ประเวช กุมุท

ประเวช กุมุท จ.ม.
เกิด	10 ธันวาคม พ.ศ. 2466 ตำบลคานหาม อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เสียชีวิต	11 มิถุนายน พ.ศ. 2540 (73 ปี) โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ (สวนดอก) จังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย
อาชีพ	นักร้อง นักดนตรี ครูสอนขับร้องและดนตรี
บิดามารดา	วง กุมุท (บิดา) ชุ่ม กุมุท (มารดา)
รางวัล	ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย)

ประเวช กุมุท เกิดเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2466 ที่ ตำบลคานหาม อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บิดาชื่อ นายวง กุมุท มารดาชื่อชุ่ม กุมุท ปู่และย่า ชื่อกลับและสาย มีพี่ชายร่วมบิดามารดา ชื่อ โกวิท กุมุท บิดาของประเวช มีอาชีพทำนาเป็นงานหลัก และเล่นดนตรีไทยเป็นงานอดิเรก นายวงกับเพื่อนบ้านร่วมกันเล่นดนตรีไทยในงานต่าง ๆ เป็นประจำ ทำให้ประเวชมีความสนใจและรักดนตรีไทยมาตั้งแต่เด็ก เมื่อประเวชอายุประมาณ 3 - 4 ขวบ ผู้เป็นบิดาได้ซื้อกลองจีน (ลักษณะคล้ายกลองของคนจีนที่รับย้อมผ้า) มาให้ประเวชเล่น ประเวชก็แกว่งเล่นทั้งวันโดยมิได้เบื่อหน่าย ต่อมาเมื่ออายุได้ 6 ขวบ บิดาจึงเริ่มหัดให้ตีขิม ตีกลองแขก และหัดขับร้องเพลง หากมีโอกาสก็จะติดตามบิดาไปตามงานดนตรีอยู่เสมอ โดยทำหน้าที่ตีฉิ่งบ้าง ตีกลองบ้าง บิดาได้สอนประเวชให้ขับร้องเพลง 2 ชั้น โดยเพลงแรกที่ร้องได้คือ เพลงเชื้อ 2 ชั้น ซึ่งเป็นที่นิยมชมชอบและเอ็นดูในบรรดาญาติมิตรและเพื่อนบ้าน นอกจากนี้ยังมีเพลง เพลงจระเข้หางยาว เพลงเขมรพระปทุม เพลงจีนขิมเล็ก

การศึกษา

ประเวช กุมุท เริ่มการศึกษาในระดับประถมศึกษาที่ โรงเรียนวัดคานหาม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา แต่เรียนได้ระยะหนึ่งบิดาก็ได้พาไปศึกษาต่อที่ โรงเรียนดำเนินศึกษา ถนนราชดำเนิน จังหวัดพระนคร จนจบชั้นมัธยมศึกษา 1 จึงย้ายไปศึกษาต่อวิชาดนตรีและขับร้องเพลงไทยจนจบชั้นสูงสุดที่ โรงเรียนนาฏดุริยางคศาสตร์ โดยที่โรงเรียนนาฎดุริยางค์แห่งนี้ประเวชสมัครเข้าเรียนวิชาดนตรีไทย สาขาเครื่องสาย ประเวชสามารถสีซออู้ ซอด้วง และตีขิม ดีดจะเข้ได้อย่างถูกต้องตามทำนองเพลงและมีกลเม็ดในการเล่นเครื่องดนตรีดังกล่าวให้เกิดความไพเราะ ทำให้ครูผู้สอนกล่าวยกย่องชมเชย ประเวชเป็นคนที่เล่นดนตรีได้รวดเร็ว เนื่องจากมีความจำดีและมีฝีมือดีมาก่อนที่จะเข้ารับการศึกษาที่โรงเรียนนาฏดุริยางค์ นอกจากประเวชจะเรียนวิชาดนตรีไทยประเภทเครื่องสายจนมีความรู้ความสามารถได้ดีแล้ว ยังเรียนปี่พาทย์จนสามารถเล่นเครื่องดนตรีปีพาทย์ได้ทุกชนิด นับได้ว่าประเวชเป็นนักดนตรีไทยที่มีความรู้ความสามารถ ครูของประเวชมีมากมายหลายคน เช่น

