ป้อมผีเสื้อสมุทร

ป้อมผีเสื้อสมุทร
ส่วนหนึ่งของป้อมพระจุลจอมเกล้า
ตำบลปากคลองบางปลากด อำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ ในประเทศไทย
บริเวณทางเข้าสู่ป้อมผีเสื้อสมุทร
ประเภท	ป้อมปราการ
ข้อมูล
ควบคุมโดย	กองทัพเรือไทย
เปิดสู่ สาธารณะ	ใช่
สภาพ	ปิดใช้งาน
ประวัติศาสตร์
สร้าง	พ.ศ. 2362
สร้างสำหรับ	เป็นป้อมยุทธนาวี
สร้างโดย	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
การใช้งาน	พิพิธภัณฑ์
วัสดุ	คอนกรีตเสริมเหล็ก
การต่อสู้/สงคราม	วิกฤติการณ์ ร.ศ. 112
โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร
ชื่อที่ขึ้นทะเบียน	ป้อมผีเสื้อสมุทร
ขึ้นเมื่อ	23 มิถุนายน พ.ศ. 2566
เป็นส่วนหนึ่งของ	โบราณสถานในเขตจังหวัดสมุทรปราการ
เลขอ้างอิง	0006006

ป้อมผีเสื้อสมุทร ตั้งอยู่บนเกาะแม่น้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา ด้านใต้พระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2362 ซึ่งอยู่ในระหว่างทางเดินเรือ 2 ทาง แต่การสร้างป้อมในครั้งนั้นไม่แล้วเสร็จ ต่อมาในปี พ.ศ. 2365 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ทรงดำเนินการแก้ไขป้อมผีเสื้อสมุทรให้ดียิ่งขึ้น จนกระทั่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้กรมพระราชวังบวรสถานมงคลเสด็จไปทรงแก้ไขอีกครั้งหนึ่ง

ตัวป้อมมีลักษณะเหมือนผีเสื้อ ใช้ด้านหางผีเสื้อเป็นทางเข้า ต่อมาทางเดินเรือด้านตะวันตกตื้นเขินจนเรือใหญ่ไม่สามารถแล่นผ่านได้ ที่ตั้งป้อมจึงดูชิดติดกับฝั่งธนบุรี

ในสมัยสร้างป้อมขึ้นครั้งแรก อาวุธประจำป้อมใช้ปืนบรรจุลูกดินทางปากกระบอก และได้เริ่มใช้ปืนใหญ่บรรจุลูกทางท้ายแทน เมื่อปี พ.ศ. 2435 เป็นปืนชนิดหลุม (ปืนเสือหมอบ) ขนาด 6 นิ้ว รวม 3 กระบอก โดยสั่งซื้อจากบริษัท วิกเกอร์ อาร์มสตรอง ประเทศอังกฤษ และนายพลเรือโท พระยาวิจิตรนาวี (วิลเลียม บุณยะกลิน) เป็นนายช่างกลทำการติดตั้งปืนนี้ ต่อจากการติดตั้งปืนใหญ่ชนิดเดียวกันกับที่ป้อมพระจุลจอมเกล้า

ป้อมผีเสื้อสมุทรแห่งนี้เคยทำการยิงต่อสู้กับหมู่เรือรบฝรั่งเศส 2 ลำ ที่ล่วงล้ำเข้ามาในแม่น้ำเจ้าพระยา เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่สำคัญเหตุการณ์หนึ่งในประวัติศาสตร์ไทย

• 
  บริเวณทางเดินหลักภายในป้อมผีเสื้อสมุทร
• 
  ปืนใหญ่เสือหมอบ
• 
  ปืนใหญ่เสือหมอบ

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ ป้อมผีเสื้อสมุทร
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์