ปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศส
ปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศส (ฝรั่งเศส: calendrier républicain français) มักถูกเรียกว่า ปฏิทินของนักปฏิวัติฝรั่งเศส (calendrier révolutionnaire français) เป็นปฏิทินที่ก่อตั้งในช่วงการปฏิวัติฝรั่งเศส และถูกใช้โดยรัฐบาลฝรั่งเศสไว้ประมาณ 12 ปี ตั้งแต่ปลายปีค.ศ.1793 ถึง ค.ศ.1805 และอีก 18 วันโดยคอมมูนปารีสในปีค.ศ.1871. ระบบปฏิทินนี้ถูกออกแบบไว้เพื่อลบล้างอิทธิพลทางศาสนาและพระมหากษัตริย์ออกจากปฏิทินทั้งหมด และเป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมายใหญ่ของการทำตามแบบทศนิยม (decimalisation) ในประเทศฝรั่งเศส (ซึ่งรวมไปถึงเวลาทศนิยมของวัน, หน่วยเงินทศนิยม และเมตริก).
เดือน
[แก้]ปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศสเริ่มต้นที่ศารทวิษุวัตในปารีส และมีทั้งหมด 12 เดือน แต่ละเดือนมี 30 วัน โดยจะตั้งชื่อเดือนตามธรรมชาติ และสภาพอากาศในและรอบปารีส. วันพิเศษอีกห้าหรือหกวันในปีที่ไม่ได้อยู่ในเดือน แต่จะขึ้นอยู่กับSansculottides หรือวันเสริม.
- ฤดูใบไม้ร่วง:
- Vendémiaire (จากภาษาฝรั่งเศส vendange ที่ได้มาจากภาษาลาติน vindemia, "เก็บเกี่ยวองุ่น") เริ่มวันที่ 22, 23 หรือ 24 กันยายน
- Brumaire / บรูว์แมร์ (จากภาษาฝรั่งเศส brume, "หมอก") เริ่มวันที่ 22, 23 หรือ 24 ตุลาคม
- Frimaire (จากภาษาฝรั่งเศส frimas, "น้ำค้างแข็ง") เริ่มวันที่ 21, 22 หรือ 23 พฤศจิกายน
- ฤดูหนาว:
- Nivôse (จากภาษาลาติน nivosus, "เต็มไปด้วยหิมะ") เริ่มวันที่ 21, 22 หรือ 23 ธันวาคม
- Pluviôse (จากภาษาฝรั่งเศส pluvieux ที่ได้มาจากภาษาลาติน pluvius, "ฝนตก") เริ่มวันที่ 20, 21 หรือ 22 มกราคม
- Ventôse (จากภาษาฝรั่งเศส venteux ที่ได้มาจากภาษาลาติน ventosus, "ลมแรง") เริ่มวันที่ 19, 20 หรือ 21 กุมภาพันธ์
- ฤดูใบไม้ผลิ:
- ฤดูร้อน:
เดือนส่วนใหญ่ตั้งตามศัพท์จากภาษาฝรั่งเศส, ภาษาลาติน และภาษากรีก[1]
ในอังกฤษ มีการล้อเลียนชิ่อเดือนปฏิทินนี้เป็น: Wheezy, Sneezy และFreezy; Slippy, Drippy และNippy; Showery, Flowery และBowery; Hoppy, Croppy และPoppy.[2] ส่วนทอมัส คาร์ลีลย์ นักประวัติศาสตร์ชาวสก็อตได้ตั้งชื่อปฏิทินให้เป็นทางการมากขึ้นในปีค.ศ.1837[1] โดยมีชื่อเป็น Vintagearious, Fogarious, Frostarious, Snowous, Rainous, Windous, Buddal, Floweral, Meadowal, Reapidor, Heatidor และ Fruitidor
สิบวันต่อสัปดาห์
[แก้]
ในเดือนหนึ่งจะถูกแบ่งเป็นสาม décades หรือ "สัปดาห์" ที่มี 10 วัน โดยมีชื่อ ดังนี้:
- primidi (วันแรก)
- duodi (วันที่สอง)
- tridi (วันที่สาม)
- quartidi (วันที่สี่)
- quintidi (วันที่ห้า)
- sextidi (วันที่หก)
- septidi (วันที่เจ็ด)
- octidi (วันที่แปด)
- nonidi (วันที่เก้า)
- décadi (วันที่สิบ)
Décades ถูกยกเลิกใน Floréal an X (เมษายน ค.ศ.1802).[3]
การแปลงเป็นปฏิทินกริกอเรียน
[แก้]
ด้านล่างคือปฏิทินกริกอเรียนตามการนับในปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศส
