พระวีราเถรี

พระวีราเถรี
ข้อมูลทั่วไป
สถานที่บวช	วัดราชการาม เมืองสาวัตถี อาณาจักรโกศล
ฐานะเดิม
ชาวเมือง	กบิลพัสดุ์
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

เหล่าภิกษุและภิกษุณี ณ เบื้องซ้ายและเบื้องขวาของพระบรมศาสดา

วีรา (บางแห่งสะกดผิดเป็น ธีรา) เป็นภิกษุณียุคพุทธกาลที่ปรากฏนามใน เถรีคาถา ถือเป็นนักพรตหญิงในศาสนาพุทธเพียงไม่กี่คนที่ปรากฏบทบาทมาตั้งแต่ครั้งยังบรรพชาเป็นสามเณรี

ประวัติ

ธีราเถรีคาถา ระบุว่าวีรามีพื้นเพเดิมเป็นชาวเมืองกบิลพัสดุ์ และ อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ให้ข้อมูลว่าวีราเป็นสามเณรีผู้บรรลุปฏิสัมภิทาเมื่ออายุ 7 ขวบ โดยในเรื่อง ยมกปาฏิหาริย์ ว่าด้วยการแสดงปาฎิหาริย์เพื่อช่วงชิงศาสนิกระหว่างศาสนาเชนกับศาสนาพุทธ พุทธสาวกอาสาแสดงปาฏิหาริย์แทนพระบรมศาสดา หนึ่งในนั้นมีสามเณรีวีราวัย 7 ขวบ ถวายบังคมพระบรมศาสดาและกราบทูลว่า "พระเจ้าข้า หม่อมฉันจักทำปาฏิหาริย์" สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ตรัสถามว่า "วีรา เธอจักทำอย่างไร ?" สามเณรีวีราตอบว่า "พระเจ้าข้า หม่อมฉันจักนำภูเขาสิเนรุ ภูเขาจักรวาล และภูเขาหิมพานต์ตั้งเรียงไว้ในที่นี้ แล้วจักออกจากภูเขานั้น ๆ ไปไม่ขัดข้องดุจนางหงส์ มหาชนเห็นหม่อมฉันแล้วจักถามว่า 'นั่นใคร ?' แล้วจักกล่าวว่า 'วีราสามเณรี พวกเดียรถีย์คิดกันว่า อานุภาพของสามเณรีผู้มีอายุ 7 ขวบ ยังถึงเพียงนี้ก่อน อานุภาพของพระพุทธเจ้าจักเป็นเช่นไร ?' ยังไม่ทันเห็นพระองค์เลยก็จักหนีไป เบื้องหน้าแต่นี้ไป พึงทราบคำเห็นปานนี้ โดยทำนองดังที่กล่าวแล้วนั่นแล" อย่างไรก็ตามสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสกับสามเณรีวีราว่า "เราทราบอานุภาพของเธอ" และไม่ทรงอนุญาตให้สามเณรีวีราแสดงปาฏิหาริย์

วีราปรากฏอีกครั้งในฐานะภิกษุณีใน เถรีคาถา ซึ่งให้ข้อมูลว่าวีรารู้แจ้งจากการรับโอวาทจากพระบรมศาสดา ขวนขวายวิปัสสนา จนบรรลุพระอรหัตผล โดยมี "วีราเถรีคาถา" อันเป็นอุทานธรรมของวีรา ความว่า

วีรา วีเรหิ ธมฺเมหิ		ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา
ธาเรติ อนฺติมํ เทหํ		เชตฺวา มารํ สวาหินินฺ”ติฯ

แปลความได้ว่า "วีราภิกษุณีผู้มีอินทรีย์ อบรมด้วยวีรธรรมทั้งหลาย ชนะมารพร้อมด้วยพาหนะ ทรงไว้ซึ่งกายอันมีในที่สุด" และอธิบายขยายความเพิ่มเติมว่า "วีราภิกษุณีผู้อบรมอินทรีย์ คือมีอินทรีย์มีศรัทธาเป็นต้นอันตนให้เจริญแล้ว ด้วยวีรธรรมทั้งหลาย คือด้วยธรรมคืออริยมรรคอันสมบูรณ์ด้วยเดช ด้วยความเป็นผู้มีปธานคือความเพียร ชนะกิเลสมารพร้อมด้วยพาหนะกับด้วยวัตถุกามทั้งหลาย ทรงไว้ซึ่งกายอันมีในที่สุด เพราะไม่เกิดอีกต่อไป พระเถรีแสดงตนทำเป็นเหมือนคนอื่น ด้วยประการฉะนี้"