ปะลีน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก Palin (throne))
ภาพราชบัลลังก์ของพม่าโดยจิตรกรในราชสำนัก

ปะลีน (พม่า: ပလ္လင်, "บัลลังก์") ตามที่วงการปราชญ์พม่าแต่โบราณรับรู้กันมีอยู่หกประเภท ถือเป็นสัญลักษณ์สำคัญของสถาบันกษัตริย์พม่า ปรากฏเด่นชัดในสถาปัตยกรรมพม่าและในการเขียนรูปลักษณ์ทางพุทธของพม่า ปัจจุบันยังปรากฏในตราสัญลักษณ์กระทรวงการศาสนาและวัฒนธรรมพม่า

ประเภท[แก้]

วงการปราชญ์พม่าแต่โบราณจำแนกบัลลังก์เป็นหกประเภท ดังนี้

  1. อปราชิตบัลลังก์ (အပရာဇိတပလ္လင်​ อะปะราซิตะปะลีน; บาลี: อปราชิตปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ของพระพุทธเจ้า
  2. กมลาสนบัลลังก์ (ကမလာသနပလ္လင်​ กะมะลาตะนะปะลีน; บาลี: กมลาสนปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ของพระพรหม
  3. ทิพพาสนบัลลังก์ (ဒိဗ္ဗာသနပလ္လင် เดะบาตะนะปะลีน; บาลี: ทิพฺพาสนปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ของนะ
  4. ราชบัลลังก์ (ရာဇပလ္လင် ยาซะบะลีน; บาลี: ราชปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ของกษัตริย์
  5. ธรรมาสนบัลลังก์ (ဓမ္မာသနပလ္လင် ดะมาตะนะปะลีน; บาลี: ธมฺมาสนปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ (ธรรมาสน์) ของพระภิกษุ
  6. อัฏกรณบัลลังก์ (အဋ္ဋကရဏပလ္လင်​ อะตะกะระนะปะลีน; บาลี: อฏฏกรณปลฺลงฺก) คือ บัลลังก์ของตุลาการ

ราชบัลลังก์[แก้]

สีหาสนบัลลังก์ ณ พระราชวังมัณฑะเลย์ ค.ศ. 1903
สีหาสนบัลลังก์จำลอง ณ รัฐสภาแห่งสหภาพ กรุงเนปยีดอ

ก่อนยุคอาณานิคม ราชบัลลังก์เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์และพระอัครมเหสี ตามธรรมเนียมแล้วราชสำนักพม่ามีราชบัลลังก์แปดประเภทตั้งอยู่ในท้องพระโรงเก้าแห่ง ทำให้เกิดภาษิตว่า "แปดบัลลังก์ เก้าท้องพระโรง" (ပလ္လင်ရှစ်ခန်း ရွှေနန်းကိုးဆောင်)[1]

ช่างไม้ในราชสำนักซึ่งสืบทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่นเป็นผู้แกะสลักราชบัลลังก์จากไม้[2] ราชบัลลังก์แต่ละประเภทใช้ไม้ ลวดลาย และรูปแบบที่แตกต่างกันไป[3] โหรจะเลือกฤกษ์งามยามดีสำหรับเริ่มงาน และจะมีราชพิธีบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อป่าวประกาศการก่อสร้าง[2] เมื่อแกะสลักเสร็จแล้ว จะเคลือบด้วยยางไม้ และตกแต่งด้วยทองคำเปลวกับกระเบื้องแก้ว[2] ก่อนจะกระจายไปตั้งไว้ ณ โถงต่าง ๆ ในพระราชวัง[3]

