พระธรรมไตรโลกาจารย์
| พระธรรมไตรโลกาจารย์ | |
|---|---|
| การเรียกขาน | ท่านเจ้าคุณ |
| จวน | พระอารามหลวง หรือวัดราษฎร์ |
| ผู้แต่งตั้ง | พระมหากษัตริย์ไทย |
| วาระ | ตลอดชีพ หรือ ได้รับสถาปนาเป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรอง |
| ผู้ประเดิมตำแหน่ง | พระธรรมไตรโลก (ชื่น) |
| สถาปนา | พ.ศ. 2330 |
พระธรรมไตรโลกาจารย์ เป็นสมณศักดิ์พระราชาคณะชั้นธรรม ปัจจุบันพระราชทานเฉพาะแก่พระเถระฝ่ายธรรมยุติกนิกาย มีพัดยศประจำตำแหน่งเป็นพัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ มี 5 แฉก พื้นแพรต่วนสีแดง
ฐานานุกรม[แก้]
พระธรรมไตรโลกาจารย์ มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ 6 รูป ดังนี้
- พระครูปลัดสุตวัฒน์
- พระครูวินัยธร
- พระครูธรรมธร
- พระครูสังฆรักษ์
- พระครูสมุห์
- พระครูใบฎีกา
ประวัติ[แก้]
ในทำเนียบสมณศักดิ์และคณะสงฆ์ครั้งกรุงเก่า ฉบับหลวง ปรากฏสมณศักดิ์ พระธรรมไตรโลก เป็นพระราชาคณะในคณะคามวาสีฝ่ายขวา อยู่วัดสุธาสวรรค์ ในสมัยรัตนโกสินทร์ถือเป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ตำแหน่งหนึ่ง
ผู้ได้รับสมณศักดิ์[แก้]
ผู้ดำรงสมณศักดิ์พระราชาคณะชั้นธรรมที่พระธรรมไตรโลกาจารย์ มีรายนามดังต่อไปนี้
| ลำดับที่ | รายนาม | วัด | ดำรงสมณศักดิ์ | หมายเหตุ |
|---|---|---|---|---|
| 1 | พระธรรมไตรโลก (ชื่น) | วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร | พ.ศ. 2330 | |
| 2 | พระธรรมไตรโลก | วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร | พ.ศ. | อาจเป็นรูปเดียวกับพระธรรมไตรโลก (ชื่น) |
| 3 | พระธรรมไตรโลก | วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร | พ.ศ. | สุดท้ายเลื่อนเป็นพระธรรมอุดม |
| 4 | พระธรรมไตรโลก | วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. | |
| 5 | พระธรรมไตรโลก (ทองดี) | วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร | พ.ศ. | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพนรัตน |
| 6 | พระธรรมไตรโลก (จันทร์) | วัดเครือวัลย์วรวิหาร | พ.ศ. | |
| 7 | พระธรรมติโลกาจารย์ (อู่) | วัดสัมพันธวงศาราม วรวิหาร | พ.ศ. | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ |
| 8 | พระธรรมติโลกาจารย์ (จี่) | วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร | พ.ศ. | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ |
| 9 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (รอด) | วัดโมลีโลกยารามราชวรวิหาร | พ.ศ. | |
| 10 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (จีน) | วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร | พ.ศ. | สุดท้ายเป็นพระธรรมเจดีย์ |
| 11 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (อ้น) | วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2415 - 2422 | สุดท้ายเลื่อนเป็นพระพิมลธรรม |
| 12 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (ทอง) | วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2422 - 2428 | |
| 13 | พระธรรมไตรยโลกาจาริย (แสง ปญฺญาทีโป) | วัดราชบุรณราชวรวิหาร | พ.ศ. 2428 - 2434 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ |
| 14 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (ฤทธิ์ ธมฺมสิริ) | วัดบพิตรพิมุขวรวิหาร | พ.ศ. 2453 - 2437 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ |
| 15 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (เดช ฐานจาโร) | วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร | พ.ศ. 2437 - 2438 | |
| 16 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (อ่อน อหึสโก) | วัดพิชยญาติการามวรวิหาร | พ.ศ. 2438 - 2443 | สุดท้ายเลื่อนเป็นพระสาสนโสภณ |
| 17 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (จ่าย ปุณฺณทตฺโต) | วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร | พ.ศ. 2443 - 2445 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระวันรัต |
| 18 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (ม.ร.ว. เจริญ ญาณฉนฺโท) | วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2445 - 2453 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษจารย์ |
| 19 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) | วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2453 - 2464 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษจารย์ |
| 20 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (เฮง เขมจารี) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2464 - 2471 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระวันรัต |
| 21 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (อยู่ อุตฺตรภทฺโท) | วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร | พ.ศ. 2471 - 2476 | |
| 22 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (ช้อย ฐานทตฺโต) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2478 - 2488 | |
| 23 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (ยอด อกฺกวํโส) | วัดเขาแก้ว | พ.ศ. 2488 - 2489 | |
| 24 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (อาจ อาสโภ) | วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2490 - 2492 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ |
| 25 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (วน ฐิติญาโณ) | วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร | พ.ศ. 2492 - 2504 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ |
| 26 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (นิรันตร์ นิรนฺตโร) | วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร | พ.ศ. 2504 - 2521 | สุดท้ายเลื่อนเป็นสมเด็จพระวันรัต |
| 27 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (รักษ์ เรวโต) | วัดศรีเมือง | พ.ศ. 2521 - 2547 | |
| 28 | พระธรรมไตรโลกาจารย์ (พูนศักดิ์ วรภทฺทโก) | วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร | พ.ศ. 2547 - 2564 | ปัจจุบันเป็นพระพรหมวัชราจารย์ |
อ้างอิง[แก้]
- สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. ISBN 974-417-530-3