• มี พูลเจริญ
• โสภณ ซื่อต่อชาติ
• ปลั่ง วนเขจร
• นางสนิทบรรเลงการ (ละเมียด จิตตเสวี)
• อนันต์ ดูรยะชีวิน
• หลวงไพเราะเสียงซอ (อุ่น ดูรยะชีวิน)
• เหนี่ยว ดุริยพันธุ์
• แช่มช้อย ดุริยพันธุ์ เป็นต้น

ประเวชได้สมัครเข้าศึกษาที่ โรงเรียนเตรียมธรรมศาสตร์และการเมือง (ต.ม.ธ.ก.) รุ่นที่ 4 เมื่อ พ.ศ. 2484 และจบการศึกษา พ.ศ. 2486 ในปีนั้นมารดาของประเวชถึงแก่กรรมประกอบกับถูกเกณฑ์ทหาร จึงไม่ได้เรียนต่อในระดับปริญญา เพราะต้องกลับบ้านที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

การรับราชการและการทำงาน

• พ.ศ. 2486 - 2490 เป็นครูสอนบรรเลงเครื่องสายใน วิทยาลัยนาฏศิลป กรมศิลปากร
• พ.ศ. 2490 เป็นศิลปินดนตรี แผนกดุริยางค์ไทย กองการสังคีต กรมศิลปากร ทำหน้าที่การบรรเลงและขับร้องในโรงละคร กรมศิลปากร (โรงเก่า) ร่วทบรรเลงและขับร้องออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
• พ.ศ. 2500 เป็นนักร้องและนักดนตรีบันทึกแผ่นเสียงของ กองการสังคีต กรมศิลปากร
• พ.ศ. 2505 - 2522 ได้รับเชิญจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้เป็นครูสอนดนตรี ที่ชุมนุมดนตรีไทย
• พ.ศ. 2507 ลาออกจากกรมศิลปากร ไปทำหน้าที่ ณ ธนาคารไทยพาณิชย์ เป็นผู้ฝึกสอน และหัวหน้าวงดนตรีไทยของธนาคารไทยพาณิชย์
• พ.ศ. 2515 เป็นสมาชิก สมัชชาแห่งชาติ เลขที่ 1014
• พ.ศ. 2522 กลับเข้ารับราชการใหม่ เป็นครูและผู้เชี่ยวชาญดนตรีไทย ประจำวิทยาลัยนาฏศิลป จังหวัดเชียงใหม่
• พ.ศ. 2522 ได้รับเชิญจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ให้เป็นครูสอนดนตรีไทย ที่ชุมนุมดนตรีไทย
• พ.ศ. 2525 ลาออกจากวิทยาลัยนาฏศิลป จังหวัดเชียงใหม่ ย้ายมาทำงาน ณ ธนาคารกรุงเทพฯ พาณิชย์การ จนถึงปี พ.ศ. 2529
• พ.ศ. 2529 พักผ่อนอยู่กับบ้าน เป็นครูสอนพิเศษ และเป็นที่ปรึกษาของชมรมดนตรีไทย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• พ.ศ. 2532 คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติให้ประเวช กุมุท เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2535 และได้เข้ารับพระราชทานโล่และเข็มเชิดชูเกียรติ จาก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวังดุสิต เมื่อวันเสาร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2533
• พ.ศ. 2533 - 2542 ได้รับเชิญจาก มหาวิทยาลัยรามคำแหง ให้เป็นครูสอนดนตรี ที่ชุมนุมดนตรีไทย

ประเวช กุมุท ได้พักผ่อนอยู่กับครอบครัวที่บ้าน จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2529 เป็นต้นมา เนื่องจากสุขภาพไม่สมบูรณ์ป่วยเป็นโรคทางสมอง แต่ก็มิได้อยู่เฉย ยังคงสอนและให้คำปรึกษาทางด้านดนตรีแก่ลูกศิษย์อยู่ตลอดมา จนเมื่ออาการป่วยหนักขึ้นเรื่อย ๆ ต้องเข้ารับการรักษาที่ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ (สวนดอก) จังหวัดเชียงใหม่ อยู่หลายครั้งแพทย์ได้ตรวจพบว่าประเวชป่วยเป็นโรคมะเร็งในหลอดอาหาร ประเวชได้กลับมาพักรักษาตัวที่บ้านครั้งสุดท้ายในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2542 และได้เสียชีวิตอย่างสงบเมื่อเวลา 06.30 น. ของวันที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2542 สิริอายุรวม 76 ปี