| An | ปฏิทินกริกอเรียน |
|---|---|
| I (1) | 22 กันยายน ค.ศ.1792 |
| II (2) | 22 กันยายน ค.ศ.1793 |
| III (3) | 22 กันยายน ค.ศ.1794 |
| IV (4) | 23 กันยายน ค.ศ.1795* |
| V (5) | 22 กันยายน ค.ศ.1796 |
| VI (6) | 22 กันยายน ค.ศ.1797 |
| VII (7) | 22 กันยายน ค.ศ.1798 |
| VIII (8) | 23 กันยายน ค.ศ.1799* |
| IX (9) | 23 กันยายน ค.ศ.1800 |
| X (10) | 23 กันยายน ค.ศ.1801 |
| XI (11) | 23 กันยายน ค.ศ.1802 |
| XII (12) | 24 กันยายน ค.ศ.1803* |
| XIII (13) | 23 กันยายน ค.ศ.1804 |
| XIV (14) | 23 กันยายน ค.ศ.1805 |
* วันพิเศษ (sextile) ถูกใส่ก่อนในวันของปีที่แล้ว เนื่องจากเป็นปีอธิกสุรทิน[4]
ปฏิทินนี้ถูกยกเลิกไปในปี XIV (1805). หลังจากวันนั้น การนับวันโดยรวมปีอธิกสุรทินยังคงแน่นอน ถ้าปฏิทินยังคงถูกใช้ต่อ. โดยมีการแปลงเป็นปฏิทินกริกอเรียนอยู่อย่างน้อยตามสันณิษฐานแค่ 4 แบบ:
- วิษุวัต: การนับปีอธิกสุรทินจะคงที่ต่อตามฤดูใบไม้ร่วงที่ปารีสในวันที่ 1 Vendémiaire ถึงแม้ว่าบางครั้งอาจจะผ่านไป 5 ปีเช่นปีที่ 15 และ 20.[5]
- รอมเม: การนับปีอธิกสุรทินจะนับตามปีที่หารสี่ลงตัว (เช่น 20, 24, 28...) ซึ่งทำให้ปีใหม่ของปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศสจะยังคงเหมือนเดิม (22 กันยายน) ตามปฏิทินกริกอเรียนไปอีกสามศตวรรษของปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศส (ค.ศ.1992–2091).[6]
- ต่อเนื่อง: การนับปีอธิกสุรทินจะนับตามปีที่หารสี่ลงตัวจากอันสุดท้าย (เช่นปี 15, 19, 23, 27...) ซึ่งทำให้มีวันเพิ่มก่อน แทนที่จะเพิ่มทีหลัง มักจะใช้ในระยะยาว[7][8]
- 128 ปี: เริ่มตั้งแต่ปี 20 การนับปีอธิกสุรทินจะนับตามปีที่หารสี่ลงตัว ยกเว้นปีที่หารด้วย 128 ซึ่งทำให้ปีใหม่ของปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศสจะยังคงเหมือนเดิม (23 กันยายน) ตามปฏิทินกริกอเรียนทุกปีตั้งแต่ปี 129 ถึง 256 (ค.ศ.1920–2047).[9][10][11]
| An | ค.ศ. | วิษุวัต | รอมเม | ต่อเนื่อง | 128 ปี |
|---|---|---|---|---|---|
|
XV (15) |
ค.ศ.1806 |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
|
XVI (16) |
ค.ศ.1807 |
24 กันยายน* |
23 กันยายน |
24 กันยายน* |
24 กันยายน* |
|
XVII (17) |
ค.ศ.1808 |
23 กันยายน |
23 กันยายน* |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
|
XVIII (18) |
ค.ศ.1809 |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
|
XIX (19) |
ค.ศ.1810 |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
|
XX (20) |
ค.ศ.1811 |
23 กันยายน |
23 กันยายน |
24 กันยายน* |
23 กันยายน |
|
CCXXVI (226) |
ค.ศ.2017 |
22 กันยายน |
22 กันยายน |
22 กันยายน |
23 กันยายน |
|
CCXXVII (227) |
ค.ศ.2018 |
23 กันยายน* |
22 กันยายน |
22 กันยายน |
23 กันยายน |
|
CCXXVIII (228) |
ค.ศ.2019 |
23 กันยายน |
22 กันยายน |
23 กันยายน* |
23 กันยายน |
|
CCXXIX (229) |
ค.ศ.2020 |
22 กันยายน |
22 กันยายน* |
22 กันยายน |
23 กันยายน* |
* วันพิเศษ (sextile) ถูกใส่ก่อนในวันของปีที่แล้ว เนื่องจากเป็นปีอธิกสุรทิน
ดูเพิ่ม
[แก้]- วัฏจักรการเก็บเกี่ยว
- การปฏิรูปปฏิทิน
- เวลาทศนิยม
- ปฏิทินโซเวียต
- ปฏิทินฮิจเราะฮ์สุริยคติ - หน่วยปฏิทินที่เริ่มต้นจากวิษุวัตที่เคยถูกใช้ในประเทศอิหร่าน
- ปฏิทินโลก
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 Thomas Carlyle (1867). The French revolution: a history. Harper.
- ↑ John Brady (1812), Clavis Calendaria: Or, A Compendious Analysis of the Calendar; Illustrated with Ecclesiastical, Historical, and Classical Anecdotes, vol. 1, Rogerson and Tuxford, p. 38
- ↑ Antoine Augustin Renouard (1822). Manuel pour la concordance des calendriers républicain et grégorien (2 ed.). A. A. Renouard. สืบค้นเมื่อ 14 September 2009.
- ↑ Parise, Frank (2002). The Book of Calendars. Gorgias Press. p. 376. ISBN 978-1-931956-76-5.
- ↑ Sébastien Louis Rosaz (1810). Concordance de l'Annuaire de la République française avec le calendrier grégorien.
- ↑ "Brumaire – Calendrier Répulicain". Prairial.free.fr. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-18. สืบค้นเมื่อ 30 January 2009.
- ↑ Antoine Augustin Renouard (1822). Manuel pour la concordance des calendriers républicain et grégorien: ou, Recueil complet de tous les annuaires depuis la première année républicaine (2 ed.). A. A. Renouard.
- ↑ "Brumaire – Calendrier Républicain". Prairial.free.fr. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-18. สืบค้นเมื่อ 30 January 2009.
- ↑ The French Revolution Calendar เก็บถาวร 18 มิถุนายน 2007 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ "Calendars". Projectpluto.com. สืบค้นเมื่อ 30 January 2009.
- ↑ "The French Revolutionary Calendar, Calendars". Webexhibits.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-05-23. สืบค้นเมื่อ 30 January 2009.
สารานุกรม
[แก้]- Ozouf, Mona, 'Revolutionary Calendar' in Furet, François and Mona Ozouf, eds., Critical Dictionary of the French Revolution (1989)
- Shaw, Matthew, Time and the French Revolution: a history of the French Republican Calendar, 1789-Year XIV (2011)
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- Antique Decimal Watches
- Date converter for numerous calendars, including this one
- Dials & Symbols of the French revolution. The Republican Calendar and Decimal time.
- Republican calendar page, with an alternative Dashboard's widget
- The Republican Calendar and Decimal time online
- Brumaire – The Republican Calendar, with Windows and Mac OS X applications, including a Dashboard's widget. เก็บถาวร 2008-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (fr es en eo pt de nl)
- Républican calendars (ฝรั่งเศส)
