนาเก่า

ประวัติ

เดิมชื่อวัดจันทรคูหาวาส สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ แห่งกรุงศรีอยุธยา ราวปีพ.ศ. ๒๒๘๐ ภายหลังจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ ๒ ในปีพ.ศ.๒๓๑๐ แล้ว วัดบ้านแพนคงได้รับความเสียหายเป็นอย่างมาก เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้อยู่บนเส้นทางเดินทัพของกองทัพพม่า เวลาต่อมาเมื่อพระยาตาก ได้กอบกู้เอกราช และปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ แห่งกรุงธนบุรี ก็ทรงเร่งฟื้นฟูทำนุบำรุงบ้านเมืองเป็นการใหญ่ ทั้งในส่วนของกรุงธนบุรี ที่ทรงใช้เป็นพระนครหลวงราชธานีแห่งใหม่ และในส่วนของกรุงศรีอยุธยาเดิม วัดบ้านแพนก็เช่นเดียวกัน ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ เมื่อพ.ศ. ๒๓๒๐ ในสมัยกรุงธนบุรี แต่มิได้ระบุไว้ว่าใครเป็นผู้ดำเนินการ ภายหลังเมื่อย้ายพระนครมายังกรุงรัตนโกสินทร์จึงได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อปีพ.ศ.๒๓๒๕ ปัจจุบันสิ่งที่ยังหลงเหลือมาจากอดีต คือ พระประธานในอุโบสถ ที่ชาวบ้านเรียกว่า หลวงพ่อเพชร เป็นพระพุทธรูปศิลาแลง ศิลปะอู่ทอง

ชื่อบ้านนามเมือง

มูลเหตุของการตั้งชื่อวัดนั้น ตำนานเก่าแก่ของท้องถิ่นบอกเล่าไว้ว่า แต่เดิมมีสำเภาใหญ่ล่องมาทางคลองรางจระเข้โดยหารู้ไม่ว่า บริเวณปากคลองนี้มีกระแสน้ำวนเชี่ยวกราก เรือสำเภาจึงเสียการทรงตัว กระแทกเข้าริมตลิ่ง แล้วบ่ายหัวไปอีกทาง สำเภากระแทกเข้ากับทุกอย่างที่ขวางหน้าอย่างไร้ทิศทาง จนเรือล่วงเข้าสู่ท้ายคลองจึงจมลงอย่างสงบนิ่ง มีเพียงเสากระโดงโผล่ขึ้นเหนือน้ำ ส่วนข้าวของและสัมภาระที่ติดมากับเรือต่างลอยกระจายอยู่ทั่วไป ชาวบ้านที่เห็นเหตุการณ์ ต่างเข้าช่วยเหลือตามกำลัง ส่วนหนึ่งลากเอาเสื่อลำแพนที่ลอยไปติดเนินดินขึ้นตากแดดจนแห้ง ภายหลังจึงเรียกชื่อแห่งนั้นว่า “บ้านแพน”ส่วนกกที่ลอยไปติดใกล้โคกใหญ่ชาวบ้านได้ช่วยกันนำตากบนโคก จึงเรียกบริเวณนั้นว่า “โคกเสื่อ” ส่วนพ่อค้าสำเภา หลังจากเรืออับปาง ก็ตัดสินใจสร้างวัดขึ้นเพื่อเป็นจุดเตือนใจในสัจธรรมของชีวิต และนำเสากระโดงเรือตั้งไว้เป็นสัญลักษณ์ แล้วขนานนามวัดว่า “วัดเสากระโดงทอง” บริเวณที่นำเสื่อลำแพนไปตากนั้น เป็นพื้นที่ในการครอบครองของวัดจันทรคูหาวาส ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่สร้างมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา ต่อมาชาวบ้านจึงเปลี่ยนชื่อวัดเป็น “วัดบ้านแพน” ส่วนเนินดินนั้นเมื่อสายน้ำเปลี่ยนทิศทางผ่านมายังจุดนั้น จึงกลายเป็นชุมทางเรือและการค้าขาย ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอเสนา

เสนาสนะ

• อุโบสถ
• หอไตร
• ศาลาการเปรียญ
• หมู่กุฏิสงฆ์

ลำดับเจ้าอาวาส

ลำดับเจ้าอาวาสวัดบ้านแพน ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จ.พระนครศรีอยุธยา
ลำดับที่	รายนาม/สมณศักดิ์	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
๑		-	-
๒		-	-
๓		-	-
๔		-	-
๕	พระครูปริยัติคุณูปการ (วาสน์ ธมฺมโชโต)	-	พ.ศ.๒๕๒๗
๖	พระมงคลวุฒาจารย์ (พูน ฐิตสีโล)	พ.ศ. ๒๕๒๗	-	ปัจจุบัน

อ้างอิง

1.http://www.thailandtemples.org/watbanpan/index.html