ราชบัลลังก์ทั้งแปดประเภท ได้แก่

ที่ ชื่อ ลวดลายหลัก ประเภทไม้ ที่ตั้ง
1 สีหาสนบัลลังก์ (พม่า: သီဟာသနပလ္လင် ตีฮาตะนะปะลีน; บาลี: สีหาสนปลฺลงฺก) ชีนเต่ (สิงห์) ซ้อ ท้องพระโรงออกขุนนาง
2 ภมราสนบัลลังก์ (พม่า: ဘမယာသနပလ္လင် บะมะยาตะนะปะลีน; บาลี: ภมราสนปลฺลงฺก) ผึ้ง อบเชย หอแก้ว
3 ปทุมาสนบัลลังก์ (พม่า: ပဒုမ္မာသနပလ္လင် ปะโดนมาตะนะปะลีน; บาลี: ปทุมาสนปลฺลงฺก) ดอกบัว ขนุน ท้องพระโรงออกขุนนางฝั่งตะวันตก
4 หงสาสนบัลลังก์ (พม่า: ဟံသာသနပလ္လင် ฮานตาตะนะปะลีน; บาลี: หงฺสาสนปลฺลงฺก) หงส์ ตะเคียน ตำหนักชัยฝ่ายบูรพา
5 คชาสนบัลลังก์ (พม่า: ဂဇာသနပလ္လင် กะซาตะนะปะลีน; บาลี: คชาสนปลฺลงฺก) ช้าง จำปา ศาลาบแยได (องคมนตรี)
6 สังขาสนบัลลังก์ (พม่า: သင်္ခါသနပလ္လင် ทินคาตะนะปะลีน; บาลี: สงฺขาสนปลฺลงฺก) หอยสังข์ มะม่วง หอราชกกุธภัณฑ์
7 มิคาสนบัลลังก์ (พม่า: မိဂါသနပလ္လင် มิกาตะนะปะลีน; บาลี: มิคาสนปลฺลงฺก) กวาง มะเดื่อชุมพร โถงเรือนเฝ้าประตูฝ่ายใต้
8 มยุราสนบัลลังก์ (พม่า: မယုရာသနပလ္လင် มะยุราตะนะปะลีน; บาลี: มยุราสนปลฺลงฺก) นกยูง ทองกวาว โถงเรือนเฝ้าประตูฝ่ายเหนือ

ราชบัลลังก์ที่สำคัญที่สุด คือ สีหาสนบัลลังก์ ซึ่งมีแบบจำลองอยู่ในรัฐสภา[2]

นอกจากนี้ ราชบัลลังก์ยังจัดกลุ่มตามความสูงได้ดังนี้

  1. มหาบัลลังก์ (မဟာပလ္လင် มะฮาปะลีน​) - 24 ฟุต (7.3 เมตร)
  2. มัชฌิมบัลลังก์ (မဇ္စျိမပလ္လင် มะซิมะปะลีน) - 12 ฟุต (3.7 เมตร)
  3. จุลบัลลังก์ (စူဠပလ္လင် ซูละปะลีน) - 6 ฟุต (1.8 เมตร)

การใช้งานในพุทธศาสนา[แก้]

บัลลังก์พระพุทธรูป ณ เจดีย์โบตะทอง

ปะลีนใช้ตั้งรูปสองมิติและสามมิติของพระพุทธเจ้า เรียกกันหลายอย่าง เช่น ก่อปะลีน (ဂေါ့ပလ္လင်), พะย่าปะลีน (ဘုရားပလ္လင်) หรือ ซะมะคาน (စမ္မခဏ်) ซึ่งมาจากคำว่า สมฺมขณฺฑ ในภาษาบาลี

ปะลีนยังเป็นลักษณะเด่นของศาลพุทธประจำครัวเรือนหลายแห่งในพม่า

อ้างอิง[แก้]

  1. "ယဉ်ကျေးမှု ထုံးဓလေ့ဟောင်း တို့နိုင်ငံသားတို့မမေ့ကောင်း". Myanmar News Agency.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Thant, Yi Yi (December 1960). "The Thrones of the Burmese Kings" (PDF). Journal of Burma Research Society. 43: 97–123.
  3. 3.0 3.1 Tha, Maung (2016-11-15). "ပလ္လင်ရှစ်ခန်း၊ ရွှေနန်းကိုးဆောင်". Ministry of Information.

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ปะลีน