สื่อลวงลึก

วิดีโอลวงลึกสวมรอยการกล่าวสุนทรพจน์ของวลาดีมีร์ ปูติน เตือนชาวอเมริกันเกี่ยวกับการเลือกตั้ง

สื่อลวงลึก (อังกฤษ: deepfake, ประกอบขึ้นจากศัพท์ deep learning "การเรียนรู้เชิงลึก" และ fake "ปลอม") คือสื่อสังเคราะห์ ที่ซึ่งบุคคลในรูปภาพหรือวิดีโอหนึ่ง ๆ ถูกแทนที่ด้วยลักษณะหรืออากัปกิริยาของบุคคลอื่น แม้ว่าการปลอมแปลงเนื้อหาจะไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่สื่อลวงลึกก็ใช้เทคนิคอันทรงพลังจากการเรียนรู้ของเครื่องและปัญญาประดิษฐ์ในการบิดเบือนหรือสร้างเนื้อหาภาพและเสียงที่มีศักยภาพสูงในการหลอกลวง วิธีการเรียนรู้ของเครื่องวิธีหลัก ๆ ที่ใช้ในการสร้างสื่อลวงลึกนั้นมีพื้นฐานมาจากการเรียนรู้เชิงลึกและเกี่ยวโยงกับการฝึกฝนข้อมูลสถาปัตยกรรมเครือข่ายประสาทเทียมอย่างเช่นตัวเข้ารหัสอัตโนมัติ และโครงข่ายปฏิปักษ์ก่อกำเนิด (GAN) เป็นต้น

สื่อลวงลึกได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางจากการถูกนำไปใช้ในวิดีโอการมีเพศสัมพันธ์ของผู้มีชื่อเสียง สื่อลามกเพื่อแก้แค้น ข่าวปลอม เรื่องหลอกลวง และกลฉ้อฉลทางการเงิน สถานการณ์นี้ก่อให้เกิดการตอบสนองจากทั้งภาคอุตสาหกรรมและภาครัฐบาลเพื่อตรวจจับและจำกัดการใช้งาน

สื่อลวงลึกคืออะไร?

ศูนย์ธรรมาภิบาลปัญญาประดิษฐ์ ภายใต้สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์หรือ เอ็ตด้า (ETDA) ให้ข้อมูลว่าสื่อลวงลึกเอไอ คือปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้างรูปแบบหนึ่ง ที่สามารถสร้างสื่อสังเคราะห์ ทั้งภาพนิ่ง เสียง ภาพเคลื่อนไหวพร้อมเสียง ได้เหมือนคนพูดจริงๆ จนแทบแยกไม่ออก ด้วยระบบการเรียนรู้หรือการเรียนรู้เชิงลึก จากลักษณะภายนอกของบุคคล เช่น สีผิว ตา ปาก จมูก รูปลักษณ์ต่างๆ ความฉลาดล้ำจากการเรียนรู้ข้อมูลมหาศาลของปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้างทำให้สร้างภาพและเสียงได้ราวกับว่าคนคนนั้นเป็นคนพูดอยู่จริง โดยคำว่า "ลึก" (deep) มาจาก "การเรียนรู้เชิงลึก" (deep learning) ซึ่งเป็นเทคนิคในการสร้างแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อน และ "ลวง" หรือ "ปลอม" (fake) หมายถึงการปลอมแปลงหลอกลวง

ดังนั้น "ลวงลึก" (deep fake) ในที่นี้จึงหมายถึง การปลอมแปลงสื่อสังเคราะห์โดยใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่ซับซ้อน ทำงานโดยใช้เทคนิคการเรียนรู้เชิงลึก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของปัญญาประดิษฐ์ โดยการสร้างแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อนเพื่อเรียนรู้รูปแบบและลักษณะของบุคคลที่ต้องการปลอมแปลง โดยใช้ข้อมูลเข้า (input data) เช่น ภาพถ่ายหรือวิดีโอของบุคคลนั้น ๆ และข้อมูลอื่น ๆ เพื่อสร้างภาพหรือวิดีโอที่เหมือนกับบุคคลนั้น ๆ

รูปแบบกลโกงและผลกระทบจากสื่อลวงลึก

• ทางเพศ: การสร้างวิดีโอหรือสื่อลามกอนาจาร ซึ่งมีการใช้ใบหน้าของบุคคลที่มีชื่อเสียง ซึ่งอาจทำให้เกิดผลกระทบทางสังคมและการเมือง การใช้กระทำในลักษณะนี้เป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายและอาจสร้างผลกระทบทางจิตใจร้ายแรงให้แก่เหยื่ออีกด้วย

• ทางการเมือง: การสร้างวิดีโอปลอมแปลงใบหน้านักการเมือง ซึ่งอาจทำให้เกิดกระแสข่าวปลอมที่สามารถส่งผลกระทบร้ายแรงต่อกระบวนการประชาธิปไตย ความไว้วางใจของสถาบัน และชื่อเสียงของประเทศได้

• ทางธุรกิจและกฎหมาย: การใช้สื่อลวงลึก อาจทำให้เกิดความสับสนและความไม่เชื่อถือในระบบกฎหมาย สามารถเป็นเครื่องมือในการก่อกวนระบบกฎหมาย และทำให้เกิดความสับสนในการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล นอกจากนี้ยังสามารถใช้ในการสร้างวิดีโอปลอมแปลงผู้บริหารหรือนักลงทุน ซึ่งอาจทำให้เกิดความสับสนและการฉ้อโกงทางธุรกิจซึ่งส่งผลกระทบทางการเงินและตลาดทุน