ตีนตุ๊กแก
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
ตีนตุ๊กแก | |
---|---|
ตีนตุ๊กแก (Tridax procumbens L.) | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
อาณาจักร: | Plantae |
ไฟลัม: | Magnoliophyta |
อันดับ: | Asterales |
วงศ์: | Asteraceae |
สกุล: | Tridax |
สปีชีส์: | T. Procumbens |
ชื่อทวินาม | |
Tridax procumbens (L.) |
ตีนตุ๊กแก (Coatbuttons, Mexican daisy) เป็นไม้ล้มลุก ออกดอกตลอดปี พบขึ้นทั่วไปเป็นพืชที่ทนแล้งได้ดี มีลำต้นทอดนอนไปตามพื้น ชูยอดและดอกขึ้นตามต้นและใบมีขน ข้อของต้นที่แตะพื้นจะมีรากและเจริญเป็นต้นใหม่ได้[1]
ลักษณะทั่วไป
[แก้]เป็นไม้ล้มลุกฤดูเดียว เลื้อยทอดไปบนพื้นดิน สูงถึง 50 ซม.
ลำต้น ต้นเล็กเรียวสีขาวแกมเขียว แตกแขนงเล็กน้อย ลำต้นมีขนปกคลุม
ใบ ใบเดี่ยว เรียงตัวแบบตรงข้าม ก้านใบยาว 5-15 มม. ด้านบนก้านใบเป็นร่อง ใบรูปไข่หรือรูปข้าวหลามตัด ขอบใบหยัก โคนใบแหลมหรือ attenuate ปลายใบแหลม ผิวใบมีขนเล็ก ๆ ปกคลุม ท้องใบและหลังมีขนสีน้ำตาลปกคลุมผิวใบทั้งสองด้านแต่ผิวใบด้านล่างมีหนาแน่นกว่า
ดอก ช่อดอกเป็นแบบ ovoid head เกิดที่ปลายกิ่ง ก้านช่อดอกเล็กเรียว ยาว 10-25 ซม. มีขนปกคลุม โคนช่อ ดอกมี ใบประดับ สีเขียวจำนวนมาก รูปไข่หรือรูปขอบขนาน ปลายแหลม โคนมนหรือตัดตรง กว้าง 1-3 มม. ยาว 3- 6 มม. มีขนปกคลุม เส้นผ่าศูนย์กลางช่อดอกเมื่อดอกบาน 1-2 ซม. ดอกย่อยมี 2 แบบ ดอกรอบนอก (ray flowers) 1 วง จำนวน 4-6 ดอก ดอกย่อยชั้นใน (disc flower) เป็นกระจุกหลายวง อัดแน่นบนฐานรองดอก ไม่มีก้านดอกย่อย โคนดอกย่อยมี ใบประดับ สีขาวแกม ม่วง ยาว 7-8 มม. ray flowers เป็นแบบ ligulate type กลีบเลี้ยง สีขาว มี ลักษณะเป็นเส้นขนเล็ก ๆ ยาว 3-4 มม. จำนวนมาก กลีบดอก 5 กลีบ โคนกลีบสีขาว ติดกันเป็นหลอด ปลายกลีบสีเหลือง ติดกันเป็นแผ่นเดียว กว้าง 3-4 มม. ยาว 3-4 มม. ปลายกลีบเว้าหยักเป็น 2-3 พู ไม่มีเกสรเพศผู้ มีเกสรเพศเมีย รังไข่แบบ inferior ovary มีขนปกคลุม ก้านเกสรเพศเมียยาวกว่าหลอดกลีบดอกเล็กน้อย ปลายแยกเป็นยอดเกสร 2 แฉก disc flower เป็นแบบ tubular type แยกกันเป็น 5 แฉก หลอดกลีบ กว้าง 0.5-1.2 มม. ยาว 5-7 มม มีเกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณู แยกกันและยาวกว่าหลอดกลีบดอกเล็กน้อย อับเรณู ยาว 1.5-2.5 มม.ติดกันตามยาวล้อมรอบก้านเกสรเพศเมียเอาไว้ เกสรเพศเมีย รังไข่แบบ inferior ovary มีขนปกคลุม ก้านเกสร เพศเมียยาวกว่าเกสรเพศผู้ ปลายแยกเป็นยอดเกสร 2 แฉก รังไข่มีขนเล็ก ๆ ปกลุมมี 1 ออวุล
ผล รูปหอก 2 อันประกบกัน กว้าง 1-3 เซนติเมตร ด้านข้างของผลมีจะงอยเล็กน้อย ผิวมีขน มีกลีบเลี้ยงหุ้มผล ผลแห้งไม่แตก เปลือกเหนียว มีขนสีน้ำตาลปกคลุม
เมล็ด รูปยาวรี 1 เมล็ด เมล็ดรูปเข็มสีน้ำตาลดำมีปุยขน ผลแห้งแบบ achene ยาว 1-2 มม.มีใบประดับติดที่ปลายผล ลักษณะเป็นพู่ขน ช่วยพยุงผลให้ลอยตามลม ข้อของต้นที่แตะพื้นจะมีรากและเจริญเป็นต้นใหม่ได้[2]
ถิ่นกำเนิด
[แก้]ในเขตร้อนของทวีปอเมริกา และในประเทศไทยพบทุกภาค บริเวณที่ชื้นทั่วไปหรือชื้นแฉะริมน้ำ[3]
การขยายพันธุ์
[แก้]การป้องกันและกำจัด
[แก้]ใช้วิธีการเขตกรรม เช่น ถาก ตัด ให้สั้นไม่ให้ออกดอก หรือขุดทิ้ง ใช้สารเคมีต่าง ๆ เช่น มาร์เก็ต (ไกลโฟเซต) ดาร์ไฟท์ (ไกลโฟเซต, ไอโซโพฟิลามีน ซอลต์) ดามาร์ค (ไกลโฟเซต) ทัชดาวน์ (ไกลโฟเซต, ไตรมีเซียมซอลต์)[4]
ระเบียงภาพ
[แก้]-
ตีนตุ๊กแกที่ขึ้นอยู่ในบราซิล
-
ตีนตุ๊กแกที่ขึ้นอยู่บนภูเขาในกัมพูชา
-
ตีนตุ๊กแกที่ขึ้นอยู่ในฟลอริด้า
-
ตีนตุ๊กแกที่ขึ้นอยู่บนภูเขาในกัมพูชา
-
ตีนตุ๊กแกที่ขึ้นอยู่ ม.เกษตร กำแพงสน จ.นครปฐม
อ้างอิง
[แก้]แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- [5] เก็บถาวร 2012-10-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.BLOG ความรู้ทางการเกษตร
- [6][ลิงก์เสีย].Atrium Technology
- [7].BLOGGANG
- [8][ลิงก์เสีย].